Læknablaðið - 01.05.2022, Blaðsíða 18

238 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
Inngangur
Langar ómega-3 fjölómettaðar fitusýrur, líkt og eikósapentaen-
sýra (EPA) og dókósahexaensýra (DHA), eru taldar mikilvægar
fyrir heilbrigði móður og barns þar sem þær gegna meðal annars
mikilvægu hlutverki í þroska miðtaugakerfis.1,2 Algengasta fitu-
sýran í heilavef er til að mynda DHA og eykst því þörf hennar
á meðgöngu vegna uppbyggingar á heilavef fósturs.1 Þegar hana
skortir getur það valdið sjóntruflunum, hegðunarbreytingum og
breytingu á efnaskiptum ýmissa boðefna.3 Samantekt sem gerð
var á niðurstöðum íhlutandi rannsókna, sem könnuðu tengsl
inntöku á DHA á meðgöngu við útkomubreytur á meðgöngu og
fæðingu, svo sem vaxtarskerðingu fósturs, háþrýsting og fyrir-
burafæðingar, gaf til kynna að til þess að fullnægja þörfum bæði
móður og vaxandi fósturs á meðgöngu þurfi meðalinntaka DHA
að vera að lágmarki um 200 mg á dag.4,5 Þá virðist vera óhætt að
neyta allt að eins gramms á dag án neikvæðra afleiðinga.4 Stærri
Ellen A. Tryggvadóttir1
næringarfræðingur
Þórhallur I. Halldórsson1 faraldsfræðingur
Bryndís E. Birgisdóttir1 næringarfræðingur
Laufey Hrólfsdóttir1,2 næringarfræðingur
Rikard Landberg3 prófessor
Ingibjörg Th. Hreiðarsdóttir4,5 hjúkrunarfræðingur
Hildur Harðardóttir5,6 læknir
Ingibjörg Gunnarsdóttir1,7 næringarfræðingur
1Rannsóknastofu í næringarfræði, Landspítala og matvæla- og
næringarfræðideild Háskóla Íslands, 2Heilbrigðisvísindastofnun Háskólans
á Akureyri og Sjúkrahússins á Akureyri, 3matvæla og næringafræðisviði,
Chalmers-tækniháskólanum í Gautaborg, 4kvenna- og barnaþjónustu
Landspítala, 5læknadeild Háskóla Íslands, 6Livio, Reykjavík, 7næringarstofu
Landspítala.
Fyrirspurnum svarar Ellen Alma Tryggvadóttir, eat2@hi.is
Á G R I P
TILGANGUR
Fyrri rannsóknir benda til að hluti barnshafandi kvenna á Íslandi uppfylli
ekki ráðlögð viðmið fyrir neyslu langra ómega-3 fitusýra, sem eru taldar
mikilvægar fyrir fósturþroska. Markmið rannsóknarinnar var að meta
neyslutíðni barnshafandi kvenna á fæðutegundum og bætiefnum sem
innihalda langar fjölómettaðar ómega-3 fitusýrur og kanna fylgni við styrk
þeirra í blóðvökva.
AÐFERÐIR
Þátttakendur voru 853 barnshafandi konur sem mættu í fósturgreiningu við
11.-14. viku meðgöngu. Upplýsingar um fæðuval, notkun ómega-3 bætiefna
sem innihalda eikósapentaensýru (EPA) og dókósahexaensýru (DHA) og
bakgrunn þátttakenda var aflað með fæðutíðnispurningalista. Blóðsýni
voru tekin til mælinga á styrk fitusýra í blóðvökva. Fylgni var metin með
Spearman-fylgnistuðli.
NIÐURSTÖÐUR
Miðgildi neyslu á mögrum fiski var 1,3 skipti í viku og á feitum fiski eitt skipti í
mánuði. Um 50% tóku ómega-3 bætiefni daglega eða oftar. Hærri heildartíðni
fiskneyslu og notkun bætiefna með ómega-3 fitusýrum endurspeglaðist í
hærri heildarstyrk þeirra í blóðvökva (r=0,37, p<0,001). Jákvæð fylgni var á
milli tíðni lýsisneyslu (r=0,23, p=0,001) sem og neyslutíðni ómega-3 hylkja/
olíu (r=0,20, p=0,001) við styrk ómega-3 fitusýra í blóðvökva. Hins vegar sást
engin fylgni á milli neyslutíðni íslensks fjölvítamíns fyrir þungaðar konur
(sem inniheldur ómega-3) við styrk ómega-3 í blóðvökva (r=0,03, p=0,98).
ÁLYKTANIR
Neysla matvæla og bætiefna sem innihalda ómega-3 fitusýrur
endurspeglaðist í styrk þeirra í blóðvökva, að undanskildu íslensku
meðgöngu-fjölvítamíni. Helstu niðurstöður okkar eru að rétt rúmlega
þriðjungur barnshafandi kvenna borðaði fisk að minnsta kosti tvisvar sinnum
í viku í samræmi við ráðleggingar. Um það bil helmingur kvennanna notaði
einhver bætiefni með ómega-3 fitusýrum daglega.
Neyslutíðni matvæla eða bætiefna og
fylgni við styrk langra ómega-3 fitusýra
í blóðvökva barnshafandi kvenna