Þjóðmál - 01.06.2017, Qupperneq 87

Þjóðmál - 01.06.2017, Qupperneq 87
ÞJÓÐMÁL sumarhefti 2017 85 Ants Oras var fæddur í Eistlandi árið 1900, en landið var þá hluti Rússaveldis. Hann nam enskar bókmenntir við háskólana í Tartu, Leipzig og Oxford. Oras kenndi fræðigreinar sínar við háskólana í Tartu og Helsinki, auk þess sem hann varð umsvifamikill þýðandi. Honum tókst að flýja ásamt konu sinni til Svíþjóðar árið 1943, en bókin segir frá hörmungum eistnesku þjóðarinnar frá því að griðasáttmáli Hitlers og Stalín er undir- ritaður sumarið 1939, innrás Rauða hersins í kjölfarið, fólskuverkum Sovétmanna í landinu og því næst innrás þýskra þjóðernissósíalista 1941 og glæpum þeirra gegn landsmönnum. Oras lést í Flórída í Bandaríkjunum 1982 og lifði því ekki að sjá land sitt frelsað undan oki ráðstjórnarinnar. Bók hans Örlaganótt yfir Eystrasaltslöndum er engin skemmtisaga, heldur „átakanleg harm- saga“ eins og séra Sigurður kemst að orði í inngangi. Sagan segir af því hvernig friðsæl, hámenntuð og athafnasöm smáþjóð verður fyrir skefjalausu grimmdaræði. Lýsingarnar á Eistlandi geta að miklu leyti, að breyttu breytanda, átt við um hernám Sovétmanna og síðar þýskra þjóðernissósíalista í Lettland og Litháen. Þessi þrjú ríki höfðu öðlast sjálf- stæði árið 1918, sama ár og Ísland. Á árunum milli stríða höfðu lífskjör batnað stórum og þegar komið var fram á ofanverðan fjórða áratuginn var Eistland orðið jafnoki Norður- landanna í mennta- og menningarefnum. Frelsið hafði orðið þjóðinni aflvaki framfara á öllum sviðum. Lýsingar Oras á þeim hörmungum sem fylgdu innrás Sovétmanna eru svo skelfilegar að ég varð reglulega að leggja bókina frá mér. Sem dæmi má nefna vitnar hann á einum stað í bréf sem bóndakona skrifar börnum sínum, en þessi kona hafði verið flutt til að vinna þrælavinnu langt austur í Rússlandi, ásamt tugþúsundum Eistlendinga. Hún skrifar: „... þeir neyða mig til að ganga hálfbogna alla daginn og snúa mó tólf tíma á dag, dag eftir dag, og að bera mókörfur á öxlunum ... ég hef alltaf verk í bakinu, og nú hefur hann líka sett sig í brjóstið“. Þessar lýsingar voru þó hátíð miðað við vosbúðina sem flestir hinna brottfluttu máttu þola. Langflestir lifðu aðeins skamma hríð og fyrst til að láta lífið voru ung börn og gamalmenni. Margir voru látnir þræla í námum á heimskautasvæðum Síberíu. Í bréfi eins Eistlendings heim segir að þeir hafi mátt sofa í ösku og á morgnana hafi klæði þeirra jafnan verið frosin við jörðina: „Mennirnir dóu umvörpum, en nýir fangar bættust sífellt í skörðin.“ (bls. 91). Stór hluti fanganna lést af völdum harðræðis og vosbúðar veturinn 1941–42. Um 400 eistneskir liðsforingjar höfðu sem dæmi verið sendir til að þræla í námum í Úkhta í Rúss- landi. Aðeins 35 þeirra voru lifandi um vorið. Líkin voru ekki jörðuð heldur þeim fleygt út fyrir girðingar þrælabúðanna. Grimmdarverk innrásarhersins jukust dag frá degi. Sjálfur kveðst Oras eiga erfitt með að hafa eftir þær pyntingaraðferðir sem landar Ants Oras var fæddur í Eistlandi árið 1900, en landið var þá hluti Rússaveldis. Hann nam enskar bókmenntir við háskólana í Tartu, Leipzig og Oxford. Honum tókst að flýja ásamt konu sinni til Svíþjóðar árið 1943. Oras lést í Flórída í Bandaríkjunum 1982 og lifði því ekki að sjá land sitt frelsað undan oki ráðstjórnarinnar.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100

x

Þjóðmál

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.