AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1996, Blaðsíða 63

LANDSSKIPULAG
Tæki til mótunar hugmynda um
framtíðar- og byggðastefnu
Iþessari grein ætlar undirritaöur aö rekja nokkur
helstu skref I 22 ára starfi sínu viö þróun hug-
mynda um landsskipulag sem gæfi samþætt-
aöa heildarsýn af því hvernig væri best búiö í
landinu. Á þessu tímabili hefur hann reynt með reglu-
bundnum hætti að koma hugmyndum og gögnum á
framfæri um framþróun þessarar vinnu, t.d. í blaða-
greinum, í viötölum, á ráðstefnum, sem og í fjórum
bókum. ( þessari grein er mikið stuðst viö myndir
þaðan og er þar af nógu aö taka þvl í bókunum hafa
birst um 800 myndir alls. Er því hérna aðeins um
yfirlit um nokkur helstu atriðin að ræða.
ÞÖRFIN FYRIR LANDSSKIPULAG
Það sem ýtti fyrst við þeirri hugmynd hjá höfundinum
að gera þyrfti landsskipulag, voru tveir atburðir:
Vestmannaeyjagosið árið 1973 og Olíukrísan 1974.
Fyrri atburðurinn minnti rækilega á þá þörf að kort-
leggja öll helstu hættusvæði á íslandi, til að komast
mætti frekar hjá hörmungum eins og urðu í gosinu.
Seinni atburðurinn, Olíukrísan, benti síðan rækilega
á að t.d. kynding húsa er mjög dýr þegar orkuverð
hækkar — og þvl nærri óbúandi á hitaveitulausum
svæðum. Af því væri mikilvægt I landsskipulagi, að
marka jarðhitasvæði á kort og að reyna að beina
framtíðarbyggð og starfsemi inn á slík svæði.
FYRSTU SKREF í MÓTUN HUGMYNDA
Þegar kom að því að leita að grunnkortum um hættu-
svæði, auðlindasvæði o.s.frv., kom I Ijós að mjög fátt
af þessu var til, enda engin Kortabók íslands til, —
og er ekki enn.
Þrátt fyrir þetta fór undirritaður að reyna að skilgreina
hver væru byggilegustu svæðin, og þá um leið þau
hættuminnstu. Einnig tók hann að velta framtíðar-
vegakerfinu fyrir sér og sá að óhjákvæmilegt væri
annað en að nýta stystu leiðirnar milli landshluta; —
yfir hálendið!
Fyrstu greinarnar, þar sem t.d. tillögur um hálendis-
vegakerfið koma fram, — voru birtar 1977. Ollu
þessar hugmyndir þá þegar nokkru fjaðrafoki, en
margir sáu einnig gildi þeirra.
Hugmyndin um hálendisvegakefi frá 1977. Ker fi þetta myndi leiða
til mikilla vegalengdastyttinga og mótun nýrra, spennandi hring-
leiða.
Þessi kotlagning jarðhitasvæða sýnir bestu svæði fyrir búsetu og
starfsemi, — sérstaklega ef oliukrísa kæmi að nýju. Reykjanes,
Borgarfjörður, Skagafjörður og Þingeyja- og Árnessýslur er best.
Samlagning þriggja hættuglæra: Gjóskufall, hraunflóð og
jarðskjálftahætta. — Bendir t.d. á hættusvæði fyrir virkjanir
61
TRAUSTI VALSSON SKIPULAGSFRÆÐINGUR