Morgunblaðið - 17.06.2021, Blaðsíða 41

UMRÆÐAN
41
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. JÚNÍ 2021
Skemmtileg og fjölbreytt dagskrá
Sunnudagur: Flogið með Icelandair snemma morguns og lent í
Kaupmannahöfn á hádegi. Gisting á hinu glæsilegaHotel Skt. Petri
í miðborg Kaupmannahafnar. Um kvöldið er snæddur ekta danskur
matur á veitingastaðnum Karla sem er í göngufæri frá hótelinu.
Mánudagur: Skoðunarferð um gamla bæinn meðÁstu Stefánsdóttur
leiðsögumanni sem gengur um slóðir Fjölnismanna og fræðir farþega
um sögu Kaupmannahafnar.
Þriðjudagur: Heimsókn í Jónshús, þar sem staðarhaldarinn Halla
Benediktsdóttir tekur á móti hópnum og fræðir um sögu hússins. Um
kvöldið er snæddur „Julefrokost“ í Tivoli á veitingastaðnum Grøften.
Eftir kvöldverðinn er hægt að skoða sig um í Tivoli sem hefur verið
breytt í „Juleland“ á Aðventunni.
Miðvikudagur: Sigling um síkin og Christianshavnmeðan hljómsveit
Michael Bøving og félaga leikur jazztónlist og vanalega ríkir mikil
stemning í þessum ferðum. Brottför frá hóteli á Kastrup flugvöll
síðdegis og flug til Íslands um kvöldið.
Fararstjóri: Sigurður K. Kolbeinsson
AÐVENTUFERÐIR
ELDRI BORGARA TIL
KAUPMANNAHAFNAR 2021
Síðast seldust allar ferðirnar upp
1. ferð: 21.–24. nóvember
3. ferð: 5.- 8. desember
2. ferð: 28. nóv.–1. des
Verð: 149.500 kr. á mann í tvíbýli.
Aukagjald v/gistingar í einbýli er 29.500 kr.
Innifalið eru flug með Icelandair, skattar, gisting,
m/morgunverði á Hotel Skt. Petri 5*, rútuferðir,
kvöldverðir og annað samkvæmt dagskrá.
Farþegar fá vildarpunkta fyrir ferðina og einnig
er hægt að greiða hluta ferðar með punktum.
Gist er á hinu glæsilega
Hotel Skt. Petri 5* sem
er staðsett í miðborg
Kaupmannahafnar.
Bókanir fara fram hjá Ferðaskrifstofu eldri borgara. Hægt er að
senda tölvupóst á netfangið hotel@hotelbokanir.is eða hafa
samband í símum 783-9300 og 783-9301.
Allar nánari upplýsingar um ferðirnar má nálgast á heimasíðu okkar
www.ferdaskrifstofaeldriborgara.is
Sunnudaginn 20.
júní vígir biskup Ís-
lands, frú Agnes M.
Sigurðardóttir, kelt-
neskt útialtari í landi
Esjubergs á Kjal-
arnesi. Það er reist í
minningu fyrstu kirkju
sem getið er í íslensk-
um ritheimildum, reist
um 900. Kirkjan er
kennd við Örlyg gamla
Hrappsson og helguð
írska dýrlingnum Kólumkilla.
Samkvæmt Landnámabók og
Kjalnesinga sögu sigldu kristnir,
keltneskir og norrænir menn frá Ír-
landi og eyjum Skotlands og settust
að á Vestur- og Suðvesturlandi.
Rannsóknir Íslenskrar erfðagrein-
ingar á erfðamengi Íslendinga sýna
fram á skyldleika Íslendinga og
Kelta.
Í kirknaskrá Páls Jónssonar Skál-
holtsbiskups frá 1200 er kirkja á
Esjubergi nefnd. Fornleifarann-
sóknir fóru fram í landi Esjubergs
árin 1901 og 1981. Engar minjar
fundust til staðfestingar því að
kirkja hafi staðið þar. Mikil skriðu-
föll úr Esju hafa orðið og líklega
spillt vegsummerkjum um kirkju og
hulið minjar frá liðnum öldum.
Í örnefnaskrám Esjubergs vísa
örnefni þar til helgihalds, t.d.
Kirkjutóft eða Bænhústóft, Kirkju-
flöt, Kirkjugarður og Bænhúshóll.
Örnefni lifa lengi í munnmælum og
fornleifafræðingar styðjast við þau í
rannsóknum sínum.
Sögufélagið Steini á Kjalarnesi
var stofnað 2010, til minningar um
Þorstein Broddason,
kæran vin og kennara
við Klébergsskóla. Frá
árinu 2010 hefur Sögu-
félagið Steini, í sam-
starfi við sóknarnefnd
Brautarholtskirkju, ár-
lega haldið guðsþjón-
ustu í landi Esjubergs.
Hugmyndin um að
minnast kirkju Örlygs
gamla með einhverjum
hætti er áratugagömul
en Sögufélagið Steini
hefur haft veg og vanda
af því að framkvæmdir
hófust við bygginguna. Vorið 2016
tók biskup Íslands fyrstu skóflu-
stungu ásamt formanni Sögufélags-
ins Steina, sóknarnefndarformanni
Brautarholtssóknar, fermingarbarni
og prófasti Kjalarnesþings.
Hönnun og hugmyndavinna við
kross og altari er eins konar þróun-
arverkefni stjórnar Sögufélagsins
þar sem allir lögðu hönd á plóg í
sjálfboðaliðsvinnu. Þetta hefði þó
aldrei ræst án aðstoðar fjölmargra
styrktaraðila sem komu að verkefn-
inu með gjöfum, sjálfboðaliðsstarfi
og fjárframlögum. Nefna skal dýr-
mæt framlög einstaklinga og fyr-
irtækja. Mikinn stuðning veittu
einnig héraðssjóður Kjalarnespró-
fastsdæmis, kristnisjóður þjóðkirkj-
unnar og samfélagssjóður Kaup-
félags Kjalarnesþings.
Í lögun er altarið eins og kelt-
neskur sólkross. Í miðju þess er alt-
arissteinn, bjarg úr landi Esjubergs.
Við byggingu altaris var lögð
áhersla á að efni þess og vinnukraft-
ur kæmi sem mest af Kjalarnesi. Á
altarissteininum stendur krossinn
og er heildarhæð beggja um þrír
metrar. Krossinn er að ytra sniði
smækkuð eftirmynd af keltneskum
sólkrossi frá miðri áttundu öld. Sá
kross var helgaður Jóhannesi post-
ula og reistur á eynni helgu Iona,
einni af Suðureyjum Skotlands, þar
sem heilagur Kólumkilli stofnaði
klaustur og fræðasetur.
Í miðju altariskrossins eru kelt-
nesk-kristin þrenningartákn báðum
megin. Samfléttaðir þræðir tákn-
anna birta náttúrufyrirbrigði, en
tengsl manns og náttúru voru mik-
ilvæg í keltneskri kristni. Þrenning-
artáknin vitna um þríeiningu guð-
dómsins.
Krossinn hefur því á sér bæði ís-
lenskan og keltneskan svip. Í honum
eru inngreyptir steinar úr Kjal-
arnesfjöru sem börn í leikskólanum
Bergi og Klébergsskóla á Kjalarnesi
söfnuðu og gáfu til krossins. Einnig
eru þar nokkrir fjörusteinar frá Iona
og Lindisfarne. Báðir keltnesk-
kristnir sögustaðir. Steinar krossins
tengja því saman keltnesk menning-
arsvæði Bretlandseyja og Íslands.
Viðburðir eru við útialtarið auk
árlegs helgihalds. Barnamenning-
arhátíð var vorið 2018, sem börn á
leikskólanum Bergi og í Klébergs-
skóla eiga heiður af. Sögufélagið
Steini minnist hins alþjóðlega mann-
réttindadags, 10. desember, ár
hvert.
Upp á Kerhólakamb er gönguleið
og útialtarið er í leiðinni. Það er því
ákjósanlegur áningarstaður göngu-
fólks, í fagurri náttúru Esjuhlíða.
Allir eru velkomnir að keltneska úti-
altarinu!
Sögufélagið Steini á Kjalarnesi
færir öllum innilegar þakkir fyrir
stuðninginn!
Greinin er skrifuð fyrir hönd
Sögufélagsins Steina á Kjalarnesi en
auk undirritaðrar eru aðrir stjórn-
armenn Bjarni Sighvatsson varafor-
maður, Guðlaug H. Kristjánsdóttir
ritari, Sigríður Pétursdóttir með-
stjórnandi, Theodór Theodórsson
gjaldkeri, sr. Gunnþór Ingason og
Þorbjörn Broddason varamenn.
Heimildir
Brynjúlfur Jónsson. Kirkjutóft á Esju-
bergi. Árbók Hins íslenska fornleifafélags,
17. árg. 1. tbl. 1902, 33-35.
Fundargerðir Sögufélagsins Steina, 2010-
2021.
Guðmundur Ólafsson. Rannsókn á „kirkju
Örlygs“ á Esjubergi: sumarið 1981.
Reykjavík: Þjóðminjasafn Íslands, 1981.
Íslensk erfðagreining. The majority of Ice-
landic female settlers came from the Brit-
ish Isles deCODE genetics / The Making of
a Human Population Uncovered Through
Ancient Icelandic Genomes – deCODE
genetics
Kjalnesinga saga (1. kap.). Reykjavík: Hið
íslenzka fornritafélag, 1959.
Landnámabók (Hauksbók 15, Sturlubók
15). Reykjavík: Hið íslenzka fornritafélag,
1986.
Páll Jónsson. Kirknaskrá. Íslenzkt forn-
bréfasafn (12. b.), 1200-1554. Reykjavík:
Hið íslenzka bókmentafélag, 1923-1932.
Örnefnaskrár Esjubergs í vörslu Árna-
stofnunar.
Keltneskt útialtari
á Esjubergi vígt
Eftir Hrefnu Sigríði
Bjartmarsdóttur
»Hönnun og hug-
myndavinna við
kross og altari er eins
konar þróunarverkefni
stjórnar Sögufélagsins
þar sem allir lögðu hönd
á plóg í sjálfboðaliðs-
vinnu.
Hrefna Sigríður
Bjartmarsdóttir
Höfundur er formaður Sögufélagsins
Steina á Kjalarnesi.
hsb3@hi.is
Útialtarið að Esjubergi.