Læknablaðið - 01.05.2022, Blaðsíða 27

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 247
Í janúar 2022, á hápunkti þáverandi
COVID-bylgju, var haft eftir Guðlaugu
Rakel Guðjónsdóttur starfandi forstjóra
Landspítala, að spítalann vantaði 200
hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða til
að ráða við fyrirsjáanlegt álag vegna
faraldursins. Eftirfarandi var haft eftir
henni í fréttum RÚV 13. janúar: „Við erum
búin að greina það [mönnunarþörfina],
miðað við líklega spá, þá lítur úr fyrir
miðað við að manna gjörgæsludeildirnar,
það sem upp á vantar þar og covid-
göngudeildina að þá erum við að tala um
sirka 200 stöðugildi.“
Það hefur ekki farið fram hjá einum
einasta lækni spítalans að mannekla
innan læknastéttarinnar hefur verið
gríðarleg í COVID-faraldrinum og læknar
þurft að leggja á sig ómælda aukavinnu til
að ráða við dagleg verkefni. Þar fyrir utan
hafa sérnámslæknar þurft að leggja nám
sitt til hliðar á lengri eða skemmri tímabil-
um til að manna COVID-göngudeildina
og aðra starfsemi tengda faraldrinum.
Í ljósi þessa þótti Læknafélagi Íslands í
hæsta máta óeðlilegt að ekki væri minnst
á greiningu á mönnunarþörf lækna
eða læknaskort þegar forsvarsmenn
spítalans tjáðu sig um mönnunarvandann
opinberlega. Í tilefni af því sendi félagið
fyrirspurn til þáverandi forstjóra spítalans
þar sem kallað var eftir slíkri greiningu
og mati spítalans á því hvort og þá hversu
marga lækna vantaði til starfa. Skemmst
er frá því að segja að engin svör bárust,
þrátt fyrir að erindið væri ítrekað.
Í vor hafa síðan í tvígang verið gefin
út minnisblöð af hálfu spítalans um
viðbótargreiðslur vegna álags og læknar
þar ýmist fengið rýrari hlut en aðrar
starfsstéttir eða ekki gert ráð fyrir neinum
greiðslum til lækna. Eins hefur spítalinn
neitað að greiða læknum 4 klukkustundir
í yfirvinnu fyrir aukavaktir sem teknar
eru með minna en 24 klukkustunda
Ú R P E N N A S T J Ó R N A R M A N N A L Í
Í pistlunum Úr penna stjórnarmanna LÍ birta þeir eigin
skoðanir en ekki félagsins.
öldrunarlæknir
formaður Læknafélags Íslands
steinunn@lis.is
Steinunn Þórðardóttir
fyrirvara, þrátt fyrir að slíkt ákvæði sé
í kjarasamningi lækna og það verið virt
árum saman. Stjórnendur spítalans hafa
sem betur fer tekið vel í ábendingar
vegna álagsgreiðslnanna og leiðrétt mis-
mununina, en maður getur ekki annað
en velt fyrir sér hverju þetta mátti sæta
til að byrja með. Gæti rót vandans verið
sú að það skorti yfirsýn yfir mann-
aflaþörf þegar kemur að læknum? Að
mönnunarvandinn og álagið sem birtist
læknum daglega í klínískum störfum
þeirra sé ekki nægilega vel skilgreint
tölfræðilega og því hulið þeim sem stýra
spítalanum?
Læknar hljóta að gera þá kröfu að skil-
greind verði hámarks „lækningaþyngd“
og lágmarks mönnun lækna á mismun-
andi starfsstöðvum spítalans til að öryggi
sjúklinga sé tryggt og starfsumhverfi
lækna fært í ásættanlegra horf. Læknar
hafa lengi kallað eftir bættri úrvinnslu
alvarlegra atvika í heilbrigðiskerfinu og
hefur þar verið lögð áhersla á sérstaka
rannsóknarnefnd alvarlegra atvika.
Tryggja þarf einnig að læknar séu ekki
settir í þær aðstæður af vinnuveitanda að
bera ábyrgð á allt of mörgum verkefnum
samtímis sem gerir þeim ómögulegt að
halda yfirsýn og tryggja öryggi þeirra
sjúklinga sem þeir bera ábyrgð á. Skýrt
þarf að vera að atvik sem verða vegna
skorts á yfirsýn við slíkar aðstæður eru á
ábyrgð vinnuveitanda, en ekki einstakra
starfsmanna. Til þess að ljóst sé hvenær
slík „húsbóndaábyrgð“ á við hlýtur að
vera skýlaus krafa að hámarksálag og
ábyrgð lækna á mismunandi starfsstöðv-
um verði skilgreind.
Þótt hugleiðingarnar hér að ofan snúi
að Landspítala blasir sami vandi við víðs
vegar í heilbrigðiskerfinu þegar kemur að
mönnun lækna. Mikill skortur er meðal
annars á heimilislæknum, bæði á höfuð-
borgarsvæðinu og ekki síður utan þess.
Með stækkandi þjóð sem eldist hratt, vax-
andi ferðamannaiðnaði, tilfærslu verkefna
til heilsugæslunnar og auknu aðgengi að
heimilislæknum í gegnum Heilsuveru,
hefur verkefnum heilsugæslunnar fjölgað
mikið án þess að mönnun hafi náð að
halda í við þróunina. Hér þarf einnig að
skilgreina mönnunarþörf og hér er mikið
verk óunnið í að bæta starfsumhverfi
lækna.
Læknafélag Íslands hvetur vinnu-
veitendur lækna til að setja greiningu á
mönnunarþörf lækna í algjöran forgang
og tryggja að tekið sé tillit til „lækninga-
þyngdar“ við skipulag starfsemi. Skil-
greina þarf lágmarksmönnun og tryggja
að læknar sem starfa undir lágmarks-
mönnun þurfi ekki einir að axla ábyrgð ef
ekki er hægt að tryggja öryggi sjúklinga.
LÍ er boðið og búið að koma að þeirri
vinnu sem óhjákvæmilega er framundan
til að gera við þessa stórvægilegu brota-
löm í starfsumhverfi lækna.
LÆKNAFÉLAG ÍSLANDS - MAIN LOGO + 100 YEARS ANNIVERSARY LOGOFélag almennra lækna
Árni Johnsen
Þórdís Þorkelsdóttir
Félag íslenskra heimilislækna
Margrét Ólafía Tómasdóttir
Oddur Steinarsson
Félag sjúkrahúslækna
Theódór Skúli Sigurðsson
Guðrún Dóra Bjarnadóttir
Læknafélag Reykjavíkur
Guðmundur Örn Guðmundsson
Ingibjörg Kristjánsdóttir
Steinunn Þórðardóttir formaður
Stjórn Læknafélags Íslands
Vantar enga lækna?