Læknablaðið - 01.05.2022, Blaðsíða 21

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 241
R A N N S Ó K N
tóku daglega bætiefni tóku 27,5% ómega-3 olíu/hylki, 18,8% tóku
lýsi og 17,1% tóku íslenskt meðgöngu-fjölvítamín sem inniheldur
ómega-3 fitusýrur. Marktækur munur var á heildar- og hlutfalls-
styrk EPA og DHA í blóðvökva þeirra kvenna sem tóku lýsi og
ómega-3 bætiefni í formi olíu eða hylkja daglega borið saman við
styrk þeirra sem tóku þau sjaldnar. Hins vegar var enginn mark-
tækur munur á heildar- og hlutfallsstyrk EPA og DHA hjá þeim
konum sem tóku meðgöngu-fjölvítamínið daglega, borið saman
við þær sem tóku það sjaldnar. Í töflu V eru upplýsingar um þann
styrk EPA og DHA sem helstu bætiefnin eru sögð veita samkvæmt
upplýsingum frá framleiðenda.16-18
Umræða
Niðurstöður okkar sýna að einungis um 35% barnshafandi kvenna
borða fisk samkvæmt ráðleggingum frá Embætti landlæknis, eða
að minnsta kosti tvisvar sinnum í viku.7,19 Algengara er að kon-
urnar velji magran fisk frekar en feitan, en þar sem jákvæð fylgni
var á milli neyslu magurs og feits fisks hjá konunum eru það lík-
lega sömu konurnar sem borða magran og feitan fisk. Miðgildin
á neyslutíðni fisks voru þau sömu og sáust í fyrri niðurstöðum
PREWICE frá 2015/2016, eða 1,3 skipti í viku.20 Þess ber þó að geta
að tíðni neyslu var könnuð í 11.-14. viku meðgöngu bæði í fyrri
og núverandi PREWICE-rannsókn, þar sem konur voru beðnar
um að meta tíðni neyslu valinna fæðutegunda síðastliðna þrjá
mánuði. Það er því mögulegt að ógleði, sem er algengur kvilli á
fyrsta þriðjungi meðgöngu, gæti hafa haft áhrif á tíðni neyslu á
fiski. Hins vegar sást mjög sambærileg fiskneyslutíðni (að með-
altali einu sinni í viku) í annarri íslenskri rannsókn meðal barns-
hafandi kvenna á árunum 2012-2013.21 Þar var fiskneysla könnuð
á öðrum þriðjungi meðgöngu, með fjögurra daga matardagbók-
um, þegar ógleði er yfirleitt liðin hjá. Því virðist allt benda til að
fiskneysla barnshafandi kvenna hafi nokkurn veginn staðið í stað
síðastliðinn áratug.
Samkvæmt opinberum ráðleggingum er barnshafandi konum
ráðlagt að borða fisk tvisvar til þrisvar í viku og að velja feitan fisk
helst einu sinni í viku.7 Fiskur er ein helsta fæðuuppspretta langra
ómega-3 fitusýra og afar fáar aðrar fæðutegundir innihalda langar
ómega-3 fitusýrur. Myndun EPA og DHA getur þó átt sér stað í
líkamanum úr lífsnauðsynlegu ómega-3 fitusýrunni alfa-línólen-
sýru (ALA).22 Þá eru ensím notuð til að lengja ALA-fitusýruna úr
18:3 yfir í 20:5 (EPA) og í kjölfarið er hægt að lengja EPA yfir í 22:6
Tafla IV. Heildar- og hlutfallslegur styrkur EPA og DHA í blóðvökva skipt upp eftir neyslutíðni ómega-3 bætiefna. Sett fram sem
hlutföll eða miðgildi og hundraðshlutar (10-90).
N% EPA+DHA, μg/ml EPA+DHA, %1
Öll bætiefni með ómega-3
≥Daglega 50,4 102 (70-148) 3,7 (2,7-5,3)
<Daglega 12,5 89 (64-120) 3,3 (2,4-4,2)
Aldrei 37,0 86 (62-118) 3,1 (2,4-4,0)
P1 <0,01 <0,01
Lýsi og ómega-3 bætiefni
≥Daglega 39,7 105 (72-151) 3,9 (2,8-5,5)
<Daglega 12,1 91 (66-128) 3,4 (2,5-4,5)
Aldrei 48,2 87 (62-118) 3,1 (2,4-4,0)
P1 <0,01 <0,01
Lýsi
≥Daglega 18,8 108 (76-157) 4,0 (3,0-5,6)
<Daglega 10,4 93 (66-128) 3,4 (2,6-4,7)
Aldrei 70,8 91 (64-129) 3,3 (2,5-4,5)
P1 <0,01 <0,01
Ómega-3 olía/hylki
≥Daglega 27,5 103 (70-145) 3,8 (2,8-5,2)
<Daglega 6,8 92 (71-144) 3,5 (2,5-4,7)
Aldrei 65,7 90 (64-130) 3,3 (2,5-4,4)
P1 <0,01 <0,01
Meðgöngu fjölvítamín
≥Daglega 17,1 98 (65-134) 3,4 (2,6-0,5)
<Daglega 5,3 88 (65-125) 3,2 (2,4-4,3)
Aldrei 77,6 93 (66-136) 3,4 (2,5-4,8)
P1 0,25 0,41
1Kruskal Wallis próf notað til kanna mun á milli tíðnihópa.
EPA: eikósapentaensýra. DHA: dókósahexaensýra.
Tafla V. Magn EPA og DHA sem bætiefni veita samkvæmt innihaldslýsingu
framleiðanda.1
Meðgöngu-fjölvítamín Lýsi Ómega-3 olía
(mg)
EPA 150 114 160
DHA 100 150 100
1Byggt á ráðlagðri inntöku viðkomandi bætiefnis.
EPA: eikósapentaensýra. DHA: dókósahexaensýra