Vísbending


Vísbending - 13.05.2021, Blaðsíða 37

Vísbending - 13.05.2021, Blaðsíða 37
37V Í S B E N D I N G • 2 0 2 1 Önnur frumkvöðlasetur sem miðstöðin tók þátt í að stofna voru staðsett innan um rótgrónari fyrirtæki í svokölluðum viðskiptaklösum. Þeirra á meðal er Hús sjávarklasans, sem er samstarfsverkefni miðstöðvarinnar við Icelandair, Brim, Mannvit og Eimskip. Einnig hafa nokkur frumkvöðlasetur verið reist á landsbyggðinni, líkt og á Seyðisfirði, Selfossi og í Borgarnesi. Til viðbótar við uppbyggingu ýmissa frumkvöðlasetra hefur Nýsköpunarmiðstöðin einnig unnið að ýmsum öðrum verkefnum. Til dæmis hefur hún staðið fyrir prófunum á sviði húsbyggingartækni í gegnum Rannsóknastofu byggingar- iðnaðarins og verið íslenskur tengiliður við Enterprise Europe Network, sem er stærsta tækniyfirfærslunet í heiminum. EKKI JAFN SKILVIRKT OG Í NÁGRANNALÖNDUM Þrátt fyrir alla þessa starfsemi er óljóst hversu vel Nýsköp- unarmiðstöðin hefur staðið sig í að „ala upp” frumkvöðla og sprotafyrirtæki. Samkvæmt rannsókn frá árinu 2014 var árangur fyrirtækjanna sem nýtt höfðu sér frumkvöðlasetrin lakari en á svipuðum stöðum í nágrannalöndum Íslands5. Sú rannsókn byggði á könnun sem 54 fyrirtæki sem höfðu nýtt sér aðstöðu frumkvöðlasetranna á tímabilinu 2007 til 2014 svöruðu. Tæpur helmingur þeirra hafði hætt starfsemi, en einungis 41 prósent þeirra voru álitin vel heppnuð. Þetta er helmingi lægra hlutfall af fyrirtækjum sem náð höfðu árangri en í sambærilegum verkefnum í Bandaríkjunum og öðrum Evrópulöndum. Þó er spurning hvort sanngjarnt sé að mæla árangur frumkvöðlasetranna með þessum hætti. Líkt og kemur fram í rannsókninni er yfirlýst markmið frumkvöðlasetr- anna hérlendis ekki að gera sem flest fyrirtæki arðbær, heldur einungis að verða vettvangur þar sem frumkvöðlar geta unnið í sínum hugmyndum. SVEIGJANLEGRA OG ÓDÝRARA Í ÖÐRU FORMI Ákvörðunin um að leggja niður Nýsköpunarmiðstöðina virðist þó ekki hafa komið til vegna þess að hún hafi sinnt starfi sínu illa. Þvert á móti sagði Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, nýsköpunarráðherra, að sú aðstaða og aðstoð sem miðstöðin og starfsfólk hennar hefðu veitt í gegnum árin hefði „skipt sköpum fyrir fjölmarga frumkvöðla og fyrirtæki og tekið þátt í að skapa það nýsköpunarumhverfi sem við njótum í dag“6. Hins vegar heldur ráðuneyti Þórdísar Kolbrúnar því fram að hægt sé að framkvæma hluta verkefna miðstöðv- arinnar með öðrum hætti og að hætta megi öðrum ver- kefnum þar sem þau séu ekki „forgangsverkefni hins opinbera í nýsköpun vegna þroskaðra umhverfis.“ Hluti þeirra verkefna sem hætt verður við verða ýmsar prófanir sem Rannsóknarstofa byggingariðnaðarins getur útvistað til einkaaðila. Þar fyrir utan mun ýmis önnur starfsemi vera framkvæmd af öðrum ríkisstofnunum, líkt og Húsnæðis- og mannvirkjastofnun. Í stað frumkvöðlasetranna verður svo stofnað sérstakt tæknisetur í samstarfi við háskólasamfélagið, sem verður staðsett í Vatnsmýrinni og alfarið í eigu ríkisins í gegnum 5 https://skemman�is/bitstream/1946/18227/1/KristinnHrobjartssonBS-MeasuringTheEffectivenessOfNMIIncubators�pdf 6 https://www�stjornarradid�is/efst-a-baugi/frettir/stok-frett/2020/02/25/Endurskodun-a-Nyskopunarmidstod-Islands-i-takt-vid-nyskopunarstefnu/ 7 https://www�stjornarradid�is/efst-a-baugi/frettir/stok-frett/2007/06/06/Forstjori-Nyskopunarmidstodvar-radinn/ 8 https://northstack�is/2021/03/10/a-tech-hub-might-rise-in-central-reykjavik/ óhagnaðardrifið einkahlutafélag. Ýmis verkefni miðstöðvar- innar sem snúa að stuðningi við nýsköpun á landsbyggðinni verði svo frekar tengdar við sóknaráætlanir landshlutanna og atvinnulíf á þeim stöðum, samkvæmt frumvarpinu. Aðgerðirnar eru líka hugsaðar sem sparnaður fyrir hið opinbera, en með þeim býst ráðuneytið við að ríkissjóður minnki greiðslur sínar til verkefna sem Nýsköpunarmið- stöðin sinnti áður um rúmar 300 milljónir króna á ári hverju. MIKIL ÓVISSA OG ÁHÆTTA Ekki eru allir sáttir með frumvarp Þórdísar Kolbrúnar þrátt fyrir að það hafi komist í gegnum Alþingi án mikilla láta. Flestar þeirra 70 umsagna sem birtust í Samráðsgátt stjórn- valda um frumvarpsdrögin voru neikvæðar í garð málsins. Til dæmis gagnrýndu ýmis sveitarfélög frumvarpið fyrir að gera ekki grein fyrir stuðningi til nýsköpunar á landsbyggðinni með markvissari hætti, auk þess sem Reykjavíkurborg taldi töluverða óvissu ríkja á meðal frumkvöðla um hvað tæki við. Vísindasamfélagið virðist einnig setja spurningamerki við lokunina. Háskóli Íslands sagði það vera áhættusamt rekstrarmódel að ganga út frá því að hið nýja hlutafélag hefði árlega fastar tekjur af styrkumsóknum sem stæðu að stórum hluta undir rekstri félagsins. Vísindafélag Íslands sagðist einnig hafa „þungar áhyggjur að þær aðgerðir sem frumvarpið leggur til feli í sér meiri skaða en ávinning fyrir nýsköpun og tækniþróun Íslands.“ BREYTIST MIKIÐ? Þótt frumvarpið feli í sér miklar grundvallarbreytingar á stuðningi hins opinbera til nýsköpunar eru megináherslurnar ennþá þær sömu. Enn munu frumkvöðlar hafa aðstöðu til að þróa hugmyndir sínar áfram í gegnum svokölluð þekk- ingarsetur á vegum ríkisins, en vonast er til þess að það verði gert með ódýrari og skilvirkari hætti en áður. Miðað við þá gagnrýni sem nýsköpunarráðherra hefur fengið vegna aðgerðanna ríkir hins vegar enn mikil óvissa um það hvernig breytingarnar muni hafa áhrif á frumkvöðla starfsemi hér á landi. Hægt væri að draga úr þessari óvissu með skýrari stefnumörkun frá hinu opin- bera, til dæmis um það hvernig hlúð yrði að frumkvöðlum á landsbyggðinni í framtíðinni. Aftur á móti gæti mikill ávinningur skapast af því að færa starfsemina sem Nýsköpunarmiðstöð sinnti áður í Vatnsmýrina. Það var allavega mat Össurar Skarphéðins- sonar, sem sagðist sjá fyrir sér að miðstöðin yrði staðsett þar í framtíðinni, þar sem henni yrði ætlað að starfa náið með háskólasamfélaginu7. Tæknisetrið sem tæki við af miðstöðinni yrði einnig góð viðbót við sameiginleg áform Reykjavíkurborgar og háskólanna tveggja um að stofna rann- sóknarklasann „Reykjavík Science City“ í Vatnsmýrinni8. Upp úr ösku Nýsköpunarmiðstöðvar gæti því risið ný og betri tegund stuðnings hins opinbera við frumkvöðla hér á landi. Þó er ljóst að það mun ekki gerast að sjálfu sér með þeim lagabreytingum sem hafa verið samþykktar nýlega. Vanda þarf betur til verka.

x

Vísbending

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.