Börn og menning - 2020, Side 22

Börn og menning22
frægur um allan hinn frönskumælandi heim og víðar.
Það var hins vegar ekki fyrr en í næsta ævintýri sem
augu Hergés opnuðust fyrir þeirri ábyrgð sem fólst í því
að sýna ungum lesendum heiminn með augum Tinna.
Ævintýrið hét upphaflega Tinni í Asíu en var síðan
skipt niður í tvær bækur: Vindla Faraós og Bláa lótus-
inn. Þegar Hergé byrjaði á ferðalagi Tinna til Kína átt-
aði sig hann á því að hann vissi sáralítið um Kína og les-
efni og myndefni var líka af skornum skammti. Hann
vingaðist því við ungan kínverskan listnema í Brussel
að nafni Zhang Chongren. Í sem skemmstu máli hafði
hinn ungi Kínverji svo mikil áhrif á Hergé, bæði hvað
varðar teikningarnar sjálfar og viðhorfið til sögunnar,
að Tinnabækurnar tóku risaskref fram á við á þessum
tíma. Bækurnar höfðu hingað til verið heldur eintóna,
heimurinn dálítið svarthvítur. Í Bláa lótusnum eiga hins
vegar Tinni og vinur hans sem hann kynnist í bókinni
og heitir Chang, einmitt samtal um fordómana sem
báðir burðast með í garð hins sem er í rauninni samtal
Tinna við höfund sinn.
Tinni og hörmulega heimsstyrjöldin
Þegar þarna var komið sögu var ófriðurinn byrjaður
að magnast í Evrópu og ýmsir telja að það sé ein af
ástæðum þess að Hergé vildi halda Tinna eins langt
frá heimaslóðum og hægt væri, svo hann þyrfti ekki að
fjalla um pólitíkina í Evrópu. Tinni er því sendur til
Suður-Ameríku í næsta ævintýri, Skurðgoði með skarð
í eyra og því næst til Skotlands, í Svaðilför í Surtsey þar
sem gamaldags glæpasaga um peningafölsun á sér stað.
Ástand heimsins er víðsfjarri.
Hergé gat ekki flúið pólitíkina að eilífu og í næstu
bók fannst honum að Tinni, sem er jú þrátt fyrir allt
blaðamaður, yrði að takast á við ástandið í Evrópu með
einhverjum hætti. Lausnin sem Hergé fann var snilldar-
leg. Ævintýrið Veldissproti Ottókars konungs birtist árið
1938, aðeins nokkrum mánuðum eftir að Þýskaland
innlimaði Austurríki. Í bókinni hyggst ríkið Bordúría
innlima nágrannaríkið Syldavíu. Hvorugt landið er til
en með því að skálda þau og færa svo aðeins austar í
álfuna náði Hergé að hæðast dálítið að valdabrölti Þjóð-
verja án þess að það væri of augljóst. Bordúría er greini-
lega byggt á Þýskalandi og yfirgangur stjórnvalda þar
gagnvart nágrannaríki sínu speglar framkomu Þjóðverja
á þessum tíma. Sagan sjálf er frábær, plottið sniðugt og
framvindan fullorðinsleg, ef svo má að orði komast. All-
ar götur frá því að Veldissprotinn kom út hafa málsvarar
Hergés, og hann sjálfur, bent á þessa bók sem dæmi um
að hann hafi sannarlega verið gagnrýninn á Þýskaland
og ekki marserað í takt.
Nú fóru í hönd þau ár sem áttu eftir að reynast Hergé
erfið. Í byrjun maí 1940 réðust Þjóðverjar inn í Belg-
íu. Eitt það fyrsta sem þeir gerðu var að leggja niður
dagblöðin, meðal annars blaðið sem Tinni hafði birst
í frá upphafi. Þjóðverjarnir skildu þó eftir kvöldblað-
ið Les Soir en settu sitt fólk yfir ritstjórnina. Eins og
langflestir lista- og blaðamenn flúði Hergé landið og