Börn og menning - 2020, Síða 37

37Verðlaunavampírur
um uppburðarlitla stærðfræðikennara Kjartani. Millu
tekst að sannfæra vinkonur sínar um að þær verði í það
minnsta að hefja rannsókn á málinu og óvænt atburða-
rás fer af stað. Meðfram vampíruveiðum takast þær á
við hefðbundnar aukaverkanir unglingsáranna og ýms-
ar spurningar um ást, kynhneigð, fjölskyldutengsl og
vináttu vakna.
Vinkonurnar þrjár eru dregnar skýrum dráttum.
Milla er lærdómshesturinn sem veit allt best, að minnsta
kosti að eigin mati. Hún elskar reglur – sérstaklega þær
sem snúa að málfræði – og ber djúpa virðingu fyrir full-
orðnu fólki. Rakel er unglingur í uppreisn, hún hlust-
ar á femínískt þungarokk og gengur í leðurjakka með
göddum. Undir harðri skelinni reynist hún þó traustur
vinur með ríka réttlætiskennd auk þess sem í ljós kemur
að heimilisaðstæður hennar eru ekki sem bestar. Lilja er
undir stöðugri pressu frá yfirborðskenndum mæðrum
sínum um að standa sig vel í skólanum, á skautunum
og í þverflautunáminu. Hún er að kikna undan álaginu
og farin að þróa með sér átröskun.
Í sporum unglinga
Það er ljóst að Rut Guðnadóttir á auðvelt með að
setja sig í spor unglinga því hún lýsir samskiptum vin-
kvennanna af innsýn og næmi. Það er ekki alltaf auðvelt
að vera þrjár stelpur saman í vinahóp, tengslin byggjast
kannski á gömlum grunni en þegar fólk þroskast á ólík-
um hraða og í ólíkar áttir reynir á sambandið. Við sjáum
þetta margoft í vináttu söguhetjanna þriggja. Þær fara
í taugarnar hver á annarri, þeim lendir saman og um
tíma liggur jafnvel við vinslitum en taugin sem tengir
þær er römm og þolir eitt og annað. Lýsingar á hvers-
dagslífi stelpnanna eru líka oft skemmtilega raunsann-
ar. Mig grunar að margir núverandi og fyrrverandi
unglingar kannist til dæmis við að hafa treyst vináttu-
böndin í gegnum sjónvarpsþáttagláp og skyndibitaát,
í tilviki Rakelar og Lilju snúast vinkvennahelgisiðirnir
um hámhorf á Master Chef og kjúklinganúðlur á Nings.
Styrkleikar bókarinnar liggja klárlega á þessu sviði, í
þessum skörpu lýsingum á tilfinningalífi og samskipt-
um stelpnanna, sem og í léttum og oft bráðfyndnum
stílnum.
Veikindi eða vampírueðli?
Helsti galli bókarinnar er kannski sá að fantasíuhluti
hennar, vampíruþráðurinn, hefði á köflum mátt vera
betur undirbyggður. Í fyrsta kafla lesum við til að
mynda um það þegar Milla hittir Kjartan stærðfræði-
kennara á skrifstofu skólans. Hún dáist að klæðaburði
hans sem hún gefur 8,5 í einkunn – það sem dregur
hann niður er að vera í sandölum og skærgulum sokk-
um. Hún verður jafnframt vör við að hendur hans eru
ískaldar og að hann stingur einhvers konar pillu upp í
sig. „Hann er pottþétt lasinn, hugsar hún. Með rauða
hunda, kórónuveiruna eða kannski nóróvírus“ (bls.
12). Nokkru síðar tilkynnir hún vinkonum sínum hins
vegar að hún sé sannfærð um að Kjartan sé vampíra.
Máli sínu til stuðnings bendir hún á handkuldann, pill-
una sem hún sá hann gleypa sem og undarlegan klæða-
burð sem hún tengir því að sem vampíra kunni hann
ekki að setja saman hefðbundinn manneskjuklæðnað.
Engin skýring kemur á því hvers vegna henni finnst
klæðaburður kennarans nú undarlegur þótt henni hafi
áður þótt hann verðskulda fyrstu einkunn né hvers
vegna flensueinkennin teljist skyndilega merki um yf-
irnáttúrulegt eðli. Forsendur framvindunnar eru því að
vissu leyti óskýrar og á síðari stigum virðast einstaka
lausnir koma of einfaldlega upp í hendur söguhetjanna
til að þær virki nægilega trúverðugar.
Á hinn bóginn eru þeir kaflar sem snúa að vamp-
írurannsókninni hraðir og spennandi og óhugnaðurinn
hárrétt stilltur, nægur til að velgja flestum undir uggum
en ekki svo mikill að viðkvæmari lesendur ráði ekki við
hann.
Það er alltaf ánægjulegt þegar nýir höfundar hljóta
Íslensku barnabókaverðlaunin. Reynslan hefur sýnt
okkur að þeir halda gjarnan áfram að gefa út bækur og
stuðla þannig enn frekar að „auknu framboði íslensks
úrvalsefnis fyrir æsku landsins“. Með húmor sínum
og þeirri hlýju og alúð sem Rut Guðnadóttir leggur í
persónusköpun hefur hún sýnt að hún á fullt erindi inn
á íslenskan barna- og unglingabókamarkað og það verð-
ur spennandi að fylgjast með henni í framtíðinni.
Höfundur er bókmenntafræðingur