AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1996, Blaðsíða 11

GESTUR ÓLAFSSON
ISLAND - FRAMTIÐARSYN
Nú, þegar líða tekur að aldamótum, er
ekki nema von að íslendingar líti um öxl,
velti því fyrir sér hvers konar samfélag
við höfum byggt hér upp undanfarna
áratugi og jafnframt hvert við viljum stefna á þeirri
öld sem nú fer í hönd.
Hér erum við síður en svo ein á báti. Flestar þjóðir
Evrópu hafa á undanförnum árum lagt mikla áherslu
á að reyna að gera sér sem fyllsta grein fyrir þeim
miklu breytingum sem nú eru hvarvetna að eiga sér
stað. Sama máli gegnir um samtök þessara þjóða
eins og t.d. OECD og ECMT. Þessar þjóðir gera sér
fulla grein fyrir því að í heimi sem breytist hratt getur
það skipt sköpum að fylgjast vel með og taka
ákvarðanir með hliðsjón af þeim breytingum. Það er
ekki lengur nóg að reisa vönduð og falleg mannvirki
á viðkomandi lóð. Ef vel á að vera þurfa þau að vera
skipulögð og reist með hliðsjón af þessari þróun.
Annars geta menn átt á hættu að þau verði orðin
úrelt um og leið búið er að reisa þau. Þjóðir Evrópu-
sambandsins hafa líka lagt mikla áherslu á það að
samræma skipulagsmál á fjölmörgum sviðum sín í
milli, en þessir vindar hafa enn sem komið er ekki
náð hingað til lands nema að litlu leyti.
Sérfræðingar OECD í skipulagsmálum hafa m.a. bent
á að þjóðir heims verði að finna leiðir til þess að losna
út úr þeim vítahring sem þær eru komnar í í skipulags-
og samgöngumálum og gerbreyta um stefnu. Á það
er bent að samgöngukostnaður OECD-landanna er
nú orðinn milli 5 og 10% af landsframleiðslu (GDP)
og fer ört vaxandi. Ekkert bendir til að við séum hér
á annarri braut. Hér á landi er kostnaður vegna um-
ferðarslysa líka orðinn um 16-18 milljarðar á ári auk
þess sem hátt á annað þúsund íslendingar týna lífinu
eða slasast. Þó er umtalsverðu fé varið til þess að
hvetja fólk til þess að spenna beltin og aka varlega.
Margt bendir til þess að lítill áhugi sé enn fyrir því
hér á landi að taka þessi mál föstum tökum og að
ríkjandi stefna og viðhorf t.d. í umferðarmálum muni
kalla yfir okkur umtalsverð vandamál á komandi
Nýtt samgöngukerfi Evrópu (heimild:Danmarl< og europaeisk planpolitik.
Miljo og Energiministeriet, I996).
árum. Dæmi um þetta sjást víða. í Reykjavík einni
eru nú t.d. taldar vera um 1700 íbúðir þar sem um-
ferðarhávaði er meiri en forsvaranlegt er talið. Áætla
má að í þessum íbúðum búi um 6000 manns. Við
flestar götur þar sem þessar íbúðir standa má gera
ráð fyrir aukinni umferð og einnig er stefnt að því að
breikka götur og byggja fleiri umferðarmannvirki í
mörgum grónum hverfum borgarinnar á næstu árum.
Lítið bólar á sjálfbærri stefnu eða aðgerðum til þess
að gera hljóðvist í íbúðum alls þessa fólks bærilega.
Hér skortir sjálfbæra landnotkunar- og samgöngu-
stefnu og forgangsröðun aðgerða í samræmi við
breytt gildismat hjáfólki. Þetta breytta gildismat kallar
á betra skipulag, öruggara umhverfi og minni meng-
un. Hér á íslandi er samt auðvelt að spyrja hvort
morgundagurinn verði nokkuð ólíkur gærdeginum og
benda á að ísland sé stórt og að hér sé oft hvasst -
svo tínd séu til þau rök sem oft eru höfð uppi I þessari
umræðu. Samt er það svo að fólk vill í sívaxandi
mæli ekki láta bjóða sér neikvæð áhrif bílismans
9