Fréttablaðið - 26.03.2022, Blaðsíða 12

Sársauki, brostið
hjarta, léttir.
Fríar forskoðanir
fyrir laseraðgerðir
út apríl
Tímapantanir 414 7000
/Augljos
GRINDAVÍK, VÍKURHÓP 57
Opið fyrir umsóknir vegna nýrra leiguíbúða
Bjarg íbúðafélag hefur opnað fyrir umsóknir vegna
nýrra leiguíbúða í Grindavík.
Umsóknir og nánari upplýsingar á heimasíðu félagsins
www.bjargibudafelag.is
Gangur stríðsins í Úkraínu er
ekki eins og Pútín forseti eða
flestir aðrir reiknuðu með. Sér-
fræðingur í málefnum Rúss-
lands telur mannlega þáttinn
stærri en ástand hergagna.
kristinnhaukur@frettabladid.is
ÚKRAÍNA Stríðið í Úkraínu hefur
nú geisað í rúman mánuð og víg-
línurnar hreyfast lítið. Enn hafa
Rússar aðeins náð einni stórri borg
á sitt vald, Kerson, en á allra síðustu
dögum hafa Úkraínumenn náð
nokkru svæði til baka, þar á meðal
tveimur bæjum austan við höfuð-
borgina.
„Við gætum séð lítið breytt ástand
í töluverðan tíma. Þar sem Rússar
og Úkraínumenn vinna sitt á hvað
lítið landsvæði,“ segir Jón Ólafsson,
prófessor við Háskóla Íslands og sér-
fræðingur í málefnum Rússlands.
Þar sem nokkuð af yfirgefnum her-
gögnum hafi fundist séu miklar
sögusagnir um liðhlaup í rússneska
hernum.
Samkvæmt opinberum tölum
Kremlar hafa 1.355 hermenn fallið,
sem er umtalsvert meira en Rússar
hafa áður viðurkennt. Talan er að
öllum líkindum mun hærri. Því
hefur verið velt upp hvort örvænt-
ing færist yfir stjórnvöld í Moskvu
ef herinn fer halloka. Gætu Rússar
þá farið að beita meira of beldi og
jafnvel hættulegri vopnum.
Jón segist enn hvorki sjá merki
um neitt hrun í rússneska hernum
né heldur umtalsverðar endur-
heimtur Úkraínumanna á landi.
Umræðu um lélegan og úreltan
búnað Rússa segir Jón ofaukna.
Rússar hafi eytt miklu í hergagna-
uppbyggingu á undanförnum
árum og til að mynda lagt áherslu
á f lóknar eldflaugar.
„Búnaður rússneska hersins er
ekki jafn slæmur og margir vilja
láta. Rússar eiga í mun meiri erfið-
leikum með mannlega þáttinn. Þeir
eru að verða fyrir mannfalli og átta
sig á að raunveruleikinn er ekki sá
sem þeir áttu von á,“ segir hann.
Upp á yfirborðið sé að koma í
ljós að í æðstu lögum hersins voru
miklar efasemdir um innrásina.
Altalað sé að liðsandinn sé slæmur
í rússneska hernum. Það sama eigi
við um stöðuna heima fyrir.
„Það er greinilegt að spennan er
að magnast í Moskvu. Bæði meðal
almennings og inni í kerfinu,“ segir
Jón og nefnir harkalega löggjöf og
heftingu skoðanafrelsis. „Fólk er
ekki aðeins handtekið fyrir mót-
mæli heldur einnig fyrir að tjá
skoðanir sínar. Það skapar svaka-
lega eitrað andrúmsloft.“
Ekki séu enn þá teikn á lofti um
að stöðu Vladímírs Pútín Rússlands-
forseta sé verulega ógnað. Staðan sé
þó flókin. „Það er erfitt að sjá Pútin
geta lifað af pólitískt séð ef hann
tapar stríðinu. Hann þarf því að
koma sér í ákveðna stöðu áður en
friður verður saminn til að geta lýst
yfir sigri,“ segir Jón. n
Spennan magnast í Moskvu
Fólk hefur líkt óförum rússneska hersins við þess sovéska í vetrarstríðinu í
Finnlandi árið 1940. Jón segir mannlega þáttinn stóran. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
bth@frettabladid.is
ÚKRAÍNA Breski leigubílstjórinn
Matt Westfall, sem alla jafna ekur
bíl sínum í London, ákvað fyrir
nokkru að leggja Úkraínu lið. Hann
fór fyrir bílalest nokkurra leigubíla
og eins sendibíls sem fluttu úkra-
ínska flóttamenn frá landamærum
Úkraínu og Póllands til borga í Evr-
ópu þar sem flóttafólkið fær hæli.
Matt safnaði 11.000 evrum á net-
inu til að standa straum af kostnaði
við ferðirnar. Hann ók frá London
austur að landamærum Póllands og
Úkraínu.
Segir í frétt BBC að kynni hans af
flóttafólkinu og akstur því til bjargar
hafi breytt lífi hans um aldur og ævi.
Skapað nýtt sjónarhorn á heiminn.
„Sársauki, brostið hjarta, léttir,“
voru þau orð sem Matt segir að helst
lýsi upplifuninni að ferð lokinni.
Saga Matts er enn eitt dæmið um
mannúð og hjartagæsku einstakl-
inga víða um heim vegna mesta
f lóttamannavanda sem skapast
hefur frá seinni heimsstyrjöld.n
Ók á leigubíl frá London til Úkraínu
arib@frettabladid.is
SAMFÉLAG „Það eru rúmlega 28
þúsund börn á aldrinum 12 til 18
ára hér á landi. Um fjögur þúsund
þeirra eru í fikti eða neyslu á vímu-
efnum,“ segir Berglind Gunnars-
dóttir, framkvæmdastjóri For-
eldrahúss. „Þetta er nánast jafn stór
hópur og í hverjum árgangi.“
Tölurnar koma frá barnaverndum
sveitarfélaga og rannsóknamið-
stöðinni Rannsóknir og greining. Í
fyrra voru alls 13.264 tilkynningar.
Á árunum 2019 til 2020 fjölgaði
samanlögðum fjölda tilkynninga
um eitt þúsund.
Berglind telur þó að alls ekki öll
tilvik séu tilkynnt og það sama eigi
við um ofbeldi, það er mikið og lík-
legt að það sé algengara en tölur gefa
til kynna. „Ofbeldi gegn börnum er
áhættuþáttur fyrir of beldi seinna
meir, því hef ég miklar áhyggjur
af fjölda tilkynninga um of beldi
gegn börnum, en þær voru 3.827
árið 2021,“ segir hún. „Of beldi er
áfall sem getur leitt til vímuefna-
notkunar sem að sama skapi getur
leitt til siðrofs og of beldis. Þetta er
hringur sem þarf að rjúfa, til þess
þarf að ráðast að rót vandans sem
getur verið misbrestur í uppeldi.“
Andleg líðan ungmenna versnaði
í kórónaveirufaraldrinum og þung-
lyndiseinkenni jukust. Slíkt eykur
líkur á neyslu vímuefna. Nú er Spice
orðið algengt meðal unglinga sem
eiga auðveldara en áður með að fela
neysluna. Bæði vegna þess að for-
eldrar þekkja ekki þetta vímuefni
auk þess sem það er lyktarlaust.
Berglind óttast að hér verði fjöl-
skyldur þar sem margar kynslóðir
glími við sama vandann.
„Ég hef verið með marga unga
foreldra í viðtölum hjá mér, margir
hafa eignast barn í von um að hætta
í neyslu. Fíknin er enn til staðar,
sumir foreldrar geta athafnað sig
tiltölulega eðlilega í þjóðfélaginu og
verið samt í neyslu, en þetta getur
auðveldlega leitt til alvarlegra trufl-
ana á uppeldi og bitnar þá á börnun-
um, framtíðinni okkar,“ segir hún.
„Á sama tíma var tilkynnt um
5.614 börn sem höfðu orðið fyrir
vanrækslu.“ Vanræksla er vítt hug-
tak sem nær yfir bæði að skilja börn
lengi eftir eftirlitslaus og að tryggja
ekki að þau hafi réttan búnað í skóla.
Berglind segir margt gott á dag-
skrá stjórnvalda en það vanti alltaf
meira fjármagn. „Ég er orðin dálítið
pirruð á skilningsleysi og skorti
á fjármunum fyrir þennan mála-
flokk. Við erum sífellt að sjá fólk fara
í gegnum dómstólana og eða undir
læknishendur vegna geðrænna
kvilla sem rekja má beint til neyslu,
sem hefði verið hægt að grípa.“ n
Stór hópur barna í fikti eða neyslu
Berglind
Gunnarsdóttir,
framkvæmda-
stjóri Foreldra-
húss
Vímuefnið
Spice er orðið
algengt meðal
unglinga sem
eiga auðveldara
en áður með að
fela neysluna.
FRÉTTABLAÐIÐ/
SIGTRYGGUR ARI
12 Fréttir 26. mars 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ