Bændablaðið - 09.02.2023, Qupperneq 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. febrúar 2023
FRÉTTIR
Kjötafurðastöðvar og sláturleyfishafar:
Fallið frá frumvarpi
Frumvarp matvælaráðherra til
lagabreytinga á búvörulögum um
auknar heimildir kjötafurðastöðva
og sláturleyfishafa til samvinnu lá
í desember síðastliðnum í Sam-
ráðsgátt stjórnvalda til umsagnar.
Nú hefur frumvarpið verið fellt
út af þingmálaskrá ríkisstjórnarinnar
fyrir vetrar- og vorþing 2023. Nýtt
frumvarp verður samið í staðinn og
lagt fram á haustþingi.
Frumvarpið byggði á tillögum
spretthópsins frá því í júní á
síðasta ári, sem ráðherra kallaði
eftir vegna slæmrar stöðu í
matvælaframleiðslu á Íslandi. Í
tilkynningu úr matvælaráðuneytinu
kemur fram að í umsögnum hafi
verið gerðar alvarlegar athugasemdir
við efnistök frumvarpsins, einkum
er tiltekið að Samkeppniseftirlitið
telji þá undanþágu sem var lögð til
í frumvarpinu, mögulega fara gegn
ákvæðum EES samningsins.
„Auk þess gangi sú undanþága
mun lengra en viðgangist í
nágrannalöndum og hætta sé á að
hagsmunir kjötafurðastöðva fari ekki
saman við hagsmuni bænda. Enn
fremur benti Samkeppniseftirlitið
á að núgildandi samkeppnislög
heimili hagræðingu og því ekkert
til fyrirstöðu að hægt sé að skapa
grundvöll til hagræðingar á
vettvangi kjötafurðastöðva sam-
kvæmt núgildandi lögum,“ segir í
tilkynningunni.
Nýtt frumvarp mun
heimila samstarf
Ætlar matvælaráðherra, í ljósi
þeirra athugasemda sem bárust við
frumvarpið, að setja af stað vinnu
við gerð nýs frumvarps sem heimilar
fyrirtækjum í meirihlutaeigu
framleiðenda að eiga með sér
samstarf um afmarkaða þætti, eins
og tíðkast í nágrannalöndum Íslands.
Horft verður til reglna Evrópu-
sambandsins og Noregs við þá
vinnu og tryggt að ekki verði minna
svigrúm hér á landi í þessum efnum
en í nágrannalöndunum. Stefnt er
að því að leggja frumvarpið fram á
næsta haustþingi.
Umsagnir sem birtust í Sam-
ráðsgáttinni voru bæði jákvæðar og
neikvæðar. Samtök afurðastöðva
í mjólkuriðnaði (SAM) töldu að
frumvarpið gæti aukið hagræði í
sláturiðnaði svo um muni. Hins
vegar þurfti að skýra ákveðin
atriði þess betur. Að mati SAM
eru svipaðar aðstæður uppi nú
varðandi kjötafurðastöðvar og
var í mjólkuriðnaði þegar undan-
þáguákvæði frá samkeppnislögum
var innleitt í búvörulögin fyrir þann
geira afurðastöðva árið 2004.
Stærðarhagkvæmni
skilar sér til bænda
Bændasamtök Íslands sögðu í sinni
umsögn að þeirra sýn væri að með
færri og stærri einingum sem sjá um
slátrun og vinnslu afurða raungerist
stærðarhagkvæmni sem skili sér til
bænda í fleiri greiddum krónum.
Færri krónur þurfi þá að fara
í milliliði og fleiri krónur fari
til frumframleiðenda. Til að það
markmið náist, sem jafnframt skili
sér til neytenda, þá verði að eiga sér
stað hagræðing í allri keðjunni frá
bónda í búð.
Félags atvinnurekenda taldi
algjörlega ótækt að sérhagsmuna-
hópar geti pantað hjá stjórnvöldum
undan- þágur frá samkeppnislögum
af því að þeir telji rekstur sumra
fyrirtækja í tilteknum greinum ekki
ganga nógu vel. Grundvallaratriði,
að mati Félags atvinnurekenda, er
að margvíslegir möguleikar séu á
samstarfi og samstarfi framleiðenda
búvöru eða jafnvel samruna afurða-
stöðva að óbreyttum lögum, án
undanþágna frá bannákvæðum
10. og 12. gr. samkeppnislaga.
/smh
Eldsvoði:
200 svín drápust
– Talin hafa kafnað þegar hús fylltust af reyk
Eldur kom upp á svínabúi á
Skriðulandi í Langadal í Austur-
Húnavatnssýslu. Samkvæmt
upplýsingum virðist bruninn
hafa einskorðast við þak í syðsta
brunahólfi þrískipts húss. Þar biðu
um 200 grísir bana, en talið er að
þeir hafi kafnað í reyk.
Ingvar Sigurðsson, slökkvi-
liðsstjóri Brunavarna Austur-
Húnvetninga, segir að viðbragðs-
aðilar hafi fengið útkall í fyrsta
forgangi klukkan 5:38 að morgni
mánudagsins 6. febrúar vegna bruna
í útihúsum á Skriðulandi.
„Þegar við komum á vettvang var
eldur læstur í þaki í einum þriðja
hluta hússins. Þar var allt reykfyllt
og ljóst að dýrin sem væru þar inni
væru ekki lífs. Þá einbeittum við
okkur að því að verja hina tvo hluta
hússins,“ segir Ingvar. Umrædd
bygging er fyrir grísaeldi og er henni
skipt niður með eldvarnarveggjum.
Allt tiltækt lið frá Brunavörnum
Austur-Húnvetninga, eða um 15
slökkviliðsmenn, voru kallaðir á
vettvang af bakvakt.
Þrír slökkviliðsmenn frá Bruna-
vörnum Skagafjarðar léttu undir
bagga. Stjórn náðist á eldinum
um klukkan átta og var stórtæk
vinnuvél fengin til að rífa þakið svo
slökkviliðið gæti fundið eldhreiður.
Lögregla fékk vettvanginn afhentan
um klukkan ellefu.
Ingvar leiðir líkum að því að
upphaf brunans megi rekja til
vélbúnaðar sem er í þakinu, t.a.m.
viftur. Rannsókn lögreglu er á
frumstigi og ekki hægt að fullyrða
um orsök að svo stöddu.
Samkvæmt Vilhjálmi Stefáns-
syni, lögreglufulltrúa á Blönduósi, eru
næstu skref að fara inn í byggingarnar
til að skoða aðstæður og kanna þá
hluti sem lögreglan telur líklega
orsakavalda. Sé þess þörf mun
lögreglan á Norðurlandi vestra leita
eftir aðstoð frá tæknideild LRH.
„Brunahólfin héldu svo vel að svínin
voru róleg í hinum hlutum hússins,“
segir Vilhjálmur, en greinilegt sé að
húsið sé vel byggt. /ÁL
Viðbragðsaðilar telja að húsbruninn hafi átt uppruna sinn í vélbúnaði á þaki byggingarinnar. Eldveggur kom í veg
fyrir að svín í öðrum hlutum hússins hlutu skaða. Mynd / Ingvar Sigurðsson
Losun gróðurhúsalofttegunda
frá ræktarlöndum bænda, einkum
tún í framræstu mýrlendi, er
stór hluti heildarlosunar frá
landnýtingarhluta landbúnaðar.
Við útreikninga á þessum
hluta í losunarbókhaldi Íslands
hefur verið stuðst við rannsóknir
Rannsóknastofnun landbúnaðar- ins
frá 1975, en nú hafa matvælaráðu-
neytið og umhverfis-, orku- og
loftslagsráðuneytið ákveðið að ráðist
verði í endurmat á þessari losun.
„Landgræðslan hefur nú gert
samning við ráðuneytin um
að halda utan um vinnu við að
meta losun frá ræktarlandi og
við erum að hefja viðræður við
Landbúnaðarháskóla Íslands og
Háskóla Íslands um kaup á nauð-
synlegri rannsóknavinnu af þeim.
Samningurinn gerir ráð fyrir
rannsóknum sem standa munu yfir
í þrjú ár því það er nauðsynlegt
til að fá upplýsingar sem eru
marktækar,“ segir Árni Bragason
landgræðslustjóri.
Rannsóknir Rannsóknastofnunar
landbúnaðarins eru í dag nýttar til
að áætla losun frá 55 prósentum alls
ræktarlands Íslands, sem er metið
um eitt prósent af heildarflatarmáli
Íslands. Í umfjöllun ráðuneytanna
um verkefnið fram undan kemur
fram að talsverður breytileiki sé
í losun gróðurhúsalofttegunda
frá ólíkum landflokkum og
landsvæðum. Nýlegar rannsóknir
bendi til að þörf sé á að endurmeta
stuðla sem notaðir hafa verið
um þessa losun og bindingu frá
ólíkum svæðum.
Ráðuneytin hafa unnið í
sameiningu að undirbúningi
verkefnisins og er gert ráð fyrir
fyrstu niðurstöðum árið 2024, en
lokaniðurstöðum í árslok 2026.
Ólíkt íslenskum landbúnaði
er landnýtingarhluti hans – og
skógræktin – ekki á beinni ábyrgð
Íslands í losunarbókhaldinu gagnvart
alþjóðlegum skuldbindingum í
loftslagsmálum. /smh
Endurmat á losun frá
ræktarlandi
Tún í framræstu mýrlendi eru stór hluti heildarlosunar á gróðurhúsa-
lofttegundum frá landnýtingu.