Fréttablaðið - 26.03.2022, Blaðsíða 29

Hækkandi aldur mæðra
Aldur mæðra bæði á Íslandi og í öðrum vestrænum löndum er að hækka.
Árið 2020 voru tæplega 20 prósent (19,6%) kvenna sem fæddu barn 35 ára og eldri,
borið saman við árið 2000 þegar þær voru rúmlega 15 prósent (15,3%) og 1980 tæp-
lega 8 prósent (7,8%).
Meðalaldur kvenna sem fæddu barn árið 2020 var 30 ár og þær sem fæddu fyrsta
barn 28 ár. Árið 2000 var meðalaldur við fæðingu fyrsta barns 25,5 ár og ef við förum
aftur til 1980 var meðalaldur kvenna sem áttu sitt fyrsta barn 21,9 ár. Einnig sjáum við
þróunina í hina áttina að mun færri konur eru að eignast sitt fyrsta barn yngri en 20
ára, 1,2 prósent árið 2020 samanborið við 13,9 prósent árið 1980.
Með auknum aldri er líklegra að heilsufarsvandi sé til staðar hjá öllum og sá vandi
getur haft þýðingu á meðgöngu hjá konum. Meðgönguverndin er almennt skipulögð
þannig að frumbyrjum er boðið að koma í tíu skoðanir hjá ljósmóður og fjölbyrjur
koma sjö sinnum. Fjölbyrjum, 35 ára og eldri, er boðið að koma í tíu skipti. Í með-
gönguverndinni er gert mat á áhættuþáttum hjá öllum konum og gerð einstaklings-
miðuð áætlun eftir því; almennri líðan, heilsufari, félagslegum aðstæðum o.fl. Áætl-
unin miðar að því að auka líkur á að vel gangi, bæði hjá móður og barni.
Mæðurnar fimm eru sammála um að aukinn þroski nýtist vel í barnauppeldinu og eins sé kostur að lífið sé nú í rólegri takti en hann var í kringum tvítugt.
Berglind: „Ég hélt að meðgangan
yrði erfiðari þar sem ég væri eldri,
en mér leið ótrúlega vel. Mér fannst
einhvern veginn líkami minn loks
vera með tilgang. Það er líka magn-
að hvernig maður síðan upplifir
fæðinguna á jákvæðan hátt þó það
hafi reynt á að fæða barnið.“
Christina: „Ég áttaði mig á því
að ég væri ólétt rétt fyrir fertugsaf-
mælið. Ég átti erfiða meðgöngu og
kastaði upp allan sólarhringinn
fyrstu fjóra mánuðina. Ég ætlaði að
halda risa partí en sat niðri á Land-
spítala með næringu og ógleðilyf í
æð, nýbúin að fá vítamínsprautu í
rassinn og hugsaði: Er þetta allur
glamúrinn við að verða fertugur?
Ég átti tvo stráka frá fyrra sambandi
og maðurinn minn einn. Hann lang-
aði að bæta við barni og ég ákvað að
gefa honum þriggja mánaða glugga
í að gera mig ólétta,“ segir hún og
hlær. „Það gekk betur en ég hafði
haldið.“
Þórunn Clausen: „Það dundu
mörg áföll yfir frá því ég eignaðist
strákana þar til ég átti hana. Ég
var því mikið meðvitaðri um allt
sem gæti farið úrskeiðis. Ég hugs-
aði að ég ætti tvö heilbrigð börn
og óttaðist að fara að eignast barn
sem ég gæti misst. Eins óttaðist ég
um eigin heilsu, að synir mínir gætu
misst mig, því þeir eiga ekki pabba,“
segir Þórunn sem missti eiginmann
sinn og hinn barnsföður fyrir ell-
efu árum. „Mér fannst ég svolítið
vera að spila rússneska rúllettu, ég
ætti fullt í lífinu og það væri frekja
að biðja um meira. En mig langaði
alltaf í litla stelpu.“
Dísella: „Hjá mér er þetta þann-
ig að um leið og eitt er hætt á bleyju
þá kem ég með nýtt,“ segir hún
en fimm ár eru á milli barnanna
þriggja. „Maður er náttúrlega geggj-
aður að koma með eitt í viðbót en
ég var ekki tilbúin í að hætta. Ég er
líka búin að vera að reyna að vera
með „career“ á hliðinni og alltaf
með annan fótinn úti í New York,“
segir Dísella sem starfað hefur fyrir
Metro politan-óperuna þar í borg.
„Það er mjög eðlileg umræða úti að
frysta eggin og fresta þessu.“
Berglind: „Ég hefði örugglega
misst af því að eignast barn hefði
ég búið áfram í Los Angeles,“ segir
Berglind sem bjó þar um árabil og
starfaði sem leikkona og fyrirsæta.
Christina: „Ég fann að ég vildi
prófa þegar ég upplifði að ég væri
að missa ákvörðunarvaldið. Að ég
gæti ekki frestað þessu lengur. En
það hentar aldrei fullkomlega að
setjast niður og ákveða barneignir.“
Óttinn …
Með aldrinum aukast líkur á með-
göngusjúkdómum og því lék blaða-
manni forvitni á að vita hvort það
hefði valdið áhyggjum á meðgöng-
unni.
Þórunn Clausen: „Þetta tengist
líka hormónum en ég hafði mikið
meiri áhyggjur.“
Þórunn Högna: „Já, ég tengi við
það líka.“
Berglind: „Það er líka alltaf verið
að hræða mann í ferlinu, en sem
betur fer er farið að skanna fyrir svo
miklu. Maður er eldri og því eðlilega
meiri hætta á fósturgöllum.“
Christina: „Því eldri sem maður er
því meira veit maður að það er ekki
sjálfsagt að fá heilbrigt barn eða
að meðgangan gangi upp. Ég hafði
mun meiri áhyggjur á þessari með-
göngu en hinum tveimur. Einnig fór
ég í NIPT-próf til að fá meiri vissu og
það róaði mig mjög mikið. Þegar ég
mætti í 20 vikna sónarinn var ég með
spurningalista fyrir ljósuna.“
Dísella: „Áhyggjur mínar voru
svolítið bara Covid-tengdar – að
vera ekki að hitta fólk ef ég kæmist
hjá því. Jú, reyndar var þetta erfiðari
meðganga, ég veit ekki hvort það var
vegna aldurs míns eða þar sem þetta
var í fyrsta sinn stelpa í bumbunni,“
segir Dísella sem áður hafði gengið
með tvo stráka. „Kannski var það
blanda af báðu, en ég hugsaði að ef
þetta væri aldurstengt hvort það
þýddi að það gæti bitnað á barninu.
Ég hafði svolitlar áhyggjur af því í
þetta skiptið – ekki hin tvö þó það
hafi tæknilega verið eldri mömmu
meðgöngur,“ segir Dísella sem eign-
aðist þrjú börn eftir 33 ára.
Þórunn Clausen: „Þegar ég var
komin 12 vikur fór ég í NIPT blóð-
prufu í Finnlandi þar sem ég var í
fótboltaferð með sonum mínum,
þá var ekki hægt að fara í hana hér
því það var lokað yfir sumartímann.
Í svona blóðprufu, sem hægt er að
fara í frá 9 vikum, er hægt að fá mun
nákvæmari niðurstöður um fóstur-
galla heldur en úr hnakkaþykktar-
mælingu. Það er meira að segja hægt
að segja til um kynið í þessari blóð-
prufu. Þessi prufa róaði mig líka
heilmikið eins og Christinu.
Þórunn Högna: „Mér var boðin
legvatnsástunga sem ég afþakkaði
en fór í blóðprufur og man hversu
létt mér var þegar niðurstöðurnar
voru allar góðar.“
Ólíkar upplifanir …
Með hækkandi aldri erum við flest
meðvitaðri um hvað tíminn líður
hratt og má heyra á þessum mæðr-
um að það er þeim ofarlega í huga.
Þórunn Clausen: „Dóttir mín
tveggja ára var að fara í næturpöss-
un í fyrsta sinn um síðustu helgi
þegar ég fór til útlanda að vinna.“
Þórunn Högna: „Mín hefur aldrei
farið í næturpössun og er orðin sex
ára. Hún hefur bara verið pössuð
heima. Við höfum einu sinni farið
tvö erlendis en höfum svo bara tekið
hana með. Okkur finnst það auð-
veldara en að reyna að fá pössun.“
Þórunn Clausen: „Já, það er nú
eitt, það er erfiðara að fá pössun.
Covid hefur ekki hjálpað til við það
heldur þannig að það er staða sem
margir eru búnir að vera í síðustu
tvö árin.“
Berglind: „Við erum mjög meðvit-
uð um að gera sem mest úr tíman-
um með henni. Sumir halda að þeir
hafi svo langan tíma en maður veit
ekkert um það. Ég er mjög dugleg
að taka myndir og skrá niður hluti,
svo hún eigi það seinna. Ég finn líka
að maðurinn minn upplifir þetta á
aðeins annan hátt en áður. Hann
hefur meiri tíma, er með mér í öllu,
meðgöngujóga og svo framvegis.“
Þórunn Clausen: „Fólk spyr hvort
það sé ekki erfitt að fara í gegnum
svefnleysi en ég hef ekki fundið
fyrir því. Maður er kannski búinn
að vera svefnlaus í svo mörg ár að
maður finnur engan mun. En það
eru margir sem einblína á þetta.“
Þórunn Högna : „Mér f innst
minna mál að vakna snemma eða á
nóttunni í dag en þegar ég var ung.“
Þór unn Clausen : „Ég naut
brjóstagjafarinnar enn meira. Ég
upplifði mikið að vera að gera þetta
í síðasta sinn og vildi njóta þess.“
Þórunn Högna: „Ég veit alveg að
margar mæður lenda í svefnleysi
en ég slapp við það. Ég held að þetta
haldi manni ungum.“
Christina: „Við maðurinn minn
eigum bara börn úr fyrri sam-
böndum og ég kalla dóttur okkar
oft púslið sem púslaði okkur saman.
Við öll eigum hana saman. Strák-
arnir dýrka hana allir og bera hana
á höndum sér. Það er ótrúlegt hvað
svona lítill einstaklingur getur gert
fyrir svona samsettar fjölskyldur.“
Þórunn Clausen: „Það er engin
afbrýðisemi gagnvart þessu barni.
Það eiga hana allir.“
Þórunn Högna: „Hin börnin segja
að allt sé látið eftir henni. Ég ræð
þó betur við að segja nei við hana
heldur en pabbi hennar,“ segir hún
og hlær.
Þórunn Clausen: „Mér finnst ég
líka vera með f leiri uppeldisverk-
færi í töskunni en áður og kann
betur að semja við hana.“
Vinirnir …
Hvernig ætli vinirnir, sem flestir eru
búnir með „barnapakkann“, hafi
tekið fréttunum?
Berglind: „Ég finn að vinkon-
urnar eru frekar til í að passa fyrir
mann en þær hefðu verið þegar allar
voru með smábörn – enda eru þær
margar hverjar núna tilbúnar í að
verða ömmur.“
Christina: „Ég fékk mikið að
heyra: „Hvernig nennirðu þessu?“
En svo kynnist maður líka nýju
fólki. Ég á æðislegan vinkvennahóp
en þær eru auðvitað lausari en ég og
eru meira í jóga, bröns og að sötra
kampavín um helgar. En ég er einnig
búin að ná aftur sambandi við aðrar
vinkonur sem eru á svipuðum stað
og ég, vakna sjö og fara í ballett. Ég
er með saumaklúbb um helgina
og bauð klukkan 10 á laugardags-
morgun.“
Þórunn Högna: Ég finn alveg fyrir
því að mínar vinkonur eru búnar
með þetta. En maður er líka hættur
að pæla í því hvað öðrum finnst og
gerir það sem maður vill.“
Útreikningur …
Ætli þær hugsi út í það hvað þær
verði gamlar við hin og þessi tíma-
mót í lífi barnsins?
Þórunn Högna: „Það var ein-
hver sem sagði við mig: „Hvað
Maður er náttúrlega
geggjaður að koma
með eitt í viðbót en ég
var ekki tilbúin í að
hætta.
Dísella
Meðgöngusjúkdómar líklegri
Það eru auknar líkur á meðgöngusjúkdómum
með auknum aldri og ef þungun er með gjafa-
eggi er það viðbótaráhætta; það eru auknar líkur
á háþrýstingssjúkdómi/meðgöngueitrun, með-
göngusykursýki, blóðsega, vaxtarskerðingu hjá
fóstrinu og fyrirburafæðingu. Viðbótarskoðan-
irnar eru því í boði þar sem mældur er blóð-
þrýstingur og skimað fyrir háþrýstingssjúkdómi.
Í upphafi meðgöngu er skimað fyrir meðgöngu-
sykursýki og á meðgöngunni er metið hvort þörf
er á vaxtarmati fósturs með ómskoðunum.
Ef konur eru fertugar eða eldri er mælt með
fyrirbyggjandi meðferð með hjartamagnýli fyrir
þær sem ganga með sitt fyrsta barn og þörf á
blóðsegavörn er metin. Eins er mælt með að
bjóða framköllun fæðingar við 40 vikur.

Helgin 29LAUGARDAGUR 26. mars 2022 FRÉTTABLAÐIÐ