Peningamál - 18.11.2020, Blaðsíða 50

RAMMAGREINAR
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
50

RA AGREINAR
snúningi frá nóvemberspánni. Hagvöxtur reyndist að sama skapi
0,8 prósentum minni en spáð var eða 1,9% eins og áður segir. Líkt
og mynd 8 sýnir leiðir endurgerð nóvemberspárinnar með breyttum
forsendum um umsvif flugfélagsins og áhrif falls þess á innlenda
ferðaþjónustu til 7,6 prósentna endurskoðunar á vexti útflutnings
vöru og þjónustu og 1,8 prósentna endurskoðunar á hagvexti
ársins. Áhrif falls WOW Air á vöxt útflutnings eru því áþekk fráviki
í útflutningsspá bankans frá nóvember 2018 en hagvaxtaráhrifin
eru nokkru meiri. Endurskoðunin á þróun heildarvinnustunda á
árinu skýrist hins vegar að mestu leyti af áfallinu í ferðaþjónustu
en aðlögun eftirspurnar og gengis vegna útflutningsáfallsins virðist
hafa átt lítinn þátt í að skýra af hverju verðbólga reyndist heldur
minni en spáð var.
Gjaldþrot WOW Air og áföll í ferðaþjónustu voru þó ekki einu
áföllin sem dundu á þjóðarbúinu árið 2019. Þessu til viðbótar var
enginn loðnukvóti gefinn út fyrir árið (sjá nánar umfjöllun í kafla I í
Peningamálum 2019/2) auk þess sem viðskiptadeila Bandaríkjanna
og Kína dró úr alþjóðaviðskiptum og hagvexti um allan heim (sjá
nánar umfjöllun í kafla I í Peningamálum 2019/4). Eins og sést á
mynd 8 má áætla að þessi tvö áföll hafi aukið samdrátt útflutnings
um 1 prósentu til viðbótar og dregið tæplega ½ prósentu frá hag-
vexti ársins. Á heildina litið gefa þessar hermanir liðlega 2 prósentna
viðsnúning í hagvexti ársins 2019. Í reynd varð viðsnúningurinn
ríflega helmingi minni eða 0,8 prósentur.
Samantekt
Þótt útflutningsáföll, og þá sérstaklega áföll í ferðaþjónustu, séu
meginskýring á skekkjum í efnahagsspám bankans fyrir árið 2019
virðast áhrif áfallanna á þjóðarbúið að endingu hafa verið minni en
ætla hefði mátt út frá stærð þeirra og sögulegri reynslu af aðlögun
þjóðarbúskaparins að slíkum áföllum. Það sem helst virðist skýra
hvers vegna samdrátturinn varð ekki eins mikill og búast hefði mátt
við var að aðlögun eftirspurnar í kjölfar áfallsins hafi í meira mæli
beinst að kaupum á innlendri vöru og þjónustu en vænta mátti út
frá sögulegri reynslu. Aukning verðbólgu reyndist einnig heldur
minni en spáð var í kjölfar lækkunar á gengi krónunnar þrátt fyrir að
slakinn í þjóðarbúinu hafi upphaflega verið ofmetinn. Virðist mega
rekja það til þess að langtímaverðbólguvæntingar hækkuðu ekki eins
mikið og fyrst var óttast sem bendir til þess að kjölfesta væntinga í
verðbólgumarkmiði bankans hafi styrkst frá því sem áður var.
1. Myndin sýnir spáskekkjur fyrir valdar hagstærðir fyrir árið 2019 miðað
við spá PM 2018/4 og framlag nokkurra efnahagsáfalla sem urðu á árinu.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd 8
Spáskekkjur fyrir árið 2019 og framlag
valinna efnahagsáfalla1
Prósentur
Breyting frá PM 2018/4
Áföll í ferðaþjónustu
Loðnubrestur
Alþjóðleg viðskiptadeila
-9
-8
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
VerðbólgaHag-
vöxtur
Heildar-
vinnustundir
Út-
flutningur