Skessuhorn - 04.04.2022, Side 24

MIÐVIKUDAGUR 4. MAÍ 202224
saman. Á Húsafelli var skapi Kobba
betur tekið en hafði verið á Kols­
stöðum. Það lynti heldur engum
illa við föður minn. En milli Kobba
og annarra hjúa á bænum var oft
hávaði sem pabbi minn lét afskipta­
lausan. Kobbi var mikill húmanisti
og safnaði bókum. Það sem prýddi
hann sérstaklega var örlæti, það
var ekki sá hlutur til í hans eigu
sem hann gat ekki lánað öðrum ef
á þurfti að halda. Hann lét girða
kirkjugarðinn á sinn kostnað árið
1929.“
Gunna
Gunna kemur líklega að Húsafelli
um 1890 og var þar fram til hausts­
ins 1956, þá orðin karlæg. Þegar
hún var 11 ára gömul missti hún
Jón föður sinn. Hann hafði far­
ið „í skóg“ sem kallað var. Menn
höfðu þá ljái sem dengja þurfti í
eldsmiðju og þurftu að eiga við­
arkol. Svo þá var farið til skógar­
bónda til að fá að gera til kola og
Jón fór að Húsafelli. Á leið heim
varð honum afar kalt og veiktist
af því og dó. Helga móðir Gunnu
giftist síðar aftur, karli sem hét
Árni og þótti heldur duglítill. Þessi
vísa var ort um það:
Helga bónda einn sér á,
upp í góndi loftið sá.
Engan hest í heimi á,
hans svo nestið bera má.
Svo fór að Helga og Árni fluttu
til Vesturheims og að minnsta
kosti tveir synir þeirra með. „Þau
hvöttu Gunnu til að koma líka, en
Ástríður amma mín harðbannaði
henni það og Gunna varð við það
sáró ánægð,“ segir Þorsteinn. „En
amma kunni ráð við þessu. Snorri
bróðir hennar var þá í fátæktarbasli
og hún sendi Gunnu að Laxfossi til
að taka krakka af honum. Hún tók
Sigurð Snorrason misserisgamlan
og það var hún sem annaðist hann
í uppeldinu. „Síðan datt mér aldrei
í hug að fara,“ sagði Gunna, „fyrst
blessaður Siggi minn var kominn.“
Hún prjónaði bæði sokka og
vettlinga á hverju ári til að gefa
blessuðum Sigga. Seinna varð hann
bóndi á Gilsbakka. Þá kom hann
alltaf einu sinni á ári með Guðrúnu
konu sinni ríðandi að Húsafelli til
að heimsækja Gunnu. Síðar þegar
kona hans dó fyrir aldur fram gift­
ist hann Önnu Brynjólfsdóttur frá
Hlöðutúni í Stafholtstungum. Hún
tók Gunnu að Gilsbakka þegar
hún var orðin lasburða og ann­
aðist hana fram í andlátið um ári
síðar. Gunna eignaðist bækur því
að hún var bókhneigð og fólk gaf
henni þær. Freymóður sendi henni
til dæmis alltaf bækur á jólunum, “
segir Þorsteinn.
Ferðin með Kobba
Aðspurður um búskaparhætti seg­
ir Þorsteinn að hrossin á Húsafelli
hafi verið um tuttugu talsins og
notuð til allra verka auk þess sem
allt var farið á hestum. „Vagnhestar
voru aldrei færri en þrír og varning­
ur var bæði fluttur á kerrum og í
klyfjum. Maður lærði að búa upp
á hest í lest og binda sátur,“ segir
hann. Á Húsafelli var fjós fyrir sex
kýr og hlaða og fjárhús fyrir 250
fjár. Fjósið var um 50 metra nær
fjallinu. En fjárhúsið var í um 250
metra fjarlægð í hina áttina. Þar var
síðar byggt hesthús. Svo var annað
hesthús, sambyggt við fjóshlöðuna.
Svo það var hús fyrir allar skepnur
á Húsafelli. Vor og haust var far­
ið upp á Arnarvatnsheiði til veiða
silung og það var oftast Kobbi sem
fór í þær ferðir. Síðar þegar hann
var að verða farlama fórum við eitt
sinn tveir saman upp á heiði. Ég var
með riffil og var að reyna að skjóta
veiðibjöllur á flugi en hitti enga.
Ég var með 39 skot í farteskinu og
eyddi þeim. Eitt sinn lá Kobbi í
tjaldinu og svaf þegar ég hrinti bát
á flot og vitjaði um netin. Það hafði
lómur drepið sig í netinu. „Hvað
fékkstu?“ Sagði Kobbi. „Nú ég
fékk einn lóm,“ sagði ég. Þá mælti
hann þetta af munni fram:“
Fræknleg þykir fjallaþraut
fæst oft af því sómi,
þrjátíu og átta skotum skaut,
skjálfhentur að lómi.
Þorsteinn minnist þess að Kobbi
hafi alla tíð verið gigtveikur. Það
versnaði smám saman og hann
varð haltari. Þá bölvaði hann því
að vera svona illa haldinn. Hann
lést að lokum úr krabbameini, þá
kominn á Grund í Reykjavík. Þor­
steinn segir að stundum hafi ver­
ið hávaðasamt milli Herdísar og
Kobba. „Kobbi hafði þann óvana
að tala illa um alla, þó það væru
góðir vinir hans. Það var gert af
ávana og má nærri geta hvernig
hann talaði um Herdísi. En þegar
hún var farin frá Húsafelli og farin
að vera í Reykjavík var enginn sem
hugsaði betur um Kobba en hún,
hún bar mikla umhyggju fyrir hon­
um og talaði vel um hann.“
Verkin á bænum
„Það var varla nokkuð það verk
sem við tókum ekki þátt í,“ segir
Þorsteinn. „Ég lærði fljótlega að
mjólka kýrnar og fannst það dálítið
erfitt. Svo þegar ég var að vinna
með bræðrum mínum var ég yngri
og veigaminni en þeir og það gat
verið snúið. Á Húsafelli voru fimm
til sex kýr, þar til að túnið fór að
stækka og tæknibyltingin varð, þá
fjölgaði þeim upp á annan tuginn
og farið var að selja mjólk. Það
voru 220 til 250 fjár og gömul hefð
að vinnumannskaupið var að eiga
tuttugu kindur á fóðrum og tvo
hesta. Þetta voru tekjur Kobba,“
segir hann loks.
Þar með er komið að lokum
þessa samtals við Þorstein Þor­
steinsson um æskuárin á Húsafelli.
Með níutíu og sjö ár að baki býr
hann að þekkingu og minni sem
margur yngri mætti vera stoltur af.
Blaðamaður þakkar eðalstund.
gj/ Ljósm. úr einkasafni ÞÞ.
Þorsteinn bóndi við slátt ásamt Kristmanni Guðmundssyni rithöfundi sem oft dvaldi á Húsafelli.
Eldhúsmálverk eftir Ásgrím Jónsson sem reglulega kom að Húsafelli til dvalar og listsköpunar.
Gunna á Húsafelli á sínum efri árum
rýnir í bók.
Heysáta við gamla bæinn á Húsafelli.
Jakob, Kobbi les í blaði.
Herdís Jónasdóttir ráðskona