Peningamál - 18.11.2020, Page 48

RAMMAGREINAR
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
48

RA AGREINAR
… en hliðrun eftirspurnar í átt að innlendri framleiðslu er helsta
ástæðan fyrir því að hagvöxtur varð á endanum meiri á árinu en
spáð var í fyrstu
Eins og áður hefur komið fram reyndust spár bankans um samdrátt
landsframleiðslu í kjölfar falls WOW Air of svartsýnar. Á endanum
reyndist hagvöxtur ársins 1,9%, áþekkt því sem spáð hafði verið í
febrúar. Frávikið skýrist að hluta til af endurskoðun Hagstofunnar
á hagvexti ársins 2018. Í febrúar 2020 endurskoðaði Hagstofan
hagvöxt ársins 2018 niður um 1 prósentu sem óhjákvæmilega hafði
hliðstæð áhrif á mælingu á hagvexti ársins 2019. Þá reyndist vöxtur
íbúðafjárfestingar einnig töluvert meiri en spáð var: í maí spáði bank-
inn um 17% aukningu íbúðafjárfestingar en hann reyndist tæplega
tvöfalt meiri þegar endanlegar tölur Hagstofunnar lágu fyrir (mynd
3). Eins og sést á mynd 4 gerði maíspá bankans ráð fyrir að hlutfall
íbúðafjárfestingar af landsframleiðslu myndi hækka lítillega á árinu en
þó haldast heldur lægra en spáð hafði verið áður en efnahagshorfur
breyttust til hins verra. Á endanum reyndist hlutfallið hins vegar hækka
meira og fara í 5½% eins og spáð var í Peningamálum 2018/4.
Meginástæða þess að spár bankans reyndust of svartsýnar
í kjölfar falls flugfélagsins er þó sú að bankinn vanmat hve mikil
áhrif efnahagsáfallsins yrðu á innflutning vöru og þjónustu. Fyrir fall
WOW Air var talið að innflutningur myndi aukast um ríflega 5% á
árinu en í kjölfar gjaldþrots félagsins var matinu breytt og talið að
innflutningur myndi dragast saman um 1% (mynd 3). Spáin var
ítrekað færð niður eftir því sem leið á árið og að endingu reyndist
samdrátturinn liðlega 10%. Hliðrun eftirspurnar í átt að innlendri
eftirspurn var því töluvert vanmetin. Þetta sést vel á mynd 5 sem
sýnir að í spá Peningamála 2018/4 var gert ráð fyrir að hlutfall
innflutnings af þjóðarútgjöldum myndi hækka lítillega árið 2019 en
eftir fall WOW Air breyttist matið og var þá talið að hlutfallið myndi
lækka um tæplega 1 prósentu milli ára. Í reynd dróst innflutningur
töluvert meira saman en þjóðarútgjöld og lækkaði hlutfallið um 4
prósentur. Spár bankans í kjölfar falls flugfélagsins vanmátu því að
hversu miklu leyti samdráttur útgjalda heimila og fyrirtækja í kjölfar
áfallsins myndi beinast að innflutningi og á þetta vanmat stóran þátt
í því að hagvaxtarspár bankans reyndust of svartsýnar.
1. Spár PM 2018/2, 2018/4 og 2019/1-2019/4 fyrir valdar þjóðhagsstærðir árið 2019 ásamt nýjasta mati Hagstofu Íslands. Eftirspurn hins opinbera er samtala samneyslu og fjárfestingar hins opinbera.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Fjárfesting atvinnuveganna
Íbúðafjárfesting
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
H
Í ‘
19
1
9/
4
1
9/
3
1
9/
2
1
9/
1
1
8/
4
1
8/
2
Breyting frá fyrra ári (%)
Fjárfesting einkaaðila
Breyting frá fyrra ári (%)
Eftirspurn hins opinbera
Innflutningur vöru og
þjónustu
Mynd 3
Spár Peningamála um valdar þjóðhagsstærðir árið 20191
Einkaneysla
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
H
Í ‘
19
1
9/
4
1
9/
3
1
9/
2
1
9/
1
1
8/
4
1
8/
2 0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
H
Í ‘
19
1
9/
4
1
9/
3
1
9/
2
1
9/
1
1
8/
4
1
8/
2
Breyting frá fyrra ári (%)
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
H
Í ‘
19
1
9/
4
1
9/
3
1
9/
2
1
9/
1
1
8/
4
1
8/
2
Mynd 4
Spár Peningamála um hlutfall íbúða-
fjárfestingar og landsframleiðslu árið 20191
%
PM 2018/4
1. Spár PM 2018/4 og 2019/2 fyrir hlutfall íbúðafjárfestingar og
landsframleiðslu ársins 2019 ásamt nýjasta mati Hagstofu Íslands á
hlutfallinu.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
PM 2019/2 Nýjast
0
1
2
3
4
5
6
7
‘19‘17‘15‘13‘11‘09‘07‘05
Mynd 5
Spár Peningamála um hlutfall innflutnings
og þjóðarútgjalda árið 20191
%
PM 2018/4
1. Spár PM 2018/4 og 2019/2 fyrir hlutfall innflutnings og þjóðar-
útgjalda ársins 2019 (á verðlagi ársins 2005) ásamt nýjasta mati
Hagstofu Íslands á hlutfallinu.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
PM 2019/2 Nýjast
28
30
32
34
36
38
40
42
44
‘19‘17‘15‘13‘11‘09‘07‘05