Morgunblaðið - 02.10.2021, Blaðsíða 14

Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Orkumál hafa gjörbreyst á fáum ár-
um og loftslagsmálin eru þar helsti
drifkrafturinn,“ segir Halla Hrund
Logadóttir, nýr orkumálastjóri. „Ríki
heims eru einbeitt í því að leita lausna
á vanda. Þetta er eins og kapphlaupið
um að komast til tunglsins var. Þegar
slíkur metnaður er settur í mál af
allri heimsbyggðinni hraðar það allri
nýsköpun og tækni fleygir fram. Á Ís-
landi þurfum við að leggja okkur eftir
að skilja hvaða áhrif þetta hefur á
samkeppnishæfni og tækifæri í víðu
samhengi. Hlutverk Orkustofnunar
er að stuðla að því að þessir mögu-
leikar nýtist til hagsældar fyrir þjóð-
ina.“
Halla Hrund tók við starfi orku-
málastjóra í júní síðastliðnum. Síðan
þá hefur verið hrundið af stað ýmsum
breytingum í starfi Orkustofnunar,
meðal annars að svið loftslagsmála,
orkuskipta og nýsköpunar hefur ver-
ið sett á laggirnar. Með þessu segir
Halla áherslur skerptar og þetta eigi
að styrkja stöðu Íslendinga í orku-
skiptum og þann sess að hér sé græn-
asta hagkerfi í heimi.
Útfærslur skili ávinningi
„Breytt skipurit er farartæki til
framtíðar,“ segir Halla. „Regluverk
orkumála í Evrópu er í örri þróun
sem hefur auðvitað bein áhrif á lög-
gjöf hér heima. Það er stór áskorun
að við náum að innleiða nýjar reglur
hratt og vel. Stuðla verður að því að
útfærslurnar skili ávinningi fyrir Ís-
land og efli tækifærin. Við þurfum að
vera framsýn í allri nálgun.“
Sú stefna hefur verið mörkuð að
Ísland verði kolefnishlutlaust árið
2040 og óháð jarðefnaeldsneyti á lofti,
láði og legi fyrir árið 2050. Innlent
rafmagn framleitt með grænni orku
eða aðrar útgáfur af grænu eldsneyti
komi þá í staðinn. „Þessi vegferð er
spennandi,“ segir Halla. „Þetta mun
spara gjaldeyristekjur því við þurfum
þá að flytja inn minna af eldsneyti.
Það eykur orkuöryggi því við þurfum
þá ekki að treysta í sama mæli og nú
á innflutning eldsneytis til að knýja
samfélagið. Einnig getur þetta lækk-
að samgöngukostnað heimila og létt á
umferð með til dæmis rafmagns-
hjólum. Þá er ónefndur loftslags-
ávinningurinn, sem er auðvitað kjarni
málsins.“
Umskipti eiga hliðstæðu
Í orkuskiptum á Íslandi telur Halla
aðgerðir stjórnvalda nú vera að skila
sér. Skráningum nýorkubíla hafi
fjölgað mikið, meðal annars í
tengslum við endurgreiðslur tengdar
innviðum. Á sama tíma þurfi fjöl-
breyttari hvata fyrir fólk og fyrirtæki
til að færa sig yfir í grænni sam-
gönguvenjur, svo sem rafbíla, raf-
magnshjól og almenningssamgöngur.
Innviðirnir þurfi að vera til staðar og
þar hafi Orkusjóður, sem vistaður er
hjá Orkustofnun, verið með sérstakt
átak til að koma upp hleðlustöðvum
úti á landi. Slíkum stöðvum fyrir
landflutninga þurfi að fjölga og sömu-
leiðis við hafnir.
„Orkuskiptin og tækifæri tengd
þeim þarf að hugsa í víðu samhengi.
Fyrir ferðaþjónustuna er dýrmætt að
geta kynnt grænt Ísland og sama má
segja um landbúnaðinn. Í þessu felast
einstök markaðstækifæri. Orkuskipt-
in eiga sér hliðstæðu í hitaveituvæð-
ingu Íslands. Hún kostaði mikla fjár-
muni, elju, samheldni og framsýni
fyrir fátæka og tiltölulega ómenntaða
þjóð. Við deilum ekki um ávinninginn
af þeirri vegferð. Við þurfum að sýna
sama dug, þrek og framsýni til að
ljúka við innlendu orkuskiptin í dag.“
Olíunotkun á Íslandi náði hámarki
árið 2018 þegar seld voru yfir 1.025
þúsund tonn af olíu á Íslandi. Þetta
var á þeim tíma þegar flestir ferða-
menn komu til landsins. Þegar sló í
bakseglin með kórónuveirunni í fyrra
varð notkunin aðeins um helmingur
þess sem mest var áður. Merkileg-
asta framlag þessa tíma til orku-
skipta er annars, segir Halla, að við
getum ferðast minna, unnið meira
heima og fækkað kolefnissporum.
Áskorunin er þó að viðhalda þeim
árangri nú þegar hagkerfið fer á fullt.
Slíkt gæti kallast græn endurreisn.
Auðlindir skili almenningi arði
„Ef við ætlum að ná markmið-
unum okkar um að verða óháð jarð-
efnaeldsneyti fyrir 2050 eykst orku-
þörfin. En til að mæta þessari þörf
þarf að nýta betur þá orku sem þeg-
ar er í framleiðslu, skoða möguleika
þegar samningar við stóra kaup-
endur losna og meta nýja orkukosti.
Einnig skiptir máli fyrir orkuskiptin
hvernig tæknin þróast, svo sem raf-
hlöður. Því nýtnari sem tæknin er
fyrir faratækin okkar því minna
þurfum við af orku. Almennt skiptir
máli að orkan rati í innlend orku-
skipti,“ segir Halla og heldur áfram:
„Smávirkjanir eru ríkur hluti af
sögu okkar, og þær geta nýst til
dæmis bændum sem vilja styrkja
rekstur sinn. Virkjun vindorku með
stórum vindmyllum er dæmi um
mikilvæga auðlind sem hefur orðið
til með því að tæknin verður alltaf
betri og betri og um leið hagkvæm-
ari í notkun. Auðlindir eru þó aðeins
það sem skilar arði til þjóðarinnar og
nú vantar að útfæra leikreglur um
varðandi vindorku, bæði á landi og
hafi. Hingað til hafa fyrirtækin sem
hafa verið í orkuauðlindanýtingu
verið að stærstum hluta í eigu hins
opinbera. Í breyttu lagaumhverfi
orkugeirans í dag verða fleiri á
markaðnum, sem kallar á leikreglur
sem tryggja að auður skili sér til al-
mennings.“
Halla segir arðgreiðslur fyrir auð-
lindir orkunnar útfærðar á ólíka
vegu erlendis. Til dæmis sé greitt
gjald fyrir hlutfall af tekjum vind-
garða á hafi til ríkisins í Bandaríkj-
unum. Sama eigi við til dæmis í Evr-
ópu þar sem sveitarfélög fá einnig
skerf. Spurð um rammaáætlun um
orkunýtingu tekur Halla undir að
hún hafi gengið hægt undanfarin ár.
Fyrir því séu margar ástæður bæði
pólitískar og varðandi vinnulag. Því
séu nú tækifæri til að sníða af van-
kanta eins og oft þurfi þegar reynsla
kemst á flókin kerfi.
„Hér verðum við að vanda okkur.
Það er kostnaðarsamt fyrir þjóðina
að vera í deilum. Því þurfum við að
vera ábyrg gagnvart tillögum um
umturnun á þessu sviði en á sama
tíma gera kröfu um úrbætur þannig
að kerfið sé skilvirkt og gegnsætt.
Án þess er erfitt að sækja fram.“
Norðurslóðir eru eftirsóttar
Gæfa Íslendinga almennt er sú,
segir Halla Hrund, að eiga margar
auðlindir, það er vatnið, náttúruna,
fiskimiðin og orkuna. Nýting þeirra
sé hins vegar vandasöm, og þar þurfi
hófsemi, nýtni og hagsmunir fram-
tíðar að vera leiðarljós.
„Á tímum loftslagsbreytinga
eykst virði ósnortinnar náttúru því
vistkerfi hnigna. Einnig verður mun
meiri ásókn í jarðnæði almennt á
norðurhveli jarðar, þar á meðal Ís-
landi á næstu áratugum, því straum-
ur fólks liggur æ meira í norður því
öfgar í veðurfari með hlýnun jarðar
skapa veikari lífskjör annars staðar.
Við þurfum að búa okkur undir
þessa auknu ásókn á komandi ára-
tugum. Á sama tíma hafa orkuauð-
lindirnar okkar aldrei verið jafn
verðmætar,“ segir Halla sem leggur
áherslu á að hvert verkefni í orku-
nýtingu skili sem mestu eins og tek-
ist hafi með fjölnýtingu jarðhitans.
„Slíkt skilar margföldum árangri
eins og við sjáum á verðmætri flóru
fyrirtækja sem tengjast jarðvarm-
anum – svo sem Carbfix, Geosilica,
Orf líftækni og fleiri. Slíkur orku-
tengdur þekkingariðnaður marg-
faldar virði hvers verkefnis fyrir Ís-
land. Rækta þarf garðinn áfram eins
og nýtt svið Orkustofnunar tekur
utan um.“
Styrkja grænasta hagkerfi heims
- Loftslagsmálin eru drifdraftur nýrrar stefnu, segir nýr orkumálastjóri - Sparnaður með orku-
skiptum sem eru dýrmætt tækifæri - Græn endurreisn - Ósnortin náttúra verður sífellt virðismeiri
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Orkumálastjóri Auðlindir aldrei jafn verðmætar, segir Halla Hrund Logadóttir um viðhorfin í orkumálum.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Virkjun Gæfa Íslendinga er, segir Halla Hrund, að eiga margar auðlindir.
Við nýtingu þurfa hófsemi, nýtni og hagsmunir framtíðar að vera leiðarljós.
Morgunblaðið/Ófeigur
Straumur Skráðum nýorkubílum fjölgar. Á sama tíma þarf fjölbreyttari
hvata fyrir fólk og fyrirtæki til að færa sig yfir í grænar samgönguvenjur.
Halla Hrund Logadóttir fæddist
1981 og er með BA-próf í stjórn-
málafræði. Hún hefur tvær
meistaragráður, í alþjóða-
samvinnu, þar sem hún lagði sig
eftir orku- og umhverfismálum,
og í opinberri stjórnsýslu. Eig-
inmaður Höllu er Kristján Freyr
Kristjánsson og börnin eru tvö.
Frá 2015 hefur Halla setið í
stjórn Orkusjóðs, en sama ár
hóf hún störf við Háskólann í
Reykjavík. Halla var fram-
kvæmdastjóri Iceland School of
Energy við HR 2013-2016 og
2011-2013 forstöðumaður al-
þjóðaþróunar þar.
„Ég brenn fyrir að hafa já-
kvæð áhrif á íslenskt samfélag.
Hef búið ytra vegna vinnu eða
náms í tveimur 5-6 ára lotum; í
Bretlandi, Tógó, Frakklandi,
Belgíu og nú síðast Bandaríkj-
unum,“ segir Halla sem er einn
stofnenda Miðstöðvar norður-
slóða, Arctic Initiative við Har-
vard þar sem hún kennir enn. Í
starfinu þar er sjónum beint að
loftslagsmálum sem eru jafn-
framt kennd á meistarastigi við
skólann. Halla hefur verið einn
stjórnenda breytingaþátta
norðurslóða, m.a. orkumála, á
vettvangi World Economic For-
um og starfað sem leiðbeinandi
í orkutengdri nýsköpun.
Ég vil hafa
jákvæð áhrif
FJÖLBREYTTUR FERILL
14 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 2021
HURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf