Bændablaðið - 09.03.2023, Blaðsíða 45

45Bændablaðið | Fimmtudagur 9. mars 2023
SOCKS2GO.IS
Ekta bambus sokkar,
ekkert viskós.
Þú finnur muninn.
SOCKS2GO
info@socks2go.eu
s. 831-8400
www.socks2go.is
Fást einungis á heimasíðunni okkar
og í Herrahúsinu Ármúla.
Rökstudd áætlun
Í áætluninni eru færð rök fyrir
því að styðja eigi sértaklega við
lífræna framleiðslu. Hún er sögð
hafa í för með sér minni neikvæð
samfélagsleg útáhrif (e. externalities)
en „hefðbundin“ framleiðsla.
Afurðir lífrænu framleiðslunnar eru
þannig tvær, matvælin sjálf og svo
tiltekinn samfélagslegur ávinningur
eða almannagæði. Verð lífrænna
matvæla sé að sama skapi alla jafna
nokkru hærra en „hefðbundinna“,
enda greiði neytandinn fyrir tiltekin
almannagæði sem fylgja ekki
með í kaupum á „hefðbundnum“
matvælum.
Þetta skekki samkeppnisstöðu
lífrænna afurða gagnvart öðrum
landbúnaðarafurðum og hafi þar
af leiðandi markaðsbrest í för með
sér. Í bakgrunnsupplýsingunum
segir enn fremur að í rannsókn á
áhrifum landbúnaðar á almannagæði,
sem gerð var árið 2009 og
kostuð af Framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins, hafi komið
fram að lífræn framleiðsla
hefði ýmis jákvæð áhrif á
almannagæði, svo sem á lífvænleika
landsbyggðarinnar, heilbrigði
og kolefnisbúskap jarðvegs,
líffræðilega fjölbreytni, vatnsgæði,
loftgæði, ásýnd landbúnaðarlands,
vatnsöflun og stöðugleika loftslags.
Jákvæð byggðaáhrif lífrænnar
framleiðslu eru meðal annars
talin felast í að lífræn framleiðsla
skapi fleiri störf en „hefðbundin“
framleiðsla og styðji þar af
leiðandi við atvinnulíf í dreifbýli.
Auk þessa hafi verið bent á að
lífræn framleiðsla stuðli að bættri
velferð dýra, auknu matvælaöryggi
vegna minni efnanotkunar og
auknu fæðuöryggi vegna þess að
framleiðslan byggi að miklu leyti
á eigin aðföngum og aðföngum úr
nánasta umhverfi í stað innfluttra
aðfanga. Síðastnefnda atriðið styðji
einnig við lífvænleika einstakra
byggða.
Jákvæðari loftslagsáhrif
Þá er lífræn framleiðsla talin hafa
jákvæðari loftslagsáhrif en sú
„hefðbundna“ og á líffræðilega
fjölbreytni. „Reyndar eru þessir
tveir þættir nátengdir, en hafa
að öllum líkindum fengið minni
athygli í umræðu síðustu ára en
vert væri. Jarðvegur er í raun
óendurnýjanleg auðlind og á
síðustu árum hefur verulegt magn
af jarðvegi tapast vegna athafna
manna. Þessu hefur fylgt mikil losun
gróðurhúsalofttegunda enda felst
mikill kolefnisforði í heilbrigðum
jarðvegi. Um leið og jarðvegur tapast
minnka möguleikar mannkyns á að
hafa í sig og á. Í samantekt Matvæla-
og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna (United Nations Food and
Agriculture Organisation (FAO))
sem kynnt var á Alþjóðlegu ári
jarðvegs 2015 var gengið svo langt
að halda því fram að ef svo héldi
sem horfði hefði mannkynið ekki
möguleika á að framfleyta sér nema
í 60 ár til viðbótar, þar sem þá yrði
ekki lengur til nægur jarðvegur til að
byggja fæðuframleiðsluna á,“ segir í
aðgerðaáætluninni.
Tillögurnar hafa verið kynntar í
ríkisstjórn, en unnið verður nánar
úr þeim í matvælaráðuneytinu og
aðgerðaáætlun til eflingar lífrænni
framleiðslu að svo búnu kynnt í
framhaldinu.
5. Markaðsstarf, kynning
og fræðsla
5.1 Upplýsingar um innflutning
o.fl. Leitað verði samstarfs við
Vottunarstofuna Tún ehf. um árlega
samantekt og birtingu heildartalna
úr árlegum skýrslum skráðra og
vottaðra framleiðenda, innflytjenda
og vinnsluaðila, með það að markmiði
að hlutdeild lífrænt vottaðrar vöru,
innfluttrar sem innlendrar, verði þekkt
á hverjum tíma.
Ábyrgð: Matvælaráðuneytið í
samvinnu við Matvælastofnun,
Vottunarstofuna Tún ehf. og Lífrænt
Ísland
5.2 Stuðningur við Lífrænt Ísland
Verkefninu Lífrænt Ísland verði
viðhaldið og því tryggt fjármagn
til sjö ára í senn með samningi
matvælaráðuneytisins við VOR.
Jafnframt fái Lífrænt Ísland formlegt
hlutverk sem miðstöð upplýsinga og
miðlunar um lífræna framleiðslu. Eitt
af fyrstu verkefnum Lífræns Íslands
skv. nýjum samningi verði að safna
saman og gera aðgengilega (m.a.
á vefsíðu) þá þekkingu á lífrænum
aðferðum sem þegar er til staðar
hjá einstökum framleiðendum.
Í tengslum við það verði efnt til
sérstakra „raunveruleikanámskeiða“
í samstarfi við LBHÍ og RML þar sem
þessari þekkingu er komið á framfæri.
Sömuleiðis verði Lífrænu Íslandi falið
að stuðla að öðru námskeiðahaldi ef
þörf þykir að teknu tilliti til framboðs
námskeiða um lífræna framleiðslu á
vegum LBHÍ og RML.
Ábyrgð: Matvælaráðuneytið í sam­
vinnu við Bændasamtök Íslands, VOR,
LBHÍ og RML
5.3 Lífrænu verðlaunin
Matvælaráðuneytið veiti árlega
verðlaun til aðila sem þykja hafa
skarað fram úr í framleiðslu, nýsköpun,
vöruþróun, markaðssetningu, sölu eða
kynningu á lífrænum vörum.
Ábyrgð: Matvælaráðuneytið í
samvinnu við Lífrænt Ísland
5.4 Lífrænn dagur Lífrænu Íslandi
verði falið að standa framvegis
fyrir sérstökum lífrænum degi 23.
september ár hvert, eða á annarri
heppilegri dagsetningu, í tengslum við
Organic Day Europe. Slíkur dagur var
í fyrsta sinn haldinn á Íslandi haustið
2022.
Ábyrgð: Matvælaráðuneytið í
samvinnu við Lífrænt Ísland
5.5 Markaðsátak fyrir lífræn matvæli í
mötuneytum og verslunum Gert verði
sérstakt átak í samstarfi við Lífrænt
Ísland, landshlutasamtök sveitarfélaga
og atvinnulífið til að stuðla að auknu
framboði lífrænna matvæla og
matvæla úr nærumhverfi í verslunum,
mötuneytum og á veitingastöðum,
með sérstakri áherslu á aðila í
ferðaþjónustu.
Ábyrgð: Matvælaráðuneytið
í samvinnu við Lífrænt Ísland,
landshlutasamtök sveitarfélaga,
Samtök ferðaþjónustunnar og Samtök
verslunar og þjónustu
5.6 Framsetning á lífrænum vörum
í verslunum Efnt verði til samstarfs
við matvælaverslanir og þeim boðin
ráðgjöf um markvissa framsetningu á
lífrænt vottuðum vörum, þannig að þær
verði sem sýnilegastar í stað þess að
vera jaðarsettar í sérdeildum.
Ábyrgð: Matvælaráðuneytið í
samvinnu við Lífrænt Ísland
5.7 Fræðsla um merkingar matvæla
Útbúið verði sérstakt kynningarefni
og efnt til sérstakrar kynningar í
samstarfi við Lífrænt Ísland á helstu
merkingum matvæla, þ.m.t. merki
Vottunarstofunnar Túns ehf. og merki
Evrópusambandsins fyrir lífrænar
vörur.
Ábyrgð: Matvælaráðuneytið í
samvinnu við Matvælastofnun,
Lífrænt Ísland, Umhverfisstofnun og
Vottunarstofuna Tún ehf.
6. Önnur stefnumótun
6.1 Lífrænar áherslur í byggðaáætlun
Gerð verði sérstök greining á
möguleikum þess að auka áherslu á
lífræna framleiðslu við framkvæmd og/
eða endurskoðun Byggðaáætlunar.
Í því sambandi verði m.a. kannaðir
möguleikar á að skapa aðstæður til
lífrænnar ræktunar á leigujörðum í
ríkiseigu.
Ábyrgð: Matvælaráðuneytið í samvinnu
við Byggðastofnun, innviðaráðuneytið
og fjármála­ og efnahagsráðuneytið
6.2 Samræming stefnumótunar
Stefna íslenskra stjórnvalda á sviði
matvælaframleiðslu, einkum stefna
í landbúnaðar- og fiskeldismálum,
verði rýnd sérstaklega til að
greina hugsanlegar mótsagnir
við þær áherslur sem fram koma í
aðgerðaáætlun til eflingar lífrænnar
framleiðslu – og á grundvelli þeirrar
greiningar settar fram tillögur um
breytingar til að tryggja samræmi í
stefnumótuninni.
Ábyrgð: Matvælaráðuneytið
7. Eftirfylgni og endurskoðun
7.1 Ársskýrsla og málþing Í upphafi
hvers árs verði gefin út ársskýrsla
um árangurinn af framkvæmd
aðgerðaáætlunarinnar á nýliðnu ári.
Þá verði efnt til sérstaks málþings eigi
sjaldnar en á tveggja ári fresti til að
kynna það sem hefur áunnist og ræða
æskilegar áherslur í áframhaldandi
eftirfylgni. Ábyrgð: Matvælaráðuneytið
í samvinnu við Lífrænt Ísland
7.2 Endurskoðun Aðgerðaáætlunin
verði endurskoðuð eigi sjaldnar en
á þriggja ára fresti, í fyrsta sinn eigi
síðar en fyrir 1. janúar 2026.
Ábyrgð: Matvælaráðuneytið
Sauðfé á Miðhrauni II á sunnanverðu Snæfellsnesi var lífrænt vottað en
er ekki lengur. Sú þróun hefur orðið víðar. Mynd / smh