Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2003, Blaðsíða 148

Múlaþing
Gyrðir Eliasson. Mynd aftan á Ijóðabók hans:
Tvíbreitt (svigjrúm.
stunda gjaman sjálf þá lifnaðarhætti sem
þau áður börðust sem ákafast gegn.
Frá 1980 til aldarloka
Þegar reynt er að greina stefnur og
strauma í listum er alltaf erfíðast að lýsa því
sem er að gerast í samtímanum. Það er eins
og það þurfi að skapast ákveðin ijarlægð til
að það sé mögulegt með góðu móti. Með
tímanum síast það frá sem ekki skiptir máli.
A síðustu tveimur áratugum hafa komið
fram mörg ný ljóðskáld sem hafa borið með
sér ferska strauma: Gyrðir Elíasson, Bragi
Ólafsson, Gerður Kristný, Linda Vilhjálms-
dóttir, Sjón og ótal fleiri. Þessi yngsta
skáldakynslóð aldarinnar hefur að flestu
leyti litið til atómskáldanna svokölluðu sem
fyrirmyndar og eiga miklu meira sameigin-
legt með þeim heldur en t.d. 68-kynslóð-
inni, þetta gildir um myndmál, málfar, yrk-
isefni og stíl. Þau predika ekki frekar en
atómskáldin heldur draga upp myndir sem
ósjaldan lýsa sársauka, óhugnaði og kvíða.
Dæmi úr Blindflug/Svartflug, fímmtu ljóða-
bók Gyrðis Elíassonar:
Óstöðvandi kvíði sprettur fram
einsog blóð undan nöglum, ótti
við ótímabæran aldurtila ef til
vill, helluþök molna og falla í
höfuð (algengur dauðdagi í útlöndum)
sandpokar haldlitlir gegn ógnvekjandi
framrás þungvopnaðra daga42
Stundum er í þessu sambandi talað um
„póstmódemisma“ sem lýsir ákveðnu af-
stöðuleysi til flestra hluta þar sem algildri
hugmyndafræði er hafnað. Nú er ekki endi-
lega takmarkið að „meina“ eitthvað með
skáldskapnum, eins og Birgir Svan taldi
nauðsynlegt, heldur „fá fram eitthvað sem
vekur sérstaka kennd, annarlega eða ó-
venjulega hugsun“, svo vitnað sé til orða
Gyrðis Elíassonar í blaðaviðtali. Hann seg-
ir um skáldskap sinn: „Þetta eru hugrenn-
ingatengsl, sem kannski er erfítt að fá ein-
hverja rökræna merkingu út úr, enda er það
ekki ætlunin, ég lít svo á að þessi krafa um
að yrkja um eitthvað skilgreint eða ákveðið,
sé úr sér gengin“.43
Yngstu skáldin hafa mörg hver mótast
frekar af alþjóðlegri lífssýn en þröngum
ramma íslensks veraleika. Þau hafa tak-
markaðan áhuga á því sem gerist utan múra
borganna. Að vísu sér víða merki um þá
miklu umræðu sem áberandi hefur verið á
síðustu árum um náttúruvernd og minnir
um margt á náttúrudýrkun eins og hún
birtist í gömlu rómantíkinni á 19. öld. Hún
er t.d. áberandi í verkum Steinunnar As-
mundsdóttur (f. 1966) á Egilsstöðum, ekki
síst í síðustu bók hennar sem geymir ljóð
422. útg. 1987, bls. 133.
^Þjóóviljinn, 28. apríl 1985.
146