AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1999, Side 21

getum við hafist handa um að skipuleggja borgar-
umhverfið á skynsamlegan hátt. Þá getum við
mótað sameiginlega stefnu hvað varðar grunn-
gerð samfélagsins, landnotkun og þróun byggðar,
samgöngumál, landslagsskipulag og yfirbragð
byggðar, umhverfismál og samfélagslega þróun.
Samhliða þessu verðum við að skipuleggja
samstarf okkar og aðlaga það nýjum veruleika og
nýjum verkefnum. Við verðum að átta okkur á
þeim sóknarfærum sem við höfum og láta ekki
heimóttarskap og hreppapólitík koma í veg fyrir að
við nýtum þau. Það er vísasta leiðin til að verða
undir. Mikilvægt er að sæmilega góð sátt náist um
svæðisskipulagið og öllum séu Ijósar forsendur
þess. Þessi sátt á ekki aðeins að ná til sveitar-
stjórnarmanna á svæðinu heldur líka til íbúa og
atvinnulífs. Þá er nauðsynlegt að ríkisvaldið átti
sig á hlutverki sínu og ábyrgð í byggðaþróun á
höfuðborgarsvæðinu rétt eins og á landsbyggð-
inni. Það segir sig eiginlega sjálft að ekki er hægt
að móta byggðapólitík af einhverju skynsamlegu
viti nema taka höfuðborgina inn í myndina.
Á grundvelli fyrirliggjandi fólksfjöldaspár er gert
ráð fyrir heildarfjölgun sem nemur 56 þúsund íbú-
um á höfuðborgarsvæðinu á næstu 20 árum.
Þessari fjölgun fylgir bæði aukin þörf fyrir íbúða-
svæði og atvinnusvæði. Finna þarf landrými fyrir
22 þúsund nýjar íbúðir og u.þ.b. 34 þúsund ný
störf, ef þessi spá gengur eftir, en auk þess þarf
að gera ráð fyrir opnum svæðum og rými fyrir
götur. Talið er að í nýju svæðisskipulagi þurfi að
gera ráð fyrir 2100 ha heildarrými fram til ársins
2020. Til samanburðar má geta þess að allur
gamli bærinn innan Hringbrautar/Snorrabrautar er
aðeins um 270 ha að stærð. Öll byggð í Reykjavík
í dag tekur yfir um 5000 ha lands þar sem öll opin
svæði og flugvöllurinn eru meðtalin.
En munu þessar fólksfjöldaspár ganga eftir? Ef
fólksflutningar frá landsbyggð til höfuðborgar-
svæðis halda áfram með sama hætti og undan-
farin ár, þá blasir þessi þróun við. Það er mitt mat
að þessir þjóðflutningar séu hvorki æskilegir fyrir
landsbyggðina né höfuðborgarsvæðið og þess
vegna eigi sveitarstjórnarmenn á svæðinu að
skipta sér af byggðapólitík. Þeir eigi að vinna að
því með öðrum stjórnvöldum að til verði öflugir
kjarnar úti á landi sem geti bæði keppt við höfuð-
borgarsvæðið en líka staðið með því í hinni eilífu
glímu við ríkisvaldið.
LAND ER EKKI ÓÞRJÓTANDI AUÐ-
LIND
Við íslendingar búum í stóru landi og okkur
hættir til að líta á land sem óþrjótandi auðlind.
Staðreyndin er hins vegar sú að höfuðborgar-
svæðið er að ýmsu leyti landfræðilega aðþrengt, á
annan veginn af hafi og á hinn veginn af fjöllum.
Ekki er annarra kosta völ en að teygja byggðina
meðfram ströndinni til norðurs og suðurs. Slík
strandbyggð hefur auðvitað sína kosti en hún
hefur líka þann galla að fjarlægðir eru miklar og
bæði grunngerð og þjónusta verður dýr og óhag-
kvæm. Það dregur svo síst úr áhrifunum að
byggðin er gisin og fáar íbúðir eru á hvern hektara
lands.
Slíkar borgir er erfitt að þjónusta með almenn-
ingssamgöngum þar sem vegalengdir einstakra
vagna verða of langar og þær verða því gjarnan
miklar bílaborgir, eins og höfuðborgarsvæðið
óneitanlega er. Það er mín skoðun að í nýju svæð-
isskipulagi eigum við að leggja áherslu á að
tfÞað er hins vegar til litils að
vinna gott og metnaðarfullt
svæðisskipulag ef því er ekki
fylgt eftir af sveitarstjjóraun-
um á svæðinu.éé
varðveita grænt bakland höfuðborgarsvæðisins
og óspillta náttúru þess, stuðla að fallegum, hrein-
um og vel starfhæfum íbúðarsvæðum, fullnægja
kröfum atvinnulífsins til hagkvæmrar þróunar,
hamla gegn hljóð- og loftmengun, auka hlut al-
menningssamgangna og tryggja fullnægjandi
framboð á margvíslegri þjónustu. Eigi þetta að ná
fram að ganga er nauðsynlegt að tryggja ákveðinn
þéttleika í byggðinni og vinna að því að byggðin
vaxi ekki aðeins út á við heldur líka inn á við. End-
urnýja þarf úr sér gengin borgarhverfi s.s. atvinnu-
svæði vestast í Vesturbænum, í Holtunum, á Ár-
túnshöfða og hugsanlega víðar við Kleppsvíkina,
byggja upp á auðum svæðum s.s. við Keldur og
Gufunesradíó og nýta betur lóðir á mikilvægum
stöðum s.s. við Kirkjusand, Borgartún og í Soga-
mýri. Síðast en ekki síst hljótum við að horfa til
flugvallarsvæðisins og meta hvernig það verði
best nýtt þegar til framtíðar er litið.
Það er hins vegar til lítils að vinna gott og metn-
aðarfullt svæðisskipulag ef því er ekki fylgt eftir af
19