AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1996, Qupperneq 54

Á sínum tíma varst þú brautryðjandi í notkun Lift-
slab- aðferðar hér á landi, er ekki svo?
„Lift-slab- aöferöin hafði verið þróuð í Bandaríkjunum
og var búið að nota hana í 20 löndum og ég hafði
fylgst með henni frá því að ég starfaði í Bandaríkjun-
um. Það var talið að með þessari aðferð mætti spara
um 25-30% í hráhúsinu, þ.e. uppsteyptu húsi. Þannig
byggðum við m.a. Vörumarkaðinn í Ármúla 3. Þar
vega plöturnar um 1000 tonn, sem er lyft upp um 12
mm í hverju slagi. Margir iðnaðarmenn voru lítt hrifnir
af þessari aðferð þar sem hún tók frá þein mjög
stóran hluta vinnunnar við hráhúsið. Aðferðin byggist
á því að súlur eru reistar fyrst og plöturnar síðan
steyptar hver ofan á annarri. Milli þeirra er svo spraut-
að sérstöku efni svo þær festist ekki saman og þegar
steypuvinnu við plöturnar er lokið og þær orðnar
sæmilega harðar er þeim lyft upp með tjökkum sem
eru efst á súlunum og komið fyrir í þeirri hæð sem
þær eiga að vera, efstu plötunni fyrst og síðan koll
af kolli. Útveggirnir eru síðan að jafnaði léttir en til
stífingar eru oftast stigakjarnar eða gaflveggir steyptir
upp. Tækin voru fengin frá Bandaríkjunum og dugðu
til að lyfta á allt að átján súlum og þannig mátti ná
um þúsund fermetrum í einu.”
Ekki létuð þið ykkur nægja íslenska markaðinn?
„Rétt er það. Við hófum samstarf við sænskt fyrirtæki
og byggðum fyrir Grönlands Tekniske Organisation
fjórar íbúðablokkir í Holsteinborg á Grænlandi árið
1966 og okkar sérfræðingur, Gunnólfur Sigurjónsson,
sá um að lyfta þeim öllum. Stigakjarnarnir voru steypt-
ir í skriðmótum og öllum plötum síðan lyft. Útveggirnir
voru framleiddir í Danmörku og byggingartíminn var
ekki nema fjórir mánuðir. Þetta þótti afar hentugt á
Grænlandi vegna þess hve byggingartíminn þar er
stuttur.
Það er almenn skoðun að það taki um 10 ár að koma
inn tækninýjungum á hverjum stað. Þegar við gerðum
Keflavíkurveginn notuðum við sem sprengiefni
Kjarna, sem framleiddur var í Áburðarverksmiðjunni,
og það var sænskur sérfræðingur, Sjölander, sem
hafði unnið við námavinnslu í Kiruna, sem kenndi
okkur aðferðina. Það var síðan ekki fyrr en eftir 10 ár
að aðferðin var orðin almennt notuð og viðurkennd
hér á landi. Sparnaðurinn var slíkur að sprengiefnið
sem fyrr hafði verið notað var um tíu sinnum dýrara
en Kjarninn. Sama má reyndar einnig segja um bygg-
ingarkranana, sem voru lengi að ná fótfestu hér á
landi. Það er því meira en að segja það að koma
nýjungum að í byggingaraðferðum.
Aftur á móti getur þetta snúist í höndunum á mönnum
eins og til dæmis þegar verkstæði kaupir kantlím-
ingarvél og hefur svo ekki verkefni fyrir hana nema
eina viku á ári. Það er reyndar á fleiri sviðum í þjóð-
lífinu sem er offjárfest, til dæmis í sjávarútveginum
þegar fiskiskipum fjölgar á stuttu tímabili langt um-
fram þarfir. En þetta skýrist að nokkru af hinum
kröppu sveiflum í efnahagslífinu hér á landi. Vegna
fámennis erum við jafnvel ekki nægilega stór rekstrar-
eining til að ráða við allar þessar sveiflur sem verða
í atvinnuvegunum.”
En þú stóðst að fleiri fyrirtækjum, Aðalbraut til
dæmis. Segðu frá því.
„Aðalbraut sf. var verktakafyrirtæki, sem var stofnað
1970 til að vinna við Vesturlandsveginn út frá höfuð-
borginni. Upp úr því var svo stofnað hlutafélagið
Aðalbraut árið 1973. Þetta sama ár, þ.e. 1973, varð
mikil spenna á verktakamarkaðnum vegna eldsum-
brotanna á Heimaey og við tókum að okkur allskonar
framkvæmdir, línubyggingar, spennumannvirki, hita-
veituæðar, húsbyggingar og margt fleira. það var
mikið að gera og um tíma höfðum við um 150 manns
í vinnu. Þegar aftur á móti fór að draga úr fram-
kvæmdum og markaðurinn að þrengjast hættum við
að bjóða í verk.”
Þegar þú lítur til baka hvaða framkvæmdir finnst
þér að hafi valdið mestri byltingu af þeim sem þú
hefur átt þátt í?
„Ég myndi telja að átak Framkvæmdanefndarinnar
hafi haft veruleg áhrif á markaðinn á sínum tíma. Það
tók sinn tíma, fimm til tíu ár, en ég held að það hafi
haft varanleg áhrif. Ég hef aftur á móti ákveðnar skoð-
anir á því að það þurfi að breyta stöðlum og hafa
stífara eftirlit með framkvæmdum til þess að menn
lendi ekki í þessum kostnaðarsömu viðhaldsfram-
kvæmdum sem tíðkast í dag. Ég tel að hluti af þeim
vanda sé fyrirkomulagið, til dæmis þar sem 30 aðilar
eiga eina blokk og enginn þeirra hefur þekkingu á
því að hægt sé að gera kostnaðarlitlar viðgerðir ef
þær eru gerðar á réttum tíma, en eignarformið er
þannig að það vantar frumkvæðið í það að aðilar
geri slíkt.”
52