Bændablaðið - 09.03.2023, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. mars 2023
FRÉTTIR
Nautgriparækt:
Kyngreining sæðis í frjóan jarðveg
– Stofnkostnaður 184 milljónir króna
Nautgripabændur hafa kallað
eftir kaupum á búnaði til
kyngreiningar á sæði undanfarin
ár. Á búgreinaþingi var því beint til
stjórnar deildar nautgripabænda
og stjórnar Bændasamtakanna
að hefja án tafar vinnu við að
tryggja stofnfjármagn og hraða
innleiðingu.
Í löndunum í kringum okkur
er kyngreint sæði víða notað.
Með sérstökum búnaði er hægt
að skilja að sæðisfrumur sem
gefa annars vegar kvígur og
hins vegar naut. Þetta gagnast
mjólkurframleiðendum sérstaklega,
en með þessu geta þeir fengið fleiri
og betri kvígukálfa. Kyngreint sæði
er dýrara í innkaupum og hentar ekki
í öllum tilfellum. Frá þessu er greint
í nýrri skýrslu RML.
Áætlað er að kaup á sjálfri
skilvindunni sem skilur
sæðisfrumurnar eftir kynjum muni
kosta 170 milljónir króna. Við það
bætist kostnaður við uppsetningu
á rannsóknarstofu, standsetning
skilvindu og þjálfun starfsfólks sem
gerir stofnkostnað upp á samtals
183,5 milljónir króna.
Árlegur rekstrarkostnaður er
nokkuð hár, en áætlað er að þörf sé
á tveimur stöðugildum sem kosta
samtals 50 milljónir króna. Ofan á
það bætist vörunotkun upp á 12,5
milljónir, rekstur tækjabúnaðar fyrir
eina milljón á ári og 18,4 milljónir í
afskriftir. Samtals má reikna með að
rekstur kyngreiningar útheimti 82,9
milljónir króna árlega.
Frá árinu 1991 hefur verið til tækni
sem byggir á að lita sæðisfrumurnar
með sérstöku litarefni sem safnast í
frumunum í mismunandi magni eftir
því hvort þær beri X eða Y litning.
Karlfrumur bera 3,8 prósent minna
erfðaefni og gerir litarefnið kleift að
rafhlaða sæðisfrumurnar og flokka
með rafsviðsskilvindu. Mjög miklar
framfarir hafa verið í þessari tækni
og er sá búnaður sem býðst núna
umtalsvert afkastameiri og ódýrari
en sá sem framleiddur var fyrir
fáum árum.
Lítil afköst eru á framleiðslu
á kyngreindu sæði og er því
nauðsynlegt að þynna það út til að
fá fleiri skammta. Vegna þessa er
frjósemi sæðisfrumna í kyngreindu
sæði minni en í hefðbundnu sæði.
Fjögur þrep fara í framleiðslu
hefðbundins sæðis, en þegar
kemur að kyngreiningu eru þrepin
tuttugu. Samkvæmt rannsóknum
er heilbrigði kálfa það sama með
báðum tegundum sæðis. /ÁL
Búnaður til sæðistöku í gömlu nautastöðinni á Hvanneyri. Ingimar Einarsson,
fyrrum fjósameistari, stendur hjá. Mynd / Úr safni
Niðurfelling gripagreiðslna
á mjólkurkýr
Nautgripabændur vilja greiðslur
fyrir framleiðslutengda liði
mjólkur. Í ályktun frá búgreina-
þingi er kallað eftir að kerfið verði
einfaldara og skilvirkara.
Enn fremur sé loftslagsvænna
að greiðslur hvetji til aukinnar
framleiðslu á hvern grip.
Gripagreiðslum á holdakýr verði
haldið áfram.
Þar sem kúabúum hefur
fækkað og þau stækkað er sífellt
algengara að mikil skerðing verði á
gripagreiðslum. Nautgripabændur
sem eru í mjólkurframleiðslu telja
eðlilegra að greiðslur væru greiddar
fyrir framleidda mjólk, í stað þess
að greitt sé fyrir mjólkurkýr óháð
því hvort þær skili af sér afurðum.
Þegar kemur að nautakjöts-
framleiðslu þurfi gripagreiðslur að
haldast við lýði, en nautgripabændur
vilja endurskoða fyrirkomulagið. Þar
má nefna að þeir vilja að greiðslurnar
komi fyrr í framleiðsluferlinu sem
myndi skapa stöðugar rekstrartekjur
og auðvelda aðgengi nýrra aðila inn
í greinina. /ÁL
Unnsteinn Snorri hættir
hjá Bændasamtökunum
Unnsteinn Snorri Snorrason,
verkefnastjóri Bændasamtaka
Íslands (BÍ) og bóndi á Syðstu-
Fossum í Andakíl, hefur sagt upp
störfum sínum hjá samtökunum og
mun hætta 31. maí næstkomandi.
Hann kom fyrst til starfa fyrir
BÍ árið 2007 sem ráðunautur hjá
Byggingaþjónustu landbúnaðarins.
Starfaði svo um tíma hjá
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
(RML) áður en hann hélt utan til
Svíþjóðar til að starfa við vöruþróun
hjá DeLaval um mitt ár 2011.
Eftir tveggja ára dvöl í Svíþjóð
sneri Unnsteinn heim og starfaði
um skeið hjá RML, en tók svo
við framkvæmdastjórastöðu hjá
Landssamtökum sauðfjárbænda
árið 2017.
Eftir breytingar á félagskerfi
landbúnaðarins, með sameiningu
búgreinafélaganna við BÍ sumarið
2021, hefur hann verið í fullu starfi
fyrir samtökin.
Samhliða störfum sínum fyrir
bændur stundar Unnsteinn sjálfur
búskap á á Syðstu-Fossum í Andakíl
í Borgarfirði.
„Við erum með hross og sauðfé,
en búskapurinn telst nú ekki vera stór
í sniðum. Ég ætla mér að einhverju
leyti að fara og sinna búskapnum
meira en er ekki búinn að setja markið
á annað starf. Tíminn hjá BÍ hefur
verið ákaflega góður en fyrir mig var
einfaldlega kominn tími á breytingar.
Mér finnst að þeir sem starfa við
stefnumótun og eru leiðandi í svona
samtökum eigi ekki endilega að vera
mjög lengi. BÍ er að mínu mati á réttri
leið eftir að hafa gengið í gegnum
miklar breytingar á undanförnum
árum. Við vorum að klára glæsilegt
búgreinaþing sem sýnir að samtökin
eru að ná réttum takti í þessu
félagskerfi. Ég verð áfram til taks
í þeim fjölmörgu verkefnum sem
eru fram undan í starfinu og kveð
samtökin mjög sáttur.“ /smh
Loðdýraeldi:
Öll skinn seld undir
kostnaðarverði
Þrátt fyrir að öll skinn hafi selst
á uppboði Köbenhagen Furs og
þokkaleg sala hafi verið fyrsta
uppboðsdaginn hjá Saga Furs er
verð enn undir kostnaðarverði.
Loðdýraeldi hér og víða annars
staðar, sérstaklega í Evrópu, hefur
átt undir högg að sækja vegna hruns
á skinnaverði 2016. Sala skinnanna
hefur verið dræm og verð fyrir
þau undir framleiðslukostnaði.
Útkoma uppboðanna núna mun
því hafa afgerandi áhrif á framtíð
loðdýraeldis og þeirra átta búa sem
starfandi eru hér á landi sem nú
þegar standa á brauðfótum.
Einar E. Einarsson, bóndi að
Skörðugili og formaður deildar
loðdýrabænda, segir vissulega
jákvætt að öll skinn í boði hafi selst
í Kaupmannahöfn en að á sama tíma
hafi uppboðið verið lítið, um 1,7
milljón skinn. Öll skinnin seldust
undir framleiðsluverði þrátt fyrir að
þau hafi hækkað um 15% frá síðasta
uppboði Köbenhagen Furs.
Uppboð Saga Furs í Finnlandi
hófst 7. mars og stendur í viku og
þar verða boðin upp fimm milljón
minkaskinn auk annarra skinna.
„Eftir fyrsta dag uppboðsins er
ljóst að salan gengur ekki jafn vel
og í Kaupmannahöfn. Megnið af því
sem búið er að bjóða hefur selst en
hækkun á verði skinnanna er minni
en hjá Köbenhagen Furs.“
Lítið uppboð í Kaupmannahöfn
„Uppboðið hjá Köbenhagen Furs
er það fyrsta í langan tíma þar
sem kaupendur voru í salnum en
uppboðið var fremur smátt í sniðum
miðað við mörg önnur uppboð þar
sem fjöldi skinna er yfirleitt milli
fjögur og sex milljón. Asíumarkaður
hefur verið mikið til lokaður en á
þessum uppboðum var merki um að
hann væri að koma til baka.
Það jákvæðasta við uppboðin
er að skinnin eru að seljast og
verð hefur hækkað lítillega þrátt
fyrir að það sé enn töluvert undir
framleiðslukostnaði.“
Hreyfing á markaði
Einar segir að þessi tvö uppboð
séu mjög afgerandi fyrir hvað
muni gerast á þessum markaði og
loðdýrarækt hér á landi.
„Þrátt fyrir að verðið sem
fékkst fyrir skinnin hafi verð lágt
seldust þau að minnsta kosti og því
einhver hreyfing á markaðinum. Við
loðdýrabændur gleðjumst eins og
hægt er yfir hækkuninni en þar vita
allir að það þarf mun meira til ef
greinin á að lifa.“
/VH
Verð á minkaskinni hækkaði um 15% á uppboði Köbenhagen Furs en er enn
undir kostnaðarverði. Mynd / VH
Einar E. Einarsson, formaður
búgreinadeildar loðdýra. Mynd / H.Kr.