Fréttablaðið - 26.03.2022, Qupperneq 20

Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is,
FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún
Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Aðskilnað-
arstefnan
er rekin
hér á landi.
Hún er
fólgin í því
að verð-
leggja sam-
félagsþátt-
töku barna
og setja
verðmiða
á sjálfsögð
réttindi
þeirra.
Shinoda
hafði
helgað
sig því að
minna
umheim-
inn á hryll-
inginn sem
hlaust af
kjarnorku-
sprengj-
unni.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Það var á sólríkum sunnudegi fyrir nokkrum
árum að ég heimsótti sýningu á Þjóðminja-
safni Bretlands um rómverska keisarann
Hadrían. Hadrían ríkti frá árinu 117 til 138
og er þekktur fyrir að vera einn af „góðu
keisurunum fimm“. Á sýningunni sást þó að
embættisferill Hadríans var ekki jafnflekk-
laus og viðurnefnið gaf til kynna.
Í einum sýningarskápanna gat að líta
eigur flóttafólks sem flúið hafði vægðarlaus
þjóðarmorð Hadríans á gyðingum. Þarna var
leðursandali, matardiskur úr viði, spegill og
húslykill. Lykillinn fangaði hug minn þar sem
ég stóð yfir gljáfægðum glerkassa með bolla
af nýlöguðu kaffi í greipunum. Hann var svo
fallega merkingarþrunginn. Þótt eigandi
lykilsins hefði aldrei snúið aftur til síns heima
táknaði hann von.
Mér varð hugsað til lykilsins í vikunni.
Hversu margir húslyklar eru í vösum
úkraínskra flóttamanna? En svo runnu á mig
tvær grímur.
Í næsta mánuði eru fimm ár liðin frá því
að umdeild breyting var gerð í friðarsafninu
í Hírósíma. Frá árinu 1971 höfðu þrjár gínur
staðið í safninu, líkneski af konu og tveimur
börnum sem reika skaðbrennd um borg í
logum. Var gínunum ætlað að fanga aðstæður
í Hírósíma fyrstu andartökin eftir að kjarn-
orkusprengju var varpað á borgina 6. ágúst
1945. En í apríl 2017 voru þær fjarlægðar.
Stuttu fyrir brotthvarf líkneskjanna
heimsótti blaðamaður The Times safnið.
Þar hitti hann fyrir hina rúmlega áttræðu
Megumi Shinoda. Shinoda var þrettán ára
þegar kjarnorkusprengjunni var varpað á
heimaborg hennar. Systir hennar og yngri
bróðir létust í árásinni. Stuttu síðar missti
hún flestalla ættingja sína úr krabbameini af
völdum geislavirkni. Shinoda hafði helgað sig
því að minna umheiminn á hryllinginn sem
hlaust af kjarnorkusprengjunni. Hún trúði
því að koma mætti í veg fyrir að atburðurinn
endurtæki sig ef við gættum þess að gleyma
ekki. Shinoda var stödd í safninu til að berjast
gegn því að gínurnar yrðu fjarlægðar.
„Fólkið leit nákvæmlega svona út,“ sagði
hún við blaðamann The Times og benti
á plastlíkneskin. „Fólkið var sótsvart og
rauðflekkótt, líkamar þaktir brunasárum
og blóði. Það var varla að sjá að þetta væru
manneskjur. Fólkið teygði fram handleggina
því húðin bráðnaði utan af holdinu – aðeins
neglurnar héldust á sínum stað. Fötin
höfðu fuðrað upp og það kallaði „mamma,
mamma“. Fólk dó gangandi.“ Shinoda brast
í grát. „Ef gínurnar eru fjarlægðar úr safninu,
hvernig á fólk að fara að því að muna?“
Við eigum að vera hrædd
Vladímír Pútín Rússlandsforseti sagðist við
upphaf innrásarinnar í Úkraínu hafa virkjað
hersveitir landsins sem sjá um kjarnorku-
vopn. Fórnarlömb stríðsins sem nú geisar
eru mörg. Ekki er ólíklegt að eitt þeirra verði
alþjóðlegar tilraunir til kjarnorkuafvopn-
unar. Óhugnaður dvínar með tíma. Það sem
var fyrir tvö þúsund árum sársauki einstakl-
ings af holdi og blóði sem horfði upp á lífið
murkað úr vinum og ættingjum í þjóðernis-
hreinsunum er nú snotur myndlíking handa
menningarvitum og túristum sem upphefja
sig og andann yfir sunnudagskaffibollanum.
Gínurnar í friðarsafninu voru fjarlægðar
því þær þóttu ósmekklegar og helst til ógn-
vekjandi. „En við eigum að vera hrædd,“ sagði
Shinoda. Í stað þeirra komu menjar í anda
lykilsins í Þjóðminjasafni Breta, munir úr
fórum þeirra sem urðu fyrir árásinni, sjón
sem hægt er að virða fyrir sér án þess að
svelgjast á helgarkaffinu.
Sjötíu og sjö ár eru liðin frá því að kjarn-
orkuvopnum var beitt í stríði í fyrsta og eina
sinn. Minnkandi vilji til að fækka kjarnorku-
vopnum í heiminum í kjölfar yfirstandandi
stríðs yrði ósigur mannkynsins alls. Við
getum aðeins vonað að það taki hrylling
lengri tíma að hverfast í myndlíkingu. ■
Þegar fólk dó gangandi
Vegg/Loftapanill
12x120mm - 252 fm.
Gólfborð
28x120mm - 97 fm.
Verð fyrir allan pakkann 903.000 kr.
Verð sirka í Bykó/Húsa 1,806.000
Efnið er nýtt og er enn í pakkningunum.
Einig til sölu nýtt hert öryggisgler í svörtum
ramma 200x200 cm. tilvalið skjólveggi.
Uppl. í síma 618 4341
Til sölu
Inanahússpanill og Gólfborð
Þegar öllu er á botninn hvolft og
hismið er skilið frá kjarnanum
eigum við sem samfélag að huga að
velferð barna. Ekkert hlutverk er
fullorðnu fólki göfugra en að tryggja
farsæld yngstu kynslóðarinnar og auka lík-
urnar á bjartri framtíð hennar.
En okkur hefur ekki orðið mjög ágengt í
þessum efnum. Við höfum búið til samfélag
sem hafnar börnum í stórum hópum. Og hvort
sem okkur líkar betur eða verr hefur okkur
verið nokk sama þótt minnstu börnin okkar
njóti ekki þeirrar þjónustu sem tryggir þeim
þroska, færni og aukin lífsgæði.
Árið 2020 voru 5.057 íslensk börn undir
fátæktarmörkum, samkvæmt skilgreiningum
OECD. Að baki tölunni eru brostnar vonir og
útilokun frá þátttöku í einu ríkasta samfélagi
heims.
Aðskilnaðarstefnan er rekin hér á landi. Hún
er fólgin í því að verðleggja samfélagsþátttöku
barna og setja verðmiða á sjálfsögð réttindi
þeirra. Og svívirðan er fólgin í því að skipta
börnum samfélagsins í þann flokk sem hefur
efni á þjónustu og hinn hópinn sem getur í
besta falli verið áhorfandi að möguleikum
dagsins.
Á málþingi Velferðarsjóðs barna sem fram
fer í dag í húsakynnum Íslenskrar erfðagrein-
ingar er spurt jafn ásækinna spurninga og
þær geta verið óþægilegar. Af hverju eru börn
rukkuð fyrir leikskóla, skólamáltíðir, tónlist-
arnám, fótboltaæfingar og tannréttingar?
Málþingið er haldið í ljósi þess að efnahags-
legur ójöfnuður barna er tilfinnanlegur á
Íslandi og þar verður leitast við að svara þeirri
áleitnu spurningu hvort það sé raunverulegur
vilji til þess að öll börn fái jöfn tækifæri í lífinu.
Nú um stundir virðist það einmitt vera svo
að eitt ríkasta samfélag heims hafi ekki efni á
öllum sínum börnum. Það setur þau fremur á
biðlista en að sinna þeim. Það flækir kerfið svo
mjög úr hófi að mikilvægustu lagfæringar á
heilsugöllum barna sitja á hakanum.
Hvaða skilaboð eru það til barns að það fái
ekki sálfræðimeðferð vegna alvarlegra and-
legra vandræða fyrr en eftir dúk og disk?
Hvaða boðskapur er fólginn í því að tveggja
ára barn með málþroskaröskun þurfi að bíða í
tvö ár eftir þjónustu talmeinafræðings? Hvað
merkir sú orðsending í raun og veru að tann-
réttingar barna séu aðeins á færi aflögufærra
foreldra?
Aðskilnaðarstefnan er rekin hér á landi. Við
gerum ráð fyrir f lestum börnum okkar, en
ekki öllum. ■
Fátækt barna 
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 26. mars 2022 LAUGARDAGUR