Bændablaðið - 26.01.2023, Qupperneq 63

63Bændablaðið | Fimmtudagur 26. janúar 2023
KROSSGÁTA Bændablaðsins
Lausn á krossgátu í síðasta blaðiPASSI TOR-
TRYGGJA ÖFUG RÖÐ TÝNA SAGGA VIÐBÓT
BURSTA MATJURT
FOK-
VONDUR
FRÍR
SKÁRRI
TANGAR-
HALD
Í RÖÐ
HÖRFA
BRIGSLA
FARRÝMI
BYLGJAN
STAGLTRAUÐUR TVEIR
EINS
ÖFUG RÖÐ
SKADDIST
NÆÐA
AUÐLINDIN
ÁTT
VIÐUR-
EIGNA
INN-
KÖLLUN
FANTALEG
RÆKI-
LEGAR
HEFUR
FYRIRFERÐ
KRAFTA
SKARPUR
ÆRINN
HIRSLA
VESKI
HREKKJA-
LÓMURÓREIÐA
FÆÐA
AÐGÆTA
LEIÐSLA
SLITNA
SJÚK-
DÓMUR
REIÐAR-
SLAG
ÞESSA
TVEIR EINS
YRKJA
TIL-
FINNING
GLUFA
TALA
FORÐUM
KAPPSEMI
LEYNI
Í RÖÐ
ÓAÐGÆTNI
ÞJÁLFUN
SÍÐDEGI
TVEIR EINS
OFSA-
REIÐA
TVEIR EINS
ÓVILD
RÍKI Í
EVRÓPU
INNBYRÐI TRÍTILL
ÝFI
ÓGOTT
MERKINGH
Ö
FU
N
D
U
R
B
H
•
B
R
A
G
I@
TH
IS
.I
S
•
K
R
O
SS
G
A
TU
R
.G
A
TU
R
.N
ET
189
STRÍÐNI ÓHLJÓÐI ÖFUG RÖÐ MULDRA FISKUR FLJÓT-
FÆRNI
LOSTÆTUR G Ó M S Æ T U R SKAKKT
STÆLIR A P A R MJÖG
RUSL A F A R
TJARA
Í RÖÐ B I
HASTA
ÖNUG-
LYNDI S U S S A
B LOKAÐI
ÁHERSLU L U K T I MÓTA N
Á
N
S
EFNI
Ý
RÚN
N D ÞURRKA
SKRÁMA Þ E R R A Í RÖÐ
BRESTA F G
VERÐ-
SKULDUÐ
BTVEIR EINS
NART
SVIPUR
K
M A R A SEFA
Í RÖÐ H U G G A FÚI
TJÚTTA R O TÓVÆTTUR
U T BAND
SKJÓTAST G A R N
NEÐAN
LIÐ-
LANGAN U N D I R AÐGÆSLAÖFUG
RÖÐ
R Í S SIGRAR
FLÖKTI B U G A R EYÐA
LYKT A F M ÁSTÍGUR
E N N I
EFTIRSÓKN
AÐ-
KALLANDI F A L RAÐTALA
FUGLAR A N N A RFJALLS-
NÖF
K MEGIN
STUND A Ð A L VOPN
YFIRGEFA L E N S A FLÆDDI V
S T R I K GRÍPA
GORGEIR F A N G A NÓTA
BÓK R ELÍNA
T Í A
RÍKI Í
AFRÍKU
SKYLDIR Ú G A N D A HRAKTI
FEN R A KSPIL
U
R
M
I
S
T
Á
A
T
HRIKT
U
M
R
A
SNÚINN
R
U
R
N
ÁGENGNI
D
Ý
I
T
N
N
N
I
HERKVÍ
FUGL
H
Ö
FU
N
D
U
R
B
H
•
B
R
A
G
I@
TH
IS
.I
S
•
K
R
O
SS
G
A
TU
R
.G
A
TU
R
.N
ET
188
www.bbl.is
MENNING
Byrjað var að safna menningar­
minjum í Snæfellsnes­ og
Hnappadalssýslu árið 1956
er Ragnar Ásgeirsson fór um
sveitirnar og safnaði munum, alls
500 gripum.
Ragnar var þá ráðunautur
Búnaðarfélags Íslands og var það í
tengslum við það starf sem hann hóf
að safna þjóðlegum minjum í sveitum
landsins. Árið 1969 fór svo Magnús
Gestsson svipaða söfnunarferð um
svæðið og safnaði 500 gripum í
viðbót. Magnús skráði munina 1.000
og ritaði formála að skránni. Magnús
var frá Ormsstöðum í Dalasýslu
og gerðist kennari og safnvörður í
Dölum. Hann sinnti alla tíð söfnun og
safnvörslu. Þetta söfnunarátak, sem
skilaði 1.000 safngripum, markar
upphaf Byggðasafns Snæfellinga
og Hnappdæla en stofnárið telst
vera 1956.
Safnkostur í heild telst nú vera um
6.000 gripir, aðallega frá fyrri hluta
20. aldar. Sérstök áhersla er lögð á
að safna gripum af svæði safnsins
og ekki síst þeim er tengjast verslun,
sjósókn og eyjabúskap. Einnig er öllu
safnað er varðar Norska húsið og íbúa
þess á 19. og 20. öld.
Árið 1970 ákvað sýslunefnd
Snæfellsnes- og Hnappadalssýslu
að festa kaup á Norska húsinu í
Stykkishólmi með það fyrir augum
að færa húsið til upprunalegs horfs og
koma þar upp byggðasafni sýslunnar.
Viðgerðir á húsinu stóðu yfir í 36 ár,
en Norska húsið er í sjálfu sér merkur
safngripur, viðirnir fluttir tilsniðnir
frá Noregi og húsið reist 1832. Það
var Árni Thorlacius kaupmaður,
útgerðarmaður og bóndi, sem lét reisa
húsið og bjó þar ásamt fjölskyldu
sinni. Sveitarfélögin á Snæfellsnesi,
Stykkishólmsbær og Helgafellssveit,
Grundarfjarðarbær, Snæfellsbær og
Eyja- og Miklaholtshreppur mynda
samlag um reksturinn.
Árið 2022 fagnaði Byggðasafn
Snæfellinga því að Norska húsið varð
190 ára. Það var margt um að vera á
safninu í tilefni þess.
Um páskana voru haldnir tónleikar
með hljómsveitinni Bergmál og
jafnframt var opnuð listsýningin Is
it inside my body – or is it outside,
þar sem Sara Gillies sýndi málverk.
Sýningin Sparistellið var opnuð á
þjóðbúningahátíðinni Skotthúfunni og
fjallaði um bollastell í fortíð og nútíð.
Undanfarin ár hefur safnið eignast
Mávastell til að nota á Skotthúfunni
og varð það kveikjan að hugmyndinni
að sýningunni. Að fjalla um þá hefð
að safna stelli. Hvers vegna safna
nánast bara konur stellum, hvenær
byrjaði sá siður að eignast heil matar-
og kaffistell? Einnig var leitað til íbúa
og þeir fengnir til að lána og segja
frá sínum stellum. Sýningarstjóri var
Anna Melsteð.
Á Norðurljósahátíð, sem er
menningarhátíð í Stykkishólmi,
var tímamótunum líka fagnað
með nokkrum dagskrárliðum,
m.a. með erindi um Norska húsið,
kaffikynningu í tilefni bollasýningar
og fleiru. Það var einnig margt
um að vera í desember á safninu.
Þá var sýningin Sparistellið sett í
jólabúning, haldnir voru matar- og
handverksmarkaður og tónleikar svo
eitthvað sé nefnt.
Fram undan á safninu árið 2023
er uppsetning á nýrri grunnsýningu
en verið er að vinna í að taka
niður sýninguna Heldra heimili í
Stykkishólmi á 19. öld, sem staðið
hefur síðan árið 2001.
Ný grunnsýning verður opnuð
á safninu næstkomandi sumar. Þar
verður fjallað um Snæfellsnes á 20.
öld og til okkar dags, út frá ákveðnu
þema. Hjördís Pálsdóttir.
Frá þjóðbúningahátíðinni Skotthúfunni. Mynd / Sumarliði Ásgeirsson
Söfnin í landinu:
Líf og fjör
– Byggðasafn Snæfellinga og Hnappdæla