Læknablaðið - 01.07.2022, Blaðsíða 4

324 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
330
Margrét Kristín Kristjánsdóttir, Heiðrún Ósk Reynisdóttir, Brynjólfur Árni Mogensen,
Karl Andersen, Tómas Guðbjartsson, Martin Ingi Sigurðsson, Ingibjörg J. Guðmundsdóttir
Meðferð sjúklinga með kransæðasjúkdóm og sykursýki á Íslandi:
Víkkun, hjáveituaðgerð eða lyfjameðferð?
Nýgengi hjarta- og æðasjúkdóma á Íslandi hefur lækkað síðustu fjóra áratugi en þó er
hægt að rekja um þriðjung dauðsfalla til þeirra. Þessi lækkun er vegna þess að dregið hef-
ur úr helstu áhættuþáttum kransæðasjúkdóms: blóðfitu, blóðþrýstingi og reykingum. Hins
vegar er sykursýki og offita algengari en áður og gæti valdið auknu nýgengi kransæða-
sjúkdóma verði ekki gripið í taumana.
Sykursjúkir eru í tvöfaldri áhættu á hjarta- og æðasjúkdómum borið saman við þá sem
ekki eru með sykursýki. Kransæðasjúkdómur sykursjúkra er oft dreifður og þrengsli ná
einnig til smærri kransæðagreina.
338
Aðalheiður Svana Sigurðardóttir, Ólöf Guðný Geirsdóttir, Inga B. Árnadóttir, Alfons Ramel
Munnkvillar aldraðra þögull faraldur á hjúkrunarheimilum,
þörf fyrir breytingar á heilbrigðisþjónustu
Tannsjúkdóma má fyrst og fremst rekja til mataræðis og ónógrar munnhirðu. Langvar-
andi sýkingar í munni geta valdið vannæringu, haft áhrif á þróun hjarta- og æðasjúkdóma,
leitt til skammtíma blóðsmits eða ásvelgslungnabólgu ef bakteríur berast í öndunar-
færin. Til að hægja á versnandi tann- og munnheilsu og stighækkandi umönnunarþörf
síðustu æviárin er mikilvægt að skipuleggja einstaklingsbundna munnheilsuvernd.
Þetta er fyrsta rannsókn hérlendis sem metur klíníska munnheilsu íbúa á hjúkr-
unarheimilum og því grunnur að lausnamiðuðum breytingum í þjónustu við aldraðra.
346
Karl Andersen, Thor Aspelund, Elías Freyr Guðmundsson, Gunnar Sigurðsson,
Sigurður Sigurðsson, Guðlaug Björnsdóttir, Bolli Þórsson, Gunnar Sigurðsson,
Þórður Harðarson, Vilmundur Guðnason
Áhrif menntunar á áhættuþætti og nýgengi æðakölkunarsjúkdóma
Nýgengi kransæðasjúkdóma og dauðsfalla af þeirra völdum hefur lækkað verulega á
síðustu fjórum áratugum. Á fyrri hluta síðustu aldar var kransæðasjúkdómur sérlega
áberandi meðal vel stæðra þjóðfélagshópa og var tengdur við almenna velmegun. Frá því
um og fyrir miðja síðustu öld hefur hér orðið breyting á þar sem byrði kransæðasjúkdóma
hefur sífellt færst meira yfir á þjóðfélagshópa með lægri meðaltekjur og minni menntun.
F R Æ Ð I G R E I N A R
7-8. tölublað · 108. árgangur · 2022
327
Björn Guðbjörnsson
Aldarafmæli
D-vítamíns
Sjúkdómar eins og bein-
kröm, skyrbjúgur og
taugakröm hafa verið
þekktir um aldir. Orsök
þeirra var þó óþekkt þar til
í lok 19. aldar þegar menn
fóru að tengja einhæft
mataræði við þessa sjúk-
dóma en í raun vissu menn
ekki af tilvist vítamína á
þessum tíma
L E I Ð A R A R
Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir.
Fæddur í Vestmannaeyjum og með rætur
austur á Eskifirði, – tók hæsta landspróf á
landinu 1969, og varð stúdent frá
Menntaskólanum á Laugarvatni.
Barnalækningar og sóttvarnir hafa verið hans
viðfangsefni æ síðan. Svo er hann líka með
músík í blóðinu, In my life með Bítlunum besta
lagið.
Þorkell Þorkelsson tók myndina á svölum
súldardegi í júní inni í Katrínartúni á
skrifstofum Embættis landlæknis
Á FORSÍÐU
329
Lilja Sigrún Jónsdóttir
Urtagarðurinn í Nesi
Áherslur í Urtagarðinum
í dag hafa beinst að
sögulegum heimildum og
tímamótum í starfi frum-
kvöðla sem þar voru á
ferð, en samstarf þvert á
fræðisvið skapar tæki-
færi til umræðu um nátt-
úruna, vísindalega vinnu
og þróun þekkingar