Börn og menning - 2020, Blaðsíða 18

Börn og menning18
en með tímanum urðu flétturnar sífellt þynnri. Botn-
inum var náð í síðustu bókinni þar sem Gaulverjabær
verður vettvangur stríðs milli tveggja fylkinga geimvera!
Herfilegar viðtökur gagnrýnenda og lesenda urðu til
þess að Uderzo, sem kominn var fast að áttræðu, ákvað
að leggja pennann á hilluna eftir geimverubókina al-
ræmdu, ef frá er talin bók frá árinu 2009 sem hafði
einkum að geyma gamalt óbirt efni en einnig fáeinar
nýjar skrítlur og smásögur.
Þótt áratugir séu liðnir frá síðustu verulega bitastæðu
Ástríksbók er iðnaðurinn í kringum Gallann ástsæla
svo mikill og ábatasamur að útilokað var annað en að
framhald yrði á útgáfu. Uderzo gaf að lokum grænt ljós
á að fela nýjum höfundum að taka við sköpunarverki
sínu. Þeir Jean-Yves Ferri og Didier Conrad sendu árið
2013 frá sér bókina um Ástrík í Piktalandi. Þeir nutu
þó ekki fulls listræns frelsis, því öldungurinn Uderzo
horfði stöðugt yfir öxlina á þeim og hafði neitunarvald
í stóru sem smáu. Sagan er léttvæg og í raun eftiröpun
á gamalli Uderzo-sögu um Ástrík og þrætugjána, nema
hún gerist í Skotlandi og er fleytifull af skosku staðal-
myndagríni.
Eftir þessa frumraun öðluðust þeir Ferri og Con-
rad það traust að fá að semja upp á eigin spýtur. Þrjár
bækur hafa litið dagsins ljós til viðbótar. Ein sígild
ferðasaga sem gerist á Ítalíu og tvær sem gerast heima í
þorpinu. Sú fyrri nefnist Ástríkur og hinn stolni papýr-
us Sesars og sú nýjasta fjallar um dóttur Vercingetorix,
hina uppreisnargjörnu Adrenalin. Í þeim báðum reyna
höfundarnir að ná samtímaskírskotunum, í fyrra til-
vikinu með söguhetju sem byggist augljóslega á Julian
Assange, sem kemst yfir leyniskjöl Sesars og hyggst birta
þau umheiminum. Í seinni bókinni er augljóst að fyr-
irmynd hinnar hugdjörfu Adrenalin er sænska baráttu-
stúlkan Gréta Tunberg.
Árið 2014 gátu íslenskir unnendur Ástríks tekið gleði
sína aftur þegar Froskur útgáfa hóf á ný útgáfu ævintýra
hans. Þegar þetta er ritað hafa sex bækur komið út und-
ir merkjum Frosks, með góðri prentun og í vönduðu
bandi. Ekki er laust við að hljóð hafi komið úr horni
hefðarsinna sem vanist höfðu ærslagríni þýðenda, því
nýja útgáfan er trú frumtextanum í flestu öðru en nafn-
giftum aukapersóna.
Ástæðan er tvíþætt. Jean Posocco, stofnandi og eig-
andi Frosks útgáfu, er sjálfur myndasöguteiknari og
franskrar ættar. Hann er ekki alinn upp við ærslafull-
ar þýðingar Þorsteins Thorarensen og félaga. Þvert á
móti ber hann virðingu fyrir texta myndasagna sem
höfundarverki og hefur engan húmor fyrir útúrsnún-
ingum og stælum. Þess utan væru slíkir þýðingarleikir
ekki lengur í boði þar sem erlendi rétthafinn er í seinni
tíð farinn að lesa nákvæmlega yfir útgáfur á erlendum
tungumálum. Þannig þurfti talsverða samningalipurð
til að sannfæra franska rétthafann um að fallast á að
þeir Ástríkur og Steinríkur fengju að halda íslenskum
nöfnum sínum.
Útgáfuröð Frosksins er úthugsuð og snjöll. Af bók-
unum sex sem nú eru komnar út, eru tvær af hinum
nýju sögum eftir Ferri og Conrad. Tvær eru sígildar
sögur úr smiðju Goscinnys og Uderzos sem ekki hafa
fyrr komið hér út á bók, þótt önnur hafi raunar verið
framhaldssaga í Morgunblaðinu á sínum tíma. Síðustu
tvær, Ástríkur og Kleópatra og Ástríkur og Gotarnir,
komu báðar út á vegum Fjölva en eru löngu ófáanlegar
auk þess að vera í nýrri þýðingu.
Enn er langt í land að Ástríkur allur verði aðgengileg-
ur íslenskum lesendum en ástæða er til að fagna hverri
nýrri vörðu í átt að því marki. Og líklega má alveg
sleppa því að snara geimverubókinni frá 2005.
Höfundur er sagnfræðingur og forfallinn
myndasöguáhugamaður