Þjóðmál - 01.06.2017, Qupperneq 49

ÞJÓÐMÁL sumarhefti 2017 47
***
Embættismaðurinn kemst upp með hluti
sem enginn annar kemst upp með. Það er til
dæmis óhugnanlegt að lesa bók Björns Jóns
Bragasonar, Gjaldeyriseftirlitið, sem kom út í
fyrra. Í bókinni er rakið hvernig Seðlabankinn
og starfsmenn hans fóru offari við rannsókn
meintra brota á gjaldeyrislögum. Í bókinni
eru rakin þrjú mál sem öll eru Seðlabankan-
um til skammar; Aserta-málið, Samherja-
málið og hið svokallaða Ursus-mál. Þessi mál
eru þekkt og því gerist ekki þörf á að rekja
þau nánar hér. Þó er rétt að halda til haga
að í Aserta-málinu voru allir sakborningar
sýknaðir og í Samherja- og Ursus-málinu var
ekki gefin út ein einasta ákæra eða sekt. Með
öðrum orðum hafði enginn af þeim einstak-
lingum sem embættismenn Seðlabankans
rannsökuðu orðið uppvísir að nokkru
saknæmu. Þeir sitja þó allir uppi með skert
mannorð, háa lögfræðireikninga og glataðan
tíma sem ekki fæst endurheimtur.
Þessi mál hafa þó engin áhrif haft á embættis-
menn og starfsmenn Seðlabankans. Þrátt
fyrir að hafa farið offari gegn einstaklingum í
krafti stöðu sinnar sitja þeir enn og geta allt
eins byrjað næstu herferð á morgun ef þeim
sýnist svo. Gjaldeyriseftirlitið er enn starfandi
þó búið sé að afnema gjaldeyrishöftin!
***
Embættismaðurinn passar líka upp á aðra
embættismenn. Í hrunmálunum svokölluðu
komu upp tilvik þar sem embætti sérstaks
saksóknara hafði hlerað samtöl sakborninga
og lögmanna. Trúnaðarsamband sakborn-
inga og lögmanna á að heita heilagt og það
er með öllu óheimilt að hlera slík samtöl. Þá
skiptir engu fyrir hvaða brot sakborningur
sætir rannsókn eða ákæru. Það er algjört
grundvallaratriði í réttarríkinu að menn geti
átt trúnaðarsamtöl við lögmann sinn.
Embætti sérstaks saksóknara hefur hlerað samtöl sakborninga og lögmanna þeirra. Þannig er búið að rjúfa þá
grundvallarreglu í réttarríkinu að sakborningar geti átt trúnaðarsamtöl við lögmenn sína. Bæði ríkissaksóknari
og dómarar við Hæstarétt telja þetta í lagi, bara svo lengi sem það sem fram kemur í samtölunum er ekki nýtt
gegn viðkomandi með beinum hætti í réttarsal.