Læknablaðið - 01.07.2022, Blaðsíða 22

342 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
hvorki góða né slæma, en fáir íbúar (11,4%) mátu eigin tannheilsu
slæma.
Munnheilsa og lífsgæði
Samband milli munnheilsu og lífsgæða (meðalskor) var skoðað hjá
þeim sem gáfu upplýsingar um hversu lengi þeir hefðu búið á
heimilinu (N=60). Í töflu II sést að þeir íbúar sem höfðu búið skem-
ur en eitt ár á heimilinu voru með betri munnheilsutengd lífsgæði
heldur en þeir sem höfðu búið þar lengur á öllum kvörðum, nema
kvarðanum sem metur Sálrænar hömlur (svo sem kvíða, áhyggjur
eða vanlíðan tengt tannheilsu).
Í töflu II sést að íbúar sem búið höfðu lengur en eitt ár á hjúkr-
unarheimili voru marktækt oftar útsettir (78,8%) fyrir ómeðhöndl-
uðum munnkvillum og höfðu þörf fyrir tannlæknisþjónustu held-
ur en íbúar sem búið höfðu innan við 12 mánuði á hjúkr unarheimili
(51,9%).
Niðurstöður í töflu III sýna að marktækur munur var á milli
þeirra sem höfðu hæsta tannátustuðulinn (DMFT 28) á undir-
kvörðunum Færniskerðing og Líkamlegar hömlur, auk þess var
meðaltal á kvarðanum Líkamleg óþægindi (kjálkaverkir, höfuð-
verkur, tannkul eða hitaóþol, tannpína, sár í munni) nærri mar-
tæknimörkum, það er í samanburði við þá sem voru betur settir
(tafla III).
Samkvæmt niðurstöðunum upplifa einstaklingar með hæsta
tannátustuðulinn marktækt verri lífsgæði í tengslum við
tyggingargetu en aðrir hópar. Vandamálin lýsa sér helst í því að
íbúinn þarf að hætta að borða í miðjum matartímum, hann getur
ekki borðað hvaða mat sem er (epli, gulrætur, kjöt og fleira) og
metur ástandið þannig að eigin melting og mataræði sé ófullnægj-
andi vegna munnheilsunnar.
Kannað var hvort marktækur munur væri á meðaltalsskori á
lífsgæðakvörðunum með tilliti til tannheilsu og tanngerva. Tafla
IV sýnir að notendur heilgóma (gervitanna) í báðum gómum upp-
lifa marktækt verri lífsgæði á kvörðunum Færniskerðing, Líkam-
legar hömlur og Höft eða fötlun (til dæmis verri heilsa, fjárhagsleg
byrði, minni lífsánægja eða vera ófær um venjubundin störf) í
samanburði við tennta íbúa án eða með föst tanngervi eða tann-
studda parta. Síðarnefndi hópurinn upplifði marktækt oftar Sál-
ræn óþægindi (til dæmis uppnám, depurð, einbeitingarskort,
svefntruflanir) en tannlausir.
Tafla III. Samanburður á meðalskori°á lífsgæðakvörðum eftir fjölda skemmda, fylltra eða
tapaðra tanna meðal íbúa (N=73), meðaltal ± staðalfrávik.
Lífsgæðakvarðar DFMT hópar Meðaltal ± staðalfrávik p-gildi
OHIP 49 <23 (n=20)a
24-27 (n=12)b
28 (n=41)c
26,5 ± 4,4
34,7 ± 5,7
39,8 ± 3,1
0,014
0,425
ref.#
Færniskerðing <23a
24-27b
28c
7,0 ± 1,2
9,4 ± 1,6
11,8 ± 0,9
0,002
0,185
ref.
Líkamleg óþægindi <23a
24-27b
28c
4,2 ± 0,9
5,7 ± 1,2
6,2 ± 0,6
0,078
0,711
ref.
Sálræn óþægindi <23a
24-27b
28c
5,4 ± 0,8
5,8 ± 1,1
4,4 ± 0,6
0,359
0,278
ref.
Líkamlegar hömlur <23a
24-27b
28c
4,8 ± 1,3
8,2 ± 1,7
10,7 ± 0,9
0,000
0,191
ref.
Sálrænar hömlur <23a
24-27b
28c
2,1 ± 0,6
2,1 ± 0,8
2,5 ± 0,4
0,551
0,635
ref.
Félagslegar hömlur <23a
24-27b
28c
1,0 ± 0,4
1,5 ± 0,5
1,2 ± 0,3
0,727
0,595
ref.
Höft eða fötlun

<23a
24-27b
28c
2,0 ± 0,6
2,0 ± 0,8
3,0 ± 0,5
0,172
0,291
ref.
Skýringar: °Hópar skilgreindir eftir DMFT bornir saman við viðmiðunarhóp með allar tennur skemmdar, fylltar eða
tapaðar, leiðrétt var fyrir aldri og kyni. aDMFT < 23: Íbúar með 12-23 tennur, skemmdar, fylltar eða tapaðar (5-16 tennur
heilar). bDMFT 24-27: Íbúar með 24-27 tennur skemmdar, fylltar eða tapaðar (1-4 tennur heilar). cDMFT 28: íbúar með
allar 28 tennurnar skemmdar, fylltar eða tapaðar. #ref: Viðmiðunarhópur.