Vísbending - 13.05.2021, Blaðsíða 28

28 V Í S B E N D I N G • 2 0 2 1
fyrir nýsköpun. Samkvæmt skýrslu KPMG2 þá hækkaði
heildarvísifjárfesting í heiminum á milli ára 2019 og 2020.
Samkvæmt gagnagrunni Prequin var Ísland eitt þeirra
Evrópulanda þar sem fjárfesting í nýsköpun óx hlutfalls-
lega mest á síðasta ári. Samantekt Crowberry Capital sýnir
að fjárfesting vísisjóða í upplýsingatækni var um 87 milljón
evrur á síðasta ári eða ríflega 13 ma. króna sem fóru til
21 fyrirtækis. Eins og glögglega má sjá á súluritinu hér að
neðan var árið 2020 metár í vísifjárfestingu á Íslandi. Þá
kemur ekki fram á súluritinu að um 7 ma. króna komu frá
erlendum vísisjóðum sem fjárfestu samhliða innlendum
sjóðum á árinu 2020.
NÝSKÖPUNARLANDIÐ ÍSLAND Á FLUGI
Það eru margþættar ástæður fyrir því að fjárfesting í tækni-
drifnum nýsköpunarfélögum jókst hérlendis á síðasta ári
þrátt fyrir heimsfaraldur. Helsta ástæðan er eflaust sú að
undanfarin áratug hefur verið markvisst unnið að því að
bæta íslenskt nýsköpunarumhverfi og aðlaga umhverfið hér-
lendis að því sem best gerist erlendis. Alþjóðlegar tengingar
hafa eflst til muna og þannig hefur íslenskt nýsköpunarum-
hverfi haldið áfram að vaxa í takt við heiminn.
Fleiri þættir spila einnig inn í. Ung fyrirtæki eru vön
óvissu og bestu fyrirtækin ná ávallt að aðlagast hratt.
Ung nýsköpunarfyrirtæki voru mjög fljót að laga sig
að breyttum aðstæðum strax í mars 2020. Vinnuferðir
erlendis breyttust í fjarfundi. Teymi sem eru vön að vinna
í gegnum allskonar stafrænar lausnir áttu auðvelt með að
vinna í dreifðu teymi. Heilt yfir spöruðu mörg íslensk
fyrirtæki sér bæði fjármagn og tíma þegar fjarfundir voru
eina sem í boði var til að hitta væntanlega fjárfesta og
viðskiptavini. Fjarfundaárið mikla 2020 var gott fyrir
frumkvöðla sem búa á eyjum í Norður-Atlantshafi. Þegar
allir hittast á fjarfundi þá er íslenski frumkvöðulinn jafn
vel settur og heimamaðurinn.
Þriðja skýringin er að faraldurinn sjálfur skapaði
tækifæri fyrir nýsköpunarfyrirtæki sem buðu upp á
stafrænar lausnir. Könnun sem gerð var af ráðgjafafyr-
irtækinu Mckinsey í október 20203 sýnir að sú stafræna
umbreyting sem var þegar hafin í heiminum var flýtt
um allt að tíu ár.
Einstaklingar, stofnanir og fyrirtæki voru neydd til að
nota stafrænar lausnir. Eitt þekktasta dæmið um þessa
verðmætasköpun í kringum stafrænar lausnir á síðasta ári
er velgengni breska fyrirtækisins Hopin sem var stofnað
um mitt ár 2019. Hopin selur hugbúnað til að halda
stafrænar ráðstefnur. Félagið var metið á yfir 5 ma. Banda-
ríkjadollara í upphafi árs 2021. Á Íslandi eru jafnframt
góð dæmi um mikla verðmætasköpun á síðasta ári. Má
hér nefna fjártæknifyrirtækið Lucinity sem var stofnað
undir lok árs 2018. Félagið fékk fjármagn frá innlendum
og erlendum vísisjóðum á öðrum ársfjórðungi 2020. Fjár-
magnið var notað til að ráða öflugt teymi og nú er félagið
í örum vexti og hefur bætt við sig fjölda viðskiptavina
2 https://home�kpmg/xx/en/home/media/press-releases/2021/01/future-looks-bright-as-global-venture-capital-funding-soars-to-usd-300-b�html
3 https://www�mckinsey�com/business-functions/strategy-and-corporate-finance/our-insights/how-covid-19-has-pushed-companies-over-the-technology-
tipping-point-and-transformed-business-forever
4 https://www�nordicinnovation�org/news/nordic-venture-performance-index-shows-results
beggja vegna Atlantshafsins. Þá má benda á íslenska
fyrirtækið Controlant sem hefur margfaldað tekjur sínar
eftir að hugbúnaður þess var valinn til að halda utan um
hitastig í flutningum bóluefna um allan heim.
Að lokum má benda á að almennur áhugi fjárfesta á
óskráðum vísifjárfestingum, bæði hérlendis og erlendis,
stafar einnig af lágvaxtaumhverfi og óvissu á hlutabréfa-
markaði. Reynsla síðustu áratuga sýnir að það er hægt
að ná mjög hárri ávöxtun þegar fjárfest er í nýsköpun.
Til dæmis sýnir the Nordic Venture Performance Index
sem fylgist með ávöxtun helstu sjóða á Norðurlöndum
að innri ávöxtun vísisjóða hefur verið 15,9% árlega á
árunum 2010 til 20194. Innlent lágvaxtaumhverfi hvetur
til fjárfestingar í nýsköpun. Hérlendis er COVID-krísan
ólík fjármálakrísunni 2009. Í hruninu var mikið rætt um
fjárfestingu í nýsköpun en þá var erfitt að keppa við háa
vexti. Það er vert að rifja upp að meginvextir Seðlabankans
voru 18% í janúar 2009 en voru 0,75% í janúar 2021.
STAFRÆNA BYLTINGIN HELDUR
ÁFRAM Í BÓLUSETTUM HEIMI
Það er alltaf erfitt að spá fyrir um framtíðina og við sem
vinnum við að fjárfesta í nýsköpun erum ávallt að meta
hvaða tækni mun hafa áhrif á atvinnulíf framtíðarinnar og
hvaða fyrirtæki verða sigurvegarar næsta áratugar. Hvað mun
leiða til bólumyndunar og hvað er raunveruleg tæknibylting.
Þegar horft er til upplýsingatækni þá er margt
spennandi í gangi sem mun hvetja til áframhaldandi
nýsköpunar. Því er spáð að sú mikla hröðun sem hefur
átt sér stað í stafrænum lausnum muni halda áfram,
fólk muni að hluta til halda áfram að vinna heima,
versla á netinu og nýta sér fjarfundi í bland við annað.
Gervigreind muni halda áfram að þroskast og þróast.
Bálkakeðjur eru nú fyrst að sanna sig. Heilbrigðis- og
menntakerfi heimsins eru rétt að hefja sína stafrænu
vegferð. Tækifærin fyrir góða frumkvöðla og fjárfesta
virðast óteljandi næstu ár.
Sömuleiðis eru spennandi tímar í líftækni. Það er
nýsköpun í líftækni sem hefur bjargað okkur með bólu-
efni. BioNTech, þýska nýsköpunarfyrirtækið, sem lagði
grunninn að Pfizer bóluefninu, var stofnað árið 2008.
Faraldurinn hefur ýtt undir nýsköpun í lyfjaiðnaði. Crispr
tæknin mun geta af sér óteljandi möguleika.
Það ber að hafa hugfast að fjárfesting í nýsköpun getur
tekið um 10 ár, þannig að við vitum ekki með vissu fyrr
en árið 2030 hversu miklu fjárfesting ársins 2020 skilaði
til fjárfesta og samfélags. En eitt er víst að ef við sem þjóð
hættum að fjárfesta mannauð og fjármagni í nýsköpun
þá horfum við til baka árið 2030 og veltum fyrir okkur
af hverju það eru engin þekkingarstörf á Íslandi og af
hverju vel menntaðir frumkvöðlar fara til annarra landa
til að stofna fyrirtæki. Það er mikilvægt að halda tækni-
byltingunni áfram hérlendis og loka aldrei landinu fyrir
þeirri nýsköpun sem alþjóðageirinn byggir á.