Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2003, Blaðsíða 143

Silfurrósir í svörtu flaueii
þér skáld
viðurkennið vanmátt yðar
Hírósíma hefur svipt yður spádómsgáfunni
og heimstyrjöldin lögsagnargetum
tröllaukin staðfesting hins ótrúlega
hefur gert yður að dvergum
hvers virði eru hugleiðingar yðar
um örlög þessa himinhnattar
meðan strengdir fingurnir
skjálfa yfir hnappi íkveikjunnar
og gereyðing getur æxlast
af oddaflugi gæsahóps29
68-kynslóðin
Skáld sem mest bar á upp úr seinna
stríði áttu það m.a. sameiginlegt að þau
voru flest upprunnin úti á landi en skolaði
til höfuðborgarsvæðisins með búsetubylt-
ingunni miklu um og eftir seinna stríð.
Steinn Steinarr kom vestan úr Dalasýslu,
Jón úr Vör frá Patreksfírði, Snorri Hjartar-
son og Þorsteinn frá Hamri ofan úr Borgar-
fírði, Einar Bragi frá Eskifírði og Hannes
Pétursson norðan úr Skagafírði. Næsta kyn-
slóð á eftir, 68-kynslóðin svonefnda, er hins
vegar fyrsta skáldakynslóð íslendinga sem
er fædd og uppalin í borgarsamfélagi. Þetta
á við þekktustu skáldin af þessari kynslóð
svo sem Pétur Gunnarsson, Einar Má
Guðmundsson, Steinunni Sigurðardóttur,
Sigurð Pálsson, Birgi Svan Símonarson og
Þórarinn Eldjárn. Mikið vatn hafði runnið
til sjávar frá því atómskáldin voru að gefa
út sínar fyrstu bækur. Ört vaxandi nú-
tímalegt borgarsamfélag var komið til sög-
unnar, greiðari leiðir til mennta og fjölþjóð-
leg unglingamenning í formi tónlistar.
Tengsl við landsbyggðina voru samt tals-
verð. Á þessum tíma voru flestir krakkar á
höfuðborgarsvæðinu sendir í sveit, oft til
náinna ættingja, margir sóttu sumarvinnu út
á land eða tóku að sér kennslu í einn vetur
eða svo. Nokkrir fóru í pílagrímsferð til
Neskaupstaðar því þar voru sósíalistar við
völd en 68-kynslóðin hallaðist til vinstri
þótt hún hefði yfirleitt enga trú á Sovét-
ríkjunum. Afhjúpun Stalíns, innrásin í Ung-
verjaland og síðar Tékkóslóvakíu sáu til
þess. Upp spruttu önnur ríki sem fólu í sér
mikil fyrirheit: Kína, Kúba, Chile ..., meira
að segja töldu ýmsir að ef einhvers staðar
væri von þá væri það í hinni örsnauðu Al-
baníu. Kringum þá hugmynd voru stofnaðir
a.m.k. þrír stjórnmálaflokkar í Reykjavík.
Margir bundu vonir við svonefndan Evr-
ópukommúnisma, þ.e. uppbyggingu komm-
únisma í Evrópu óháð Rússlandi.
Eitt af því sem gerði skáldunum auð-
veldara fyrir nú en forverum þeirra var að
ný prenttækni, offsetfjölritun, var komin til
sögunnar svo þau gátu gefið út ljóðakver
sín sjálf án þess að hafa mikið fé á milli
handa. Var ekki óalgengt að menn notuðu
einfaldlega ritvél til að setja textann og létu
síðan ijölfalda á fjölritunarstofu, oftast í
Letri hjá Sigurjóni Þorbergssyni. Þetta urðu
fremur fátækleg kver en það þótti kostur því
innihaldið átti að skipta máli, ekki umbúð-
irnar. Síðan buðu skáldin afurðimar gjarn-
an sjálf til kaups á vinnustöðum eða veit-
ingahúsum eða gengu í hús. 68-kynslóð-
inni lá mikið á hjarta og þess vegna var
rnikið ijölritað. Mest ber á ádeildu á allt
milli himins og jarðar, t.d. stríð, stofnanir,
mengun, arðrán, hungur, hjónabandið, ást-
argoðsögnina, einhæfa og vanþakkaða
vinnu, verkalýðsforystuna og borgaralegt
lífemi: „Til hvers er að skrifa/ ef maður
meinar ekki neitt með því“ orti Birgir Svan
(f. 1951) árið 1976 og vísar í þekktan dæg-
urlagatexta.30 Hann sendi ári fyrr frá sér
ljóðabókina Hraðfryst Ijóð eftir að hafa
unnið sumarlangt í fiskvinnslu í Neskaup-
stað. Bókin geymir einhvers konar alls-
29B1s. 13.
30Nœtursöltuð Ijóð. Reykjavík 1976, bls. 68.
141