Heilbrigðisskýrslur - 04.12.1988, Qupperneq 53

51
Er hann vafalítið að lýsa heysðtt, þðtt í lýsingu hans skorti höfuð-
einkenni heysóttarinnar, sðtthitann, enda getur hann þess að hann hafi
ekki haft tækifæri að skoða sjúkling í kasti.
Síðan verða heysjúkdómar ekki tilefni rannsókna hér S landi fyrr en
Olafur Björnsson S Hellu fer að kynna sér þá í kringum 1960. Sendi hann
blððvökva úr 12 bændum til prðf. Pepys, sem fyrstur manna benti S jSkvæð
felliprðf fyrir hitaelskum geislasýklum og myglu hjS bændum með heysótt.
Rannsðknir Pepys gSfu til kynna, að með felliprófunum væri fundin
aðferð til þess að greina heysótt. Síðari tíma kannanir, meðal annars
5 sjúklingum S Vífilsstöðum og Landspítalanum, hafa sýnt að felliprófin
eru ekki nógu sérhæfð.
Algengustu einkennin af heyryki eru frS öndunarfærum og augum. Þessi
einkenni gera vart við sig nærri strax og komið er í heystæðu, og þau
eru dæmigerð fyrir brSðaofnæmi. Ætla mætti að svo algeng einkenni hefðu
snemma kallað S kerfisbundnar rannsðknir lækna S þeim. Svo varð þó ekki.
Fyrsta könnunin S brSðaofnæmi fyrir heyryki, sem verulega athygli vakti,
var gerð í Orkneyjum 1979 af Cuthbert og félögum. Sýndi hún að heymaurar
voru algeng orsök brSðaofnæmis fyrir heyryki.
A þessum Sratug hafa nokkrar kannanir verið gerðar, meðal annars hér
S landi, sem staðfesta niðurstöður Cuthberts að rykmaurar séu aðalorsök
brSðaofnæmis fyrir heyryki. Hins vegar hefur samband heyverkunaraðferða
og sjúkdðma af heyryki ekki verið kannað annars staðar en hér S landi
svo okkur sé kunnugt um.
II. Aðferð og efniviður
Könnunin var framkvæmd í tveimur landbúnaðarhéruðum: I Vestur-Skafta-
fellssýslu og í norðurhluta Strandasýslu. Ortaki einstaklinga í
könnuninni og aðferð við öflun efniviðar var lýst í kaflanum um rann-
sðknir S brSðaofnæmi, blaðsíðu . ÞStttakendur voru lStnir svara
ítarlegum spurningalista um einkenni við vinnu í heyryki. Einnig var
spurt um heyverkunaraðferðir og samband heygæða og einkenna. Spurt var
um notkun heygrímu og hvort hún hefði Shrif S einkennin, þegar það Stti
við. Þeir sem höfðu einkenni líkleg fyrir ofnæmi voru húðprófaðir.
Við tölfræðilega úrvinnslu voru notuð chi-square prðf.