Fréttablaðið - 01.10.2022, Qupperneq 118

Það má segja að bókin
fjalli um samband
okkar við fortíðina
sem í endurliti inn-
siglar ákveðna drauma
sem nútíminn á ekki
möguleika á að láta
rætast
Brynhildur
Björns-
dóttir
Myndlist
Rólegur Snati
Ég er 500 manns
Magnús Helgason
Listamenn Gallerí
Aðalsteinn Ingólfsson
Ef mér hefði einhvern tímann verið
sagt að við vissar aðstæður gæti fer-
köntuð og marflöt strangflatalistin
verið tilfyndið, jafnvel kómískt,
fyrirbæri, þá hefði ég vísast hváð.
Að vísu var Mondrian, einn af upp-
hafsmönnum þessarar listar, ekki
gersneyddur kímnigáfu, en reglu-
verkið sem myndlist hans er reist á
leyfði engin frávik. Myndverkið átti
að vera huglægt og tvívítt fyrirbæri,
aðeins þrír frumlitir voru leyfðir,
gulur, blár og rauður (plús grátt og
svart, sem ekki töldust til lita) og
allar línur skyldu vera ýmist lóð-
réttar eða láréttar. Hér var komið
eins konar Esperantó myndlistar-
innar, myndmál sem allir áttu að
geta skilið, hvar sem þeir væru í
sveit settir.
Sálufélagi Mondrians, Van Does-
burg gerði honum þann grikk að
innleiða f leiri liti, skálínur og líf-
ræna formgerð, sem varð til þess að
hann var settur út af sakramentinu.
Van Doesburg átti samt síðasta
orðið, strangf latalistin færðist æ
meira í frjálsræðisátt eftir því sem
tímar liðu. Geómetrísku málararnir
íslensku eru síðan skilgetnir afkom-
endur hans fremur en Mondrians.
En þeir voru ekki brandarakarlar
fremur en þeir Mondrian og van
Doesburg, strangf latalistin var
þeim dauðans alvara.
Leikgleði og léttúð
Tilefni þessa formála er sýning
Magnúsar Helgasonar hjá Lista-
mönnum, þar sem ýmsar grunn-
stoði r st r a ng f lat a l i st a r er u
sannarlega fyrir hendi, marf latir
grunnlitir, láréttar og lóðréttar
útlínur, innbyrðis samræmi. Hins
vegar nálgast Magnús hugmynda-
og formfræði þessarar listar af öllu
meiri leikgleði og léttúð en for-
verarnir, enda kominn alllangt frá
þeim í tíma.
Í fyrsta lagi erum við ekki lengur
að tala um hrein og klár málverk,
heldur óregluleg samsett verk,
combines, úr margs konar afgangs-
timbri, krossvið með alls konar
mynstri, spónaplötum, borðplöt-
um og parketi, jafnvel pappa, sem
mynda undirstöður verkanna. Lit-
róf Magnúsar spannar síðan allan
skalann frá klassískum blátónum
upp í nærbuxnableikt og appelsínu-
gult, og eru litirnir ýmist málaðir,
„fundnir“ eða koma fyrir á mislitum
pappírseiningum sem dreift er um
alla fleti.
Helsta einkenni á þessum sam-
settu verkum er samt notkun lista-
mannsins á rúðugleri, sem eykur á
fjölbreytni – og margræðni – bygg-
ingarstílsins. Glerið er enn ein
viðbót við áferðarflóruna í hverju
verki, auk þess sem litir eru ekki
samir þegar þeir eru komnir undir
gler. En gler er í senn fráhrindandi,
kemur í veg fyrir bein tengsl áhorf-
andans við það sem fyrirfinnst á
f letinum, um leið og það speglar
áhorfandann og gerir hann þar með
að þátttakanda í þeim „listhlut“ sem
verkið er.
Hvítt sem hvítt …
Óvissuþættir og tvíræðni af þessu
tagi eru ær og kýr Magnúsar og
auka óneitanlega á skemmtana-
gildi verka hans. Til dæmis virðist
honum fyrirmunað að hantéra
hvítt sem hreinan lit, hann er ekki
fyrr komin með hvítan flöt en hann
hefst handa við að krota á hann,
sletta á hann afgangslitum eða líma
ofan á hann. Þetta ferli, komplett
með efasemdum og útstrikunum,
ratar svo beint inn í endanlega sam-
sett verk.
Það er engu líkara en listamaður-
inn vilji ekki láta hanka sig á alvöru
á borð við þá sem einkennir strang-
flatalistina gömlu, því hann er ekki
fyrr kominn niður á „lausn“ en
hann umturnar þeirri niðurstöðu
í næsta verki. Skondið er líka það
uppátæki hans á þessari sýningu að
framlengja nokkur verk yfir á veggi
sýningarsalarins, eins og þau séu
hluti af ferli sem stöðugt þarfnast
endurskoðunar.
Maður veltir fyrir sér hvort
hugmyndafræði þessara verka
Magnúsar sé í grunninn þvert á
það sem við skynjum í verkum
þeirra Mondrians & co. Markmið
Mondrians var að skapa hrein,
fögur og tær form úr engu, spegil-
myndir þeirrar fullkomnunar sem
hann taldi mannkyn þarfnast á
óvissutímum. Skyldi ekki mark-
mið Magnúsar vera að gera það
sama, að viðbættum húmor, úr
öllum úrganginum sem er að vaxa
mannkyni yfir höfuð? Að minnsta
kosti nefnir hann leit sína að „jafn-
vægi, spennu og fegurð“ á einum
stað í sýningarskrá. Um leið skýrir
hann fyrir okkur af hverju sýningin
heitir Rólegur Snati. n
niðurstaða: Vettvangur form-
fastrar leikgleði.
Afgangarnir af
veröldinni
Bækur
Vængjalaus
Höfundur: Árni Árnason
Fjöldi síðna: 212
Útgefandi: Bjartur
Brynhildur Björnsdóttir
Vængjalaus er fyrsta skáldsaga
Árna Árnasonar fyrir fullorðna, en
áður hafa komið út eftir hann tvær
barnabækur, Friðbergur forseti og
Háspenna, lífshætta á Spáni.
Sagan segir frá Baldri sem við
kynnumst á tveimur æviskeiðum,
annars vegar sumarið sem hann er
tuttugu og tveggja ára að móta hug-
myndir sínar um lífið og ástina og
hins vegar tuttugu árum síðar þegar
í ljós kemur hvernig atvik þess sum-
ars hafa mótað líf hans og færni til
að eiga í tilfinningalegum tengslum.
Sögusviðið er Akureyri og Fen-
eyjar með viðkomu á f lugvöllum,
þar sem Baldur segir Elsu, kunn-
ingjakonu sinni, söguna af sumrinu
örlagaríka. Höfundurinn er sjálfur
frá Akureyri og þeir kaf lar sem
gerast þar eru langmest lifandi og
grípandi, svo að lesandinn finnur
næstum því fyrir norðlenskum
andvara á andlitinu og lyktina af
sveittri, dansandi mannmergð á
Sjallaballi. Kaflarnir í Feneyjum eru
minna spennandi og f lugvellirnir
eru næstum eins og dyngja soldáns-
ins í 1001 nótt, nauðsynlegir, en lítt
áhugaverðir millikaflar til að halda
frásögninni spennandi. Það er einna
helst að þeir nýtist til að fá mynd af
Elsu og hjónabandi hennar.
Á vit fortíðar
Bókin fjallar að stærstum hluta um
ástarsambönd Baldurs, hvernig
hann tengist konunum í lífi sínu,
hvernig hann kaupir markaðssettu
hugmyndina um rómantíska ást
með því að byggja alla sína drauma
um ástina á sólarhrings ævintýri
sem á sér enga framtíð nema í bíó-
myndum. Eina konan í bókinni
sem fær ein-
hvers konar þrívídd er konan úr
því ævintýri, hinar eru frekar lítið
spennandi, kannski helst títtnefnd
Elsa, sem þó verður ósköp litlaus í
samanburði.
Gaman er að geta þess að þó ball-
ið í sögunni sé með SSSól eru alla-
vega tvær tilvitnanir í Sálina hans
Jóns míns, annars vegar er sjálfur
titill bókarinnar, Vængjalaus, sótt-
ur í lag með Sálinni og svo heitir
draumakonan dularfulla Auður,
sem er undarleg, eins og allir vita.
Titill Vængjalaus vísar til þess að
söguhetjan Baldur er í raun í frjálsu
falli eftir að hann hittir hana þar til
hann að lokum flýgur á vit fortíðar
til að reyna að ná tökum á lífi sínu.
Nostalgísk ástarsaga
Á yfirborðinu er Vængjalaus eins
konar nostalgísk ástarsaga, en
hana má líka lesa sem sögu um
mann sem hefur aldrei náð sér eftir
að eldri kona kom inn í líf
hans og svipti
hann ákveðnu
sakleysi, reynsla
sem hún síðan
notar til að móta
sitt líf og sína list
á meðan hann á
ekki möguleika
á að eiga í eðli-
legum samskipt-
um upp frá því. Ef
skipt yrði um kyn
á aðalpersónunum
yrði niðurstaðan
mögulega ekki sú
að um ástarsögu
væri að ræða.
Það má segja að
bókin fjalli um sam-
band okkar við for-
tíðina sem í endurliti
innsiglar ák veðna
drauma sem nútím-
inn á ekki möguleika á
að láta rætast og stenst
engan samanburð við.
Þannig verður ferða-
lag Baldurs til fortíðar
líka ferð til uppgjörs,
hversu mikið fortíðin á rétt á að
stjórna nútíðinni og hvernig er best
að taka líf sitt til baka. n
niðurstaða: Vængjalaus er ljúf
og auðmelt ástarsaga á yfirborð-
inu sem undir yfirborðinu snertir
þó við stærri spurningum um ást,
þráhyggju, eigingirni og endur-
heimt.
Í frjálsu falli
Listamaðurinn
Magnús Helga-
son sýnir verk
sín í Listamenn
Gallerí undir
yfirskriftinni
Rólegur Snati Ég
er 500 manns.
Fréttablaðið/
Sigtryggur ari
Skipulagsauglýsing
Aðalskipulag
Samkvæmt 1. mgr. 31. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er hér auglýst
tillaga að eftirfarandi aðalskipulagsbreytingu:
Breyting á Aðalskipulagi Tálknafjarðarhrepps
2006-2018 Norður Botn
Breytingin varðar landnotkun svæða í landi Norður-Botns þ.e.
iðnaðarsvæði I3 og I11, efnistökusvæði E3 og E6 ásamt þjóðvegi
nr. 63, Bíldudalsvegur. Markmið aðalskipulagsbreytingarinnar er að
auka framleiðslugetu fiskeldisstöðvarinnar í Norður-Botni og skýra
hvar framleiðsla skuli staðsett. Samhliða breytingu aðalskipulagsins
er unnin tillaga að breytingu deiliskipulags seiðaeldisstöðvar í landi
Norður-Botns.
Breyting á deiliskipulag fyrir Norðurbotn
Samkvæmt 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er hér auglýst
tillaga að eftirfarandi breytingu á deiliskipulagi fyrir Norður Botn.
Skipulagssvæðið er stækkað til norðurs út fyrir stórstraumsfjöru.
Byggingarmagn á byggingarreit I, Norður-Botn fer úr 8.000 m²
í 40.000 m², hámarks ársframleiðsla fer úr 200 tonnum í 2200 tonn.
Byggingar magn á byggingarreit II, Keldeyri fer úr 8.000 m² í 5.000 m²,
ársframleiðsla er óbreytt 200 tonn.
Tillögurnar verða til sýnis á skrifstofu Tálknafjarðarhrepps að
Strandgötu 38 frá og með mánudeginum 3. október til 14. nóvember
2022. Þær verða einnig til sýnis á heimasíðu Tálknafjarðarhrepps,
www.talknafjordur.is.
Þeim sem telja sig eiga hagsmuna að gæta er hér með gefinn kostur
á að gera athugasemdir við til 14. nóvember 2022.
Skila skal athugasemdum á skrifstofu Tálknafjarðarhrepps,
Strandgötu 38, 460 Tálknafirði.
Skipulagsfulltrúi Tálknafjarðarhrepps
Óskar Örn Gunnarsson
54 Menning 1. október 2022 LAUGARDAGURFréttAblAðið