Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.2012, Blaðsíða 34

34 – Sjómannablaðið Víkingur
Súlan EA-300 var alla tíð mikið afla-
skip. Sú sem var að kveðja fyrir
skemmstu var þriðja skipið er bar þetta
viðkunnanlega nafn. Fyrsta skipið, sem
fékk Súlunafnið, var byggt í Noregi, í
Gausvik í Harðangursfirði, árið 1902.
Skipasmiður var Hallvard G. Gausvik.
Frá Gausvik fór skipið, sem var úr
furu, í janúar 1903 til Stavanger þar sem
Rosenberg mekaniska verksted annaðist
niðursetningu gufuvélar í skipið sem var
2þ 75 hö. Í janúar 1903 var skipið til-
búið til afhendingar og Íslandsfarar og
hefur trúlega verið komið til Íslands í
upphafi febrúar 1903. Fyrstu heimildir
um komu þess hingað til lands er að
finna í 8. tbl. Austra frá 28. febrúar
1903. Þar segir:
„Loch Fyne“ , fiskiskip St. Th. Jóns-
sonar, sigldi út í dag með 22 menn
um borð. Heldur suður fyrir land og
verður þar að fiskiveiðum fram
eptir vorinu.
„Súlan“, hið nýja fiskigufuskip,
kaupmanns Konráðs Hjálmarssonar,
mun nú einnig lögð af stað suður.“
Fyrsti eigandinn,
Konráð Hjálmarsson
Það var athafnamaðurinn Konráð Hjálm-
arsson í Mjóafirði sem keypti skipið og
skýrði það eftir fjallinu fyrir ofan bæinn
Reyki í Mjóafirði þar sem hann fæddist
og ólst upp. Til frekari glöggvunar þá
voru þeir Hjálmar, faðir Konráðs, og Vil-
hjálmur, afi Vilhjálms Hjálmarssonar
fyrrverandi menntamálaráðherra, bræður
og þeir Konráð og Vilhjálmur ráðherra
því tengdir í öðrum og þriðja ættlið.
Súluna, sem fékk einkennisstafina
SU-1, gerði Konráð fyrst út á þorskveið-
ar, svokallaðar doríuveiðar, sem fóru
þannig fram að smákænur dreifðu sér
um svæðið í kringum skipið þar sem það
lónaði. Á hverri kænu voru tveir menn
sem veiddu með handfærum, aðallega
þorsk.
Þessi veiðiaðferð átti ekki framtíð hér
við land. Hún þótti varasöm í þokum þar
sem þá gátu kænurnar átt í erfiðleikum
við að finna skipið aftur og einnig voru
snögg veðrabrigði hættuleg kænunum,
auk þess sem vond veður auðvelduðu
ekki að ná þeim um borð aftur.
Einnig gerði Konráð skipið út á herpi-
nótaveiðar fyrir Austurlandi og er talið
að Súlan sé fyrsta skipið sem stundaði
þær veiðar. Í Austra 25. tbl frá 24. júlí
1909 kemur eftirfarandi fram um veiðar
Súlunnar í herpinót:
„Súlan, fiskigufuskip Konráðs kaup-
manns Hjálmarssonar í Mjóafirði,
fékk um 300 tunnur af síld í herpinót
nú í vikunni. Var sú síld öll seld til
beitu hér eystra”.
Fyrstu íshúsin á Austurlandi
Konráð stundaði um árabil fjölbreyttan
atvinnurekstur; hann rak bæði útgerð og
Gausvik í Harðangursfirði þar sem Súlan var smíðuð. Myndin var tekin árið 1954. Eins og sjá má er staður-
inn ekki stór nánast ekkert undirlendi og byggðin, sem ekki er nú mikil, er öll í brekkunni. Reikna má með
að húsin hafi verið enn færri árið 1902.
Helgi Laxdal
Reynt var að nálgast mynd af Súlunni á meðan á smíði hennar stóð en það tókst ekki. Fengum í staðinn
þessa mynd sem á að vera dæmigerð fyrir aðstæður við smíði tréskipa af líkri stærð og Súlan var. Með
myndinni fylgdi texti sem var efnislega á þá leið að viðkomandi hafi einfaldlega fundið sér hentugan stað í
fjöru – eða upp af fjöru – til smíðinnar. Yfirleitt hafi ekki verið um smíðahús að ræða á smíðastaðnum, í
besta falli skúr til geymslu á því helsta sem smíðinni fylgdi.