Þjóðmál - 01.06.2017, Qupperneq 91

ÞJÓÐMÁL sumarhefti 2017 89
Við lestur bókarinnar vaknar einnig söknuður eftir menningarlegri
gagnrýni í blöðum. Fjölmiðlar eru nauðsynlegur liður í þríhyrningi
milli skapanda, gagnrýnanda og njótanda.
Hér verður látið staðar numið við tilvitnanir
í þessa fróðlegu bók sem er ómetanleg
heimild um viðhorf þeirra sem settu sterkan
svip á fjölmiðlun síðustu áratugi 20. aldar-
innar. Metnaðurinn var mikill og samkeppni
um fréttir harðari en nú á tímum þegar
almannatenglar og svonefndir „plöggarar“
eru milliliðir vegna mikils af því efni sem í
fjölmiðlum birtist.
Bókin minnir einnig á skort á þingfréttum
sem skrifaðar eru að blaðamönnum sem
fylgjast náið með þingstörfum og bregða
ljósi á þau. Nú á almenningur að vísu aðgang
að beinum útsendingum frá þingfundum
en að horfa á þær kemur ekki í staðinn fyrir
góðar fréttir og skýringar á málum sem eru til
umræðu og meðferðar á þingi.
Við lestur bókarinnar vaknar einnig söknuður
eftir menningarlegri gagnrýni í blöðum.
Fjölmiðlar eru nauðsynlegur liður í þríhyrn-
ingi milli skapanda, gagnrýnanda og njótanda.
Gatið sem myndast hefur í íslensku menningar-
lífi undandarin ár vegna skorts á umsögnum
eða gagnrýni um listviðburði er til mikils skaða
í samtímanum og verður enn skaðvænlegra
þegar fram líða stundir og menn vilja greina
menningarþróun hvers tíma.
Í bókarlok ritar Birgir Guðmundsson, ritstjóri
hennar, grein undir fyrirsögninni: Fagvæðing
starfsstéttarinnar. Hann fjallar þar um að vera
blaðamaður blaðamennskunnar vegna, að
líta á blaðamennskuna sem fag. Þróun í þá
átt hafi orðið á þeim árum sem viðmælendur
Guðrúnar lýsa en eins og sjá má hér fyrir ofan
var ekki unnt að setja öll blöð í sömu skúffu
að þessu leyti. Birgir segir:
„Þannig verður það til dæmis aðkall-
andi að skilgreina hvað felst í því að
vera blaðamaður, eða raunverulegur
blaðamaður en ekki í „pólitísku deildinni“,
svo að vísað sé til orðalags viðmælenda í
bókinni. Vissulega gerist þetta í skrefum,
enda verður fagmennska ekki til í eitt skipti
fyrir öll, heldur er hún síbreytileg og við-
varandi eins og sjálft hugtakið „fagvæðing“
ber raunar með sér.“
Ég starfaði á „pólitísku deildinni“ á Morgun-
blaðinu á sama tíma og margir viðmælendur
Guðrúnar voru á fréttadeildinni. Nú er gjarnan
talað um „eldvegg“ í fjármálastofnunum til
að skýra skilin milli einstakra deilda. Hver um
sig gegnir mikilvægu hlutverki til að vélin
virki. Þannig var þetta einnig á Morgun-
blaðinu.
Í þessu sambandi geri ég athugasemd við
orðin „raunverulegur blaðamaður“ í orðum
Birgis. Allir vorum við blaðamenn en gegndum
ólíkum hlutverkum.
Samhliða störfum á „pólitísku deildinni“
sinnti ég stjórn erlendu fréttadeildarinnar um
nokkurt árabil. Á Morgunblaðinu var erlendum
fréttum gert hátt undir höfði á þessum
árum. Hnignun þeirra almennt í íslenskum
fjölmiðlum er dapulegur vitnisburður um
almenna hnignun samhliða „fagvæðingunni“.
Vonandi fer þó fagvæðing og metnaður
saman.
Við lestur bókar Guðrúnar Guðlaugsdóttur
vöknuðu margar góðar og skemmtilegar
minningar um horfinn tíma og góða sam-
starfsmenn. Minnist ég þar eins og margir
viðmælenda hennar sérstaklega Björns
Jóhannssonar, fréttastjóra á Morgunblaðinu.
Hann var pólitískari en margur annar sem
ég hef kynnst en það styrkti aðeins faglegan
metnað hans sem blaðamanns.
Guðrún spyr af þekkingu og áhuga og skilar
af sér verki sem gefur trúverðuga mynd af
miklum umbrotum.