Bændablaðið - 09.03.2023, Blaðsíða 46

46 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. mars 2023
Markaðsstofa Suðurlands vinnur nú að því
að markaðssetja nýja ferðaleið, svokallaða
Eldfjallaleið, fyrir ferðamenn á Suðurlandi
og Reykjanesi.
Eldfjallaleiðin er ný ferðaleið á milli
Keflavíkur og Hafnar í Hornafirði, með áherslu á
eldvirkni. Átta eldfjöll vísa veginn og draga fram
sögur og áfangastaði á sínu áhrifasvæði. Fjöllin
eru Fagradalsfjall, Hengill, Hekla, Eldfell,
Eyjafjallajökull, Katla, Laki og Öræfajökull.
„Eldfjöllin vísa ferðamönnum veginn um
Reykjanes og þaðan inn á Suðurland og austur,
með viðkomu á mikilvægum eldfjallasvæðum
utan hringvegarins, svo sem í Vestmannaeyjum,
Þjórsárdal og Skaftárhreppi.
Svartir sandar og víðfeðmar hraunbreiður
setja svip á leiðina að jökulklæddum
eldfjöllunum ógleymdum. Þegar komið er austur
til Hornafjarðar blasa að lokum við ævaforn
eldfjöll, alls ólík hinu nýja hrauni á Reykjanesi,“
segir Vala Hauksdóttir, verkefnisstjóri
Eldfjallaleiðarinnar.

Gagnlegar vinnustofur
Opnar vinnustofur um Eldfjallaleiðina fóru
nýlega fram. Í þeim unnu þátttakendur fjölbreytt
verkefni þar sem miklar umræður sköpuðust
um verkefnið. Fyrsta verkefni þátttakenda
var þankahríð um hvernig nærsvæði tengjast
eldvirkni.
Útkoman var vel yfir 300 ólík atriði og
því augljóst að hagaðilar eiga auðvelt með að
tengja sig við þema ferðaleiðarinnar. Út frá
vinnustofunum skapaðist góður gagnabanki yfir
það hvað Eldfjallaleiðin skyldi standa fyrir og
nýtist það Markaðsstofunni.
Kynnt í vor
Vala segir að verkefnið hafi nú hlotið
styrk, sem áhersluverkefni Sóknaráætlunar
Suðurlands annað árið í röð og vonast er eftir
að leiðin verði klár til kynningar fyrir sumarið.
„Ferðaþjónustan og aðrir hagaðilar munu
geta tengt sig við Eldfjallaleiðina og nýtt til
kynningar á sínu svæði líkt og aðilar gera nú
þegar á Gullna hringnum og öðrum þekktum
ferðaleiðum landsins. Drög að Eldfjallaleiðinni
verða kynnt í vor og gefst áhugasömum þá
tækifæri til að koma með ábendingar og
hugmyndir að framhaldinu,“ segir Eva.
/MHH
Mikið fellur til af stilkum,
laufblöðum og öðrum afskurði
frá íslenskri garðyrkju
sem ekki er nýtt til frekari
verðmætasköpunar. Hjá Matís er
unnið að verkefni sem hefur það
að markmiði að þróa aðferðir til
að framleiða verðmætar afurðir
úr þessu hráefni.
Verkefnið byggir að hluta á
verkefninu Bætt gæði, geymsluþol
og minni sóun í virðiskeðju íslensks
grænmetis en helstu niðurstöður
þess sýndu fram á mikla
möguleika á verðmætasköpun
því hliðarafurðir garðyrkju
innihalda ýmis efni eins og trefjar,
lífvirk efni, bragð og lyktarefni,
náttúruleg rotvarnarefni, vítamín
og steinefni. Til dæmis bentu
mælingar til þess að heildarmagn
steinefna sé meira í ýmsum
hliðarafurðum garðyrkjunnar en er
í sjálfu grænmetinu. Rósa Jónsdóttir,
fagstjóri á sviði lífefna hjá Matís,
segir að þetta eigi við til dæmis um
blaðsalat, blómkál og tómata.
Hliðarafurðir geta verið
næringarríkar
„Hliðarafurðirnar geta til dæmis
verið ytri blöð af blómkáli og
spergilkáli, laufblöð og hliðargreinar
af gúrku- og tómataplöntum.
Steinefnin sem þarna um ræðir
eru einkum kalk og magnesíum.
Heldur meira prótein virðist vera
í ýmsum hliðarafurðum en í mörgu
grænmeti. Þá eru ytri blöð og
laufblöð almennt trefjaríkari en
samsvarandi grænmeti,“ segir Rósa.
Margvíslegur ávinningur verður
af verkefninu að sögn Rósu, til
dæmis nánari upplýsingar um
magn hliðarafurða sem falla til í
garðyrkju og svo verður byrjað á
hagkvæmniathugunum við á vinnslu
þeirra.
„Þá munu fást upplýsingar um
helstu hættur sem gætu falist í
nýtingu hliðarafurða frá garðyrkju
til manneldis og mat á annmörkum
við nýtingu þeirra. Þarna er til dæmis
verið að tala um hvort óæskileg efni
og örverur leynist í þessum afurðum
sem geta haft neikvæð áhrif á heilsu
manna,“ segir hún.
Lífvirk heilsubætandi efni
„Einnig munu upplýsingar fást
um magn lífefna, til dæmis
trefjaefna, í hliðarafurðum
nokkurra grænmetistegunda en
önnur lífefni eru til dæmis fita og
prótein. Þá verða mæld verðmæt
lífvirk efni líkt og fenólefna sem
geta haft heilsubætandi áhrif
eða aukið geymsluþol, til dæmis
andoxunarvirkni og örveruhemjandi
virkni. Það stendur til að búa til
frumgerð matvöru með innihaldsefni
úr hliðarafurðum frá garðyrkju.
Uppskrift og lýsing á framleiðsluferli
fyrir eina til tvær vörur ásamt
kynningarefni um niðurstöður
verkefnisins verður þá miðlað til
hagsmunaaðila,“ segir Rósa.
Verkefnið hófst um miðjan
september í fyrra og er til eins
árs. Samstarfsaðilar í verkefninu
eru Orkídea og Bændasamtök
Íslands, en Matvælasjóður styrkti
verkefnið. /smh
LÍF&STARF
Verðmætaaukning úr hliðarafurðum garðyrkju:
Steinefna- og próteinríkur afskurður
Unnið að rannsóknum á gulrófum hjá Matís, hér eru þær María Gallardo Urbón og Léhna Labat. Mynd / Matís
Ytri blöð blómkáls.
Léhna Labat við gulrófuafskurð.
Eldhraun kemur við sögu í nýju Eldfjallaleiðinni en hraunið er hluti af Skaftáreldahrauninu frá 1783–1784. Hraunið rann úr Lakagígum en það
þekur í dag um 0,5% af flatarmáli Íslands. Mynd / Þórir N. Kjartansson
Eldfjallaleiðin:
Nýjar ferðaleiðir á Suðurlandi og Reykjanesi