Bændablaðið - 27.01.2022, Blaðsíða 12

Bændablaðið | Fimmtudagur 27. janúar 202212
Landbúnaðarháskóli Íslands
og Sláturhús Vesturlands eru í
tilrauna verkefni ásamt H-veit-
ingum sem m.a. þjónustar mötu-
neyti starfsstöðvar skólans á
Hvanneyri.
Verkefnið snýr að nýsköpun og
frumkvöðlastarfsemi í framleiðslu
kjöts og aukaafurða í smærri stíl,
bættri nýtingu sláturafurða og mati
á gæðum afurða og lágmörkun
sláturúrgangs. Verkefnið hefur farið
vel af stað og neytendur þegar farnir
að njóta afurðanna.
Forréttindi að bjóða upp á þetta
dýrindis hráefni
„Það er okkur sönn ánægja og mikill
heiður hjá H-veitingum að fá að
vinna með það úrvalskjöt og hráefni
sem við fáum frá búunum Hesti og
Hvanneyrarbúi. Lambið og nautið
eru bæði fyrsta flokks og forréttindi
að bjóða upp á þetta dýrindis hráefni
í okkar mötuneytum beint frá búi.
Viðbrögð nemenda, starfsfólks og
annarra gesta er frábær og mikill
ávinningur fyrir okkur og vonandi
búin líka. Við erum svo að vinna
með allan skrokkinn og gaman að
bjóða upp á djúpsteikta hóstakirtla af
lambinu og hægeldaðar nautakinnar
svo dæmi séu tekin,“ segir Hendrik
Hermannsson, eigandi H-veitinga,
sem m.a. rekur mötuneyti LbhÍ á
Hvanneyri.
Nýta afurðir sauðfjárbús
skólans í mötuneyti
Gerðar hafa verið tilraunir með
nýtingu afurða frá tilrauna-
sauðfjárbúi skólans á Hesti en
þar voru í haust sendir gripir til
slátrunar hjá Sláturhúsi Vesturlands
í Borgarnesi. H-veitingar hafa síðan
hanterað hráefnið og boðið fram m.a.
í mötuneyti Landbúnaðarháskólans
á Hvanneyri. Síðastliðinn föstudag
var boðið upp á kótelettur í raspi
sem vakti mikla lukku meðal
neytenda. Landbúnaðarháskóli
Íslands vinnur að rannsóknum
og kennslu á sviði búfræði og
bústjórnar og rekur sauðfjárbú á
Hesti og kúabú á Hvanneyrarbúinu
sem eru nýtt til kennslu og
rannsókna. Landbúnaðarháskólinn
mun með sinni aðkomu leggja
mat á möguleikana sem í þessu
felast, þ.e. að auka nýtingu
sláturafurða, gæði þeirra og
minnkun sláturúrgangs. Með þessu
getur Landbúnaðarháskólinn lagt
sitt af mörkum til rannsókna og
nýsköpunar á þessu sviði og eflt
samstarf á sviði rannsókna og
nýsköpunar í sínu nærsamfélagi.
Sérstaklega er horft til að verkið
nýtist til frekari þróunarvinnu á
vegum aðilanna til framtíðar.
Nýsköpun í nýtingu sláturafurða,
kjötskurði og matreiðslu
Hér er um er að ræða pilot-verkefni
sem miðar að því að koma afurðum
skólabúanna hjá Landbúnaðar-
háskóla Íslands á markað með
sem minnstum tilflutningum og
tilkostnaði frá búi í sláturhús og
frá sláturhúsi í mötuneyti skólans
á Hvanneyri þar sem afurðirnar
verða nýttar. Matreiðslumeistarar
LbhÍ munu koma með tillögur að
nýjum leiðum til að nýta innmat til
að draga úr sláturúrgangi og beita
nýjum leiðum í kjötskurði. Lagt
verður mat á árangur og hagkvæmni
og leiðir til skilvirkrar nýtingar á
afurðum frá búunum.
Mikilvægt fyrir alla að vita
hvaðan maturinn kemur
„Ávinningurinn af samstarfi
sláturhússins og LbhÍ um slátrun
og nýtingu afurða í nærsamfélagi
er margþættur. Það er mikilvægt
fyrir alla að vita hvaðan maturinn
kemur og það er mikilvægt fyrir
sláturhúsið að eiga samstarf við
LbhÍ, þar sem þekking á öllum
sviðum matvælaframleiðslu og
umhverfismála er fyrir hendi,“ segir
Eiríkur Blöndal frá Sláturhúsinu
Vesturlands í Borgarnesi
„Landbúnaðarháskólinn sýnir
með þessu í verki að hann er tilbúinn
að vinna með aðilum sem leitast við
að auka verðmæti sinna afurða og
stuðla að aukinni atvinnusköpun
heima fyrir. Þeir bændur sem hafa
fetað þennan veg, það er að segja
að selja sínar afurðir sjálfir, hafa
samt mætt ýmsum hindrunum,
ekki síst markaðslegum hindrunum.
Það er þannig til dæmis ekki eðli
stórmarkaða að leita afurða úr
nærsamfélagi, þar ræður verðið
og framlegð smásölunnar. Vaxandi
fjöldi fólks gerir samt nú á dögum
meira en meðalkröfur til uppruna
matvæla, þetta fólk mætir hinum
ýmsu merkingum og vottunum
sem erfitt getur verið að átta sig á.
Aukinn tengsl bænda og neytenda,
eins og við vinnum hérna að,
geta þarna komið til hjálpar
og hvar finnur maður sannari
framleiðendur og neytendur en í
Landbúnaðarháskólanum? Gestir
mötuneytis LbhÍ munu fljótt átta
sig á hverjum þeir eiga að þakka
fyrir matinn!“
Bændur leitast við að markaðs-
setja sínar kjötafurðir sjálfir
Þeir sem hafa hag af þessu verkefni
eru bændur sem leitast við að
markaðssetja sínar kjötafurðir sjálfir,
þar á meðal bændur á Vesturlandi.
Nýsköpunargildið er að auka
verðmæti afurða, en eins og nýlegar
skýrslur sýna er afurðaverð undir
framleiðslukostnaði bæði í nauta-
og kindakjöti og því ærið tilefni
til aðgerða. Sláturhús Vesturlands
hefur sérstakan hag af því að minnka
kostnað við förgun úrgangs en sá
kostnaður er fyrirtækinu mjög
íþyngjandi. Fjölmargir bændur hafa
náð árangri í að selja sínar kjötafurðir
sjálfir. Það eru hins vegar fjölmargar
hindranir sem þarf að yfirstíga ef
feta á þá leið.
Stuðla að aukinni
verðmætasköpun í landbúnaði
Áshildur Bragadóttir, nýsköp unar-
og þróunarstjóri hjá Landbúnaðar-
háskóla Íslands og verkefnisstjóri
samstarfs verkefnisins, segir að
LbhÍ hafi sett sér þá stefnu að
stuðla að aukinni verðmætasköpun
í landbúnaði og matvælaframleiðslu
og fæðuöryggi til framtíðar með
sjálfbærri nýtingu auðlinda.
„Aukin áhersla er á rannsóknir
og nýsköpun og samstarf við
breiðan hóp hagaðila á því sviði.
Hér hafa aðilar í nærsamfélagi
skólans tekið höndum saman um
að leita leiða til að auka nýtingu
sláturafurða, gæði þeirra og
minnkun sláturúrgangs. Sérstaklega
er horft til þess að verkefnið nýtist
til frekari þróunarvinnu og höfum
við fengið tvo styrki til verkefnisins
sem sýnir þann ávinning sem af
samstarfsverkefni með atvinnulífi
og samfélagi getur leitt af sér. Í
farvatninu er að Háskólinn á Bifröst
og Landbúnaðarháskóli Íslands
stofni Nýsköpunar- og þróunarsetur
á Vesturlandi sem mun efla enn
frekar samstarf á þessu sviði,“ segir
Áshildur. /RB
FRÉTTIR
   
GOES COBALT 550 MAX LTD 4x4

2ja manna hjól, raéttistýri,
spil o.. 3 litir.
GOES IRON 450 4x4


GOES COPPER 3 2x4

GOES COPPER 2 2x4

GOES UTX 700 4x4
  
2ja manna vinnutæki
með palli, raéttistýri,
spili o..





 

  
  
 

 

Fimm áburðarsalar fluttu
inn tilbúinn áburð til jarð-
ræktar á síðasta ári. Í skýrslu
Matvælastofnunar um áburðar-
eftirlit síðasta árs, kemur fram
að í einni áburðartegund mæld-
ist kadmíum yfir leyfilegum
mörkum, LÍF-26-6+Se frá
Líflandi. Fimm áburðartegund-
ir reyndust með efnainnihald
undir vikmörkum.
Köfnunarefni mældist
undir leyfðum vikmörkum í
áburðartegundunum Völlur
23-5-4+Ca+Mg+S+Se og Völlur
26- 5+Ca+Mg+S+Se frá Búvís.
Þá mældist áburðartegundin
Fjölmóði 4 hjá Fóðurblöndunni
með köfnunarefnisgildi undir
leyfilegum vikmörkum og í
tegundinni Sprettur 27-6-3+Se hjá
Skeljungi. Í tegundinni Sprettur
22-6-3+Se hjá Skeljungi voru
gildi fyrir brennistein og natríum
undir leyfðum vikmörkum.
Gildi fyrir fosfór og kalí í lagi
Þannig voru fjórar með of lítið
köfnunarefnisinnihald. Engin
tegund reyndist með of lítinn fos-
fór, engin með of lítið kalí og engin
með of lítið kalsíum. Ein var með
of lítinn brennistein, ein með of
lítið magnesíum og ein með of lítið
natríum.
Þær tegundir sem ekki stand-
ast kröfur um innihald eru tekn-
ar af skrá og má ekki selja fyrr en
Matvælastofnun hefur staðfest að
efnagildi séu í lagi.
Matvælstofnun tók sýni og gerði
vöruskoðun hjá þeim fimm fyrir-
tækjum sem flytja inn tilbúinn áburð
til jarðræktar. Alls voru tekin 53
áburðarsýni af 53 áburðartegundum
á árinu. Auk þess voru merkingar og
umbúðir skoðaðar.
Sextán innlendir framleiðendur
Á árinu 2021 fluttu 24 fyrirtæki
inn áburð og jarðvegsbætandi efni,
alls 368 tegundir. Alls voru flutt inn
57.816 tonn af áburði og jarðvegs-
bætandi efnum.
Innlendir áburðarframleiðendur
eru 16 á skrá Matvælastofnunar, sem
framleiða áburð eða jarðvegsbæt-
andi efni á landinu. Áburðarfyrirtæki
sem voru með skráða starfsemi á
árinu eru því alls 40. /smh
Fyrirtæki í innflutningi á áburði á síðasta ári
Fjöldi
fyrirtækja
Fjöldi
tegunda Magn, kg N, kg P, kg K, kg
Jarðrækt 5 95 43.873.315 10.381.257 1.428.405 2.134.101
Ylrækt/garðyrkja 10 83 1.823.036 228.284 51.359 238.560
Jarðvegs-bætandi efni 9 32 660.062 792 0 0
Íþróttavellir 2 22 47.754 6.219 1.267 3.392
Blómaáburður 12 154 41.782 1.967 979 4.383
Alls 23 366 57.815.628 12.284.992 1.801.628 2.877.049
Heimild: Matvælastofnun
Fyrirtæki Framleiðsla
Orkugerðin ehf. Kjötmjöl sem má nota sem áburð
með ákveðnum skilyrðum
Guðjón D Gunnarsson Lífrænn áburðarvökvi úr
þangmjöli
Íslenska Gámafélagið
Gufunesi Molta m.a. úr eldhúsafgöngum
Gámaþjónustan Molta m.a. úr eldhúsafgöngum
Íslenska Kalkþörungafélagið
ehf
Áburðarkalk og jarðvegsbæti úr
kalkþörungum
Ísteka ehf.
Áburður m.a. úr hrati frá
merarblóði til nýtingar í
landgræðslu
Laxar fiskeldi ehf. Fiskeldismykju frá landeldi
Molta ehf. Molta m.a. úr aukaafurðum dýra
Samherji – fiskeldi Fiskeldismykju frá landeldi
Samherji – fiskeldi Fiskimjöl sem lífrænt vottaður
áburður
Skinney – Þinganes
Þrjár gerðir áburðar og
jarðvegsbætandi efni úr
sjávarfangi
Sorpa Sorpeyðing
höfuðborgarsvæðisins
Molta úr margvíslegum
plöntuúrgangi
Spretta ehf. Þurrkaður hænsnaskítur
Ylfur ehf. Lífrænn áburður
Þórduna ehf. Ólífræna blómanæringin Græna
þruman
Þörungaverksmiðjan Þörungamjöl til áburðar
Skráðir innlendir
áburðarframleiðendur hjá
Matvælastofnun
Innlend áburðarframleiðsla 2021
Eyjólfur Kristinn Örnólfsson og Áshildur Bragadóttir við móttöku styrks til
verkefnisins frá Uppbyggingarsjóði Vesturlands.
Tilraunaverkefni LbhÍ, Sláturhúss Vesturlands og H-veitinga:
Bætt nýting sláturafurða
og lækkun sótspors
Áburðareftirlit Matvælastofnunar á síðasta ári:
Ein tegund með of mikið kadmíum og
fimm með innihald undir vikmörkum