AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1996, Qupperneq 56

verða sömu mistökin endurtekin. Hluti af því er til
dæmis að byrjað er á framkvæmdum áður en rann-
sóknum er lokið, en það er þekkt vandamál á íslandi
að svo er ekki. Það eru teknar pólitískar ákvarðanir.”
Nú hefur þú verið í stjórn Stjórnunarfélags íslands
frá 1963. Getur þú sagt mér frá því starfi?
„Ég hafði haft áhuga á stjórnunarfræðum allt frá því
ég var í námi í Bandaríkjunum, en hluti af náminu þar
var stjórnun og rekstur. Fyrsti fyrirlesarinn á nám-
skeiði, sem Stjórnunarfélagið hélt, var einmitt fyrrum
leiðbeinandi minn frá skólaárunum, Donald Lane, og
hét námskeiðið Cost Reduction eða lækkun kostnað-
ar. Það fyrsta sem hann fjallaði um var réttlæting fram-
kvæmdar og þegar þeim áfanga er náð þá má fjalla
um leiðir við framkvæmdina. Þetta var mjög áhuga-
vert námskeið. Við fengum hann svo aftur fimm árum
síðar og þá fjallaði hann um markaðssetningu. Mér
er það minnisstætt að í upphafi þess námskeiðs
spurði hann þátttakendur um starf þeirra. Og þegar
hann hafði fengið svörin frá þeim þótti honum það
leitt að aðeins einn þeirra fengist við markaðssetningu
en aftur á móti væru 29 sem tækju við pöntunum.
Það væri nefnilega ekki markaðssetning að sitja við
síma og bíða eftir að einhver hringdi og pantaði.”
Þetta var sagt fyrir næstum þrjátíu árum og enn
er verið að tala um að efla þurfi markaðssetningu
og markaðssókn. Hefur lítið breyst á öllum
þessum tíma?
„Jú, jú, mikil ósköp, margt hefur nú breyst á þessum
tíma. Þessi fornu viðhorf hafa sennilega verið komin
frá skólakerfinu. Fyrir fimmtíu árum stóð eitthvað á
þessa leið í kennslubók í reikningi: „Kaupmaður kaup-
ir kaffipoka á 90 krónur og selur hann á 100 krónur.
Hve mikið græddi kaupmaðurinn?” Þarna er ekkert
verið að hugsa um kostnað sem kaupmaðurinn hefði
af verslun sinni.Þarna er beinlínis gefið í skyn að mis-
muninum stingju kaupmenn í vasann. Gamla fyrir-
komulagið byggðist allt á einhvers konar skömmtun-
arkerfi. Viðskiptavinurinn átti að stilla sér upp í röð
og bíða þar til að honum kæmi og þá fengi hann
sinn skammt. En frjáls markaður er nú samt sem áður
smátt og smátt að komast á.
En frelsið er nokkrum takmörkunum háð og það er
sagt að viðskiptafrelsið sé í þágu hins sterka. Það er
e.t.v. þáttur í áhyggjum íslendinga við það að tengjast
stórum markaði eins og Evrópusambandinu að ekki
er vtst að þar sé skilningur fyrir hendi á vanda þeirra
smáu eins og við erum.
Aftur á móti viðgengst alls konar einokun á ýmsum
sviðum meðan við höfum frelsið á öðrum. Það er til
dæmis talið sjálfsagt að verktakar kroppi augun hver
úr öðrum meðan annað er nánast læst í einhverja
taxta.”
Svo við snúum okkur að Evrópusambandinu,
heldur þú að samvinnan sé að mestu á forsendum
stóru þjóðanna í sambandinu?
„Já, ég er viss um það. Ég er ekki viss um að við
höfum fólk til að lesa alla þessa hrikalegu skriffinnsku
frá þeim. En til eru þeir sem þrífast á skriffinnskunni,
hafa af henni atvinnu og þeir vilja alls ekki missa af.
Þá er það nokkuð sérkennilegt að þjóðirnar sunnar í
álfunni telja sig eiga rétt á því að vera á framfæri
hinna sem norðar búa. Ég minnist þess að hafa séð
á korti hvar í heiminum framfarir verða.Þar sem er of
heitt er fólk of værukært og slappt en ef það er allt of
kalt þá er fólk að berjast við vandamál tengd því.
Þannig er það að tempraða beltið er hagstæðast
hvað viðvíkur framförum í heiminum. Og þó svo við
íslendingar búum norðarlega þá er okkur ekki eins
kalt og mörgum sem sunnar búa og veldur því Golf-
straumurinn, sem heldur okkur tempruðum og fram-
farasinnuðum."
En eigum við einhverja von í þessu Evrópusam-
starfi, ekki stærri en við erum?
„Við verðum að gera okkur grein fyrir því að enginn
er annars bróðir í leik og við þurfum að berjast fyrir
öllu því sem við viljum ná fram. Meðan kalda stríðið
var þá fengum við verulegan styrk frá Bandaríkja-
mönnum, því þá munaði lítið um að hjálpa lítilli þjóð.
En nú er öldin önnur og engra styrkja að vænta og
því verðum við að standa á eigin fótum. En það er
ekki þar með sagt að við megum ekki hreyfa okkur,
við verðum bara að fara okkur hægt svo við höfum
eitthvert vald á atburðarásinni. Og við eigum síst að
reyna að framfleyta okkur á styrkjum sem kunna að
berast utan að, því þá fyrst verðum við slappir.” ■
54