Bændablaðið - 07.04.2022, Qupperneq 28

Bændablaðið | Fimmtudagur 7. apríl 202228
Fulltrúar danskra minkabænda
voru staddir hér á landi fyrir
stuttu til að kanna möguleika á
að kaupa milli 20 og 25 þúsund
lifandi minkalæður og högna.
Ástæða þess að Danir hafa áhuga
á íslenskum dýrum eru aðallega tvær.
Í fyrsta lagi eru minkar á Íslandi
lausir við sjúkdóma sem herja á
eldisminka í Evrópu og í öðru lagi
að íslenskir minkar eru upprunnir í
Danmörku.
Danirnir Erik Vammen og Jesper
Jensen, sem voru á landinu í þrjár
vikur, eru báðir minkabændur.
Í heimsókninni heimsóttu þeir
íslenska kollega sína, kynntu sér
minkaeldi á Íslandi og könnuðu
möguleika á að kaupa minka til að
flytja lifandi til Danmerkur.
Að þeirra sögn eru samtök
minkabænda í Danmörku búin að
sækja um leyfi til að hefja minkaeldi
á ný eftir að öllum minkum þar var
fargað í kjölfar þess að Covid-19
smit fannst í minkum í landinu
fyrir tveimur árum. Í samtali við
Bændablaðið sögðust Danirnir
bjartsýnir á að leyfið yrði afgreitt
í maí.
Covid-smit í dönskum mink
Í kjölfar þess að Covid-19 smit fannst
í eldisminkum í Danmörku seint á
árinu 2020 var ákveðið að lóga og
farga um sjö milljónum minka þar
í landi. Ákvörðunin var umdeild og
danskir loðdýrabændur mótmæltu
henni og sögðu hana vanhugsaða og
öfgakennda. Stjórnvöld stóðu föst á
sínu og öllum mink í Danmörku var
lógað og fargað á nokkrum vikum.
Danmörk var meðal stærstu
framleiðenda og útflytjenda minka-
skinna í heiminum og þar voru
framleidd um 17 milljón skinna á ári.
Auk loðdýraeldis framleiða Danir
einnig margs konar tæknibúnað sem
tengist loðdýrarækt og sú framleiðsla
hefur dregist talsvert saman.
Vammen og Jensen segjast ekki
eiga von á öðru en að stjórnvöld í
Danmörku muni leyfa minkaeldi
aftur í landinu en að áður en svo verði
þurfi að gera úttekt á hugsanlegum
áhættuþáttum.
Jensen segir að stríðið í Úkraínu
hafi haft þau áhrif að markaðurinn
lokaðist og að lítið sem ekkert af
skinnum hafi selst á síðasta uppboði.
Neitaði að lóga
Niðurskurðurinn 2020 kom illa við
bæði Vammen og Jensen eins og alla
loðdýrabændur í Danmörku. Jensen
missti 20 þúsund dýr en Vammen 30
þúsund dýr. Að þeirra sögn fengu þeir
sem voru samvinnuþýðir fljótlega
bætur vegna niðurskurðarins, sem
samanlagt var um 30 krónur danskar
fyrir hvert dýr, eða um 574 krónur
íslenskar á núverandi gengi, sem þeir
slátruðu sjálfir.
Yfirvöld kröfðust þess einnig
að öll minkabú í landinu væru
sótthreinsuð eftir að minkunum
væri slátrað.
Vammen neitaði lengi vel að lóga
sínum dýrum og að hans sögn höfðu
fulltrúar dýralækna, lögreglu og
meira að segja hersins samband við
hann í kjölfarið og fóru fram á að
hann lógaði dýrunum. „Ég lét undan
að lokum eftir að mér var tjáð að
dýrunum yrði lógað, hvort sem mér
líkaði betur eða verr, og að ég fengi
engar bætur ef ég gæfi ekki undan.
Dýrunum mínum var lógað í febrúar
2021 og það voru síðustu minkarnir
í Danmörku.“
Að sögn Vammen var um tíma
rætt um að rannsóknastofnun í
dýrasjúkdómum myndi kaupa hluta af
dýrunum hans og nota þau í tengslum
við rannsóknir og mögulega þróun
bóluefnis en stjórnvöld höfnuðu því.
Klúður á klúður ofan
„Satt best að segja gerðu flestir sér
grein fyrir því að það væru mistök
og óráðsía að lóga öllum minkum
í Danmörku á sínum tíma, það
er að segja allir nema stjórnvöld.
Ákvörðunin var tekin í miklum flýti
og það fór nánast engin umræða fram
um hana.
Það voru ráðnir verktakar frá
Austur-Evrópu til að drepa dýrin og
fæstir þeirra þekktu til minkaeldis eða
hvernig á að lóga mink. Í kjölfarið
fylgdi röð mistaka og meðal annars
var illa staðið að förgun skrokkanna
og í sumum tilfellum voru dýr grafin
lifandi. Í öðrum tilfellum voru
skrokkarnir grafnir of grunnt eða of
nálægt vatnsbólum og þá þurfti að
grafa skrokkana upp aftur, einungis
til að grafa þá aftur annars staðar eða
brenna,“ segir Jensen.
Nýtt upphaf
„Síðustu tvö ár hafa verið okkur og
öðrum loðdýrabændum í Danmörku
erfið og þegar við sáum að mögulega
sé hægt að hefja eldið aftur ákváðum
við að koma til Íslands. Kynnast
íslenskum loðdýrabændum og kanna
möguleikann á að kaupa minka
og flytja þá til Danmerkur sem
undirstöðu fyrir nýtt upphaf í eldi þar.
Það má því segja að við séum
hingað komnir til að leita að
erfðaefni til að geta hafði minkaeldi
aftur í Danmörku. Slíkt er reyndar
bæði skemmtilegt og skiljanlegt þar
sem nánast allur minkur sem alinn
er á Íslandi kemur upphaflega frá
dönskum minkabúum.
Við skoðuðum einnig mögu-
leikann á að kaupa eða leigja býli
á Íslandi með hentugu húsnæði til
minkaeldis ef vera skyldi að leyfi til
að hefja eldið í Danmörku verði ekki
veitt. Því miður fundum við ekkert
sem gæti hentað okkur,“ segir Jensen.
Verð á skinnum mun hækka
Vammen og Jensen segjast ekki
eiga von á öðru en að leyfið verði
veitt. „Það var fundur hjá Danks
mink ekki alls fyrir löngu og við
gátum ekki heyrt annað hjá þeim
stjórnmálamanni sem mætti á
fundinn en að hann væri jákvæður
og að hann og kollegar hans styddu
leyfisveitinguna.“
Þegar þeir eru spurðir hvort
fýsilegt sé að fara út í minkaeldi
eins og staðan er í dag, verð er lágt
og staðan á markaði óljós, segjast
þeir sannfærðir um að verð á
minkaskinnum eigi eftir að hækka,
enda verðið verið óvenjulega lágt
á síðustu árum. Þeir segja einnig
að loðdýrabændur hafi lifað af
þrengingar á markaði áður og að þeir
muni lifa þrengingarnar núna af líka.
„Fyrir núverandi verðfall voru
framleidd um 90 milljón minkaskinn
á ári en í dag er ársframleiðslan komin
niður í 13 til 15 milljón skinn og það
er engan veginn nóg framleiðsla til
að sinna eftirspurn,“ segir Vammen.
Danskt minkaeldi
það besta í heimi
Jensen segir mikinn misskilning
gæta varðandi minkaeldi og að
andstæðingar þess oft og tíðum lítið
vita um eldið. „Á sama tíma og fólk
vill aukna sjálfbærni og betri nýtingu
á úrgangi lítur það framhjá því að í
loðdýraeldi erum við að nýta slátur-
og fiskúrgang sem annars þyrfti
að brenna eða urða með ærnum
tilkostnaði og mengun. Auk þess
sem skinn eru náttúruleg afurð og
það er meira en hægt er að segja um
fjöldann allan af hráefni sem notað
er í framleiðslu á fatnaði.
Aðbúnaður minka í Danmörku
og á Íslandi er góður og eftirlit með
eldinu strangt. Dönsk skinn eru
viðurkennd sem þau bestu í heimi og
það er ekki hægt að ná slíkum árangri
nema með því að hugsa vel um dýrin
og að aðbúnaður þeirra sé góður.
Reyndar er það svo að minkaeldi
í Danmörku er fyrirmynd flestra
annarra þjóða sem vilja ná góðum
árangri í skinnaframleiðslu og á það
við um stærð búra, fæðuframleiðslu
og eldið almennt. Annað sem oft
er ekki tekið með er að það er
bændunum sjálfum fyrir bestu að
hugsa vel um dýrin sín og sjá til að
þeim líði sem best.“
Vammen bætir við að áður en
minkum í Danmörku var lógað
hafi skinnin aflað mikils gjaldeyris
fyrir þjóðarbúin þar sem 98% fram-
leiðslunnar hafi verið flutt út.
Íslenskir eldisminkar lausir
við sjúkdóma
„Helsta ástæðan fyrir því að við
komum til Íslands til að athuga
með kaup á dýrum er sú að íslenski
eldisminkastofninn er laus við sjúk-
dóma sem herja á eldisminka víðast
í Evrópu. Við lítum einnig til þess
að þrátt fyrir að Covid-19 hafi borist
til Íslands barst sýkingin ekki inn á
minkabúin. Það má reyndar finna
nokkur slík bú í Póllandi en fjöldi
dýra þar er lítill.
Við lítum einnig til þess að íslenski
eldisminkastofninn er upprunninn í
Danmörku og því liggur beinast við
að kaupa dýr á Íslandi, fáist þau á
viðráðanlegu verði,“ segir Vammen.
20 til 25 þúsund dýr
Án þess að nokkuð sé fast í hendi
og að ekki hafi verið gengið til
nokkurra samninga, segja Danirnir
að þeir séu að leita að á milli 20 og 25
LÍF&STARF
Minkabú sótthreinsað eftir slátrun að
kröfu yfirvalda. Mynd / Jesper Petersen.
Danir vilja íslenskan mink
Dönsku minkabændurnir Jesper Jensen og Erik Vammen ásamt Ásgeiri Péturssyni, loðdýrabónda Dalsbúi í Helgadal.
Mynd / VH
HURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf