Þjóðmál - 01.06.2017, Blaðsíða 53

ÞJÓÐMÁL sumarhefti 2017 51
ar samningar milli þjóða, eins og Kóreumenn
væru að gera, væru eflaust oft til hins betra,
en auðvitað væri hagkvæmast og best, að
heimurinn væri allur eitt fríverslunarsvæði.
Þjóðir sköðuðust mest sjálfar á því að reisa í
kringum sig tollmúra til að vernda innlenda
framleiðslu. Fríverslunarsamningar gætu líka
skaðað þriðju aðila: Til dæmis gerði það Kóreu
erfitt fyrir, þegar Mexíkó gerði fríverslunar-
samning við Bandaríkin.
Kóreumenn hefðu líka forðast þau mistök
valdsmanna í mörgum öðrum fátækum
löndum að halda landbúnaði niðri. Jafn-
framt því sem þungaiðnaði var vissulega gert
léttara fyrir með skattaívilnunum og greiðum
aðgangi að lánsfé, var jarðnæði skipt upp á
milli bænda og mynduð skilyrði til blómlegrar
matvælaframleiðslu. Enn fremur hefðu ríkis-
afskiptin af iðnframleiðslu einkum miðast að
því að efla útflutning, en ekki vernda innlend
fyrirtæki fyrir samkeppni. Leiðin fram á við
væri í Kóreu hin sama og annars staðar að
mismuna hvergi ólíkum atvinnugreinum og
opna hagkerfið eftir megni.
Þegar rætt var um, hvort bæta ætti innlend-
um framleiðslugreinum upp, þegar þær væru
sviptar tollvernd, rifjaði Hannes upp söguna
af því, þegar hann hefði haustið 1984 kynnt
einn íslenska seðlabankastjórann fyrir Milton
Friedman svofelldum orðum: „Prófessor
Friedman, hér er maður, sem myndi missa
starfið, væru kenningar yðar framkvæmd-
ar á Íslandi.“ Friedman svaraði að bragði:
„Nei, hann myndi aðeins þurfa að færa sig í
arðbærara starf.“ Hannes kvað þetta lögmál
markaðarins: Menn yrðu að færa sig í arðbær-
ari störf, þegar aðstæður breyttust. Hinu væri
ekki að neita, að oft gæti slík aðlögun verið
vandkvæðum bundin og valdið ólgu í stjórn-
málum, eins og sjá mætti á Vesturlöndum.
Hannes tók annað dæmi um óvinsælar,
en farsælar aðgerðir í átt að hagræðingu.
Það væri, þegar verksmiðja væri flutt úr
hálaunalandi í láglaunaland. En þá væri um
endurdreifingu tekna að ræða frá ríkum til
fátækra, sem ætti að vera öllum mannúðar-
sinnum kappsmál. Tiltölulega hálaunaðir
launþegar misstu af einu tækifæri til að selja
vinnuafl sitt og munaði lítt um það, en fátækt
fólk í viðtökulandinu fengi tækifæri til að
bæta kjör sín með dugnaði. Endurdreifingin
væri líka aðeins til skamms tíma, en til langs
tíma væri þeim, sem misstu spón úr sínum
aski, bætt það upp. Þar eð varan væri nú
framleidd ódýrar en áður, yrði til tekjuafgang-
ur, sem skilaði sér annaðhvort í verðlækkun
hennar eða auknum gróða, en hvort tveggja
hefði að lokum í för með sér aukið framboð
lífsgæða.