Ský - 01.08.2013, Blaðsíða 35

Af Austfjörðum tóku ránsmennirnir 110 manns
og að talið er 242 í Vestmannaeyjum. Minnst 10 voru
drepnir fyrir austan en 34 í Vestmannaeyjum.
Þarvarð sannkallað blóðbað.
GÖMUL OG NÝ HEFÐ SJÓRÁNA
Murat Flemming, sá sem sigldi með séra
Olaf Egilsson á skipi sínu frá Vestmanna-
eyjum, var hugsanlega flæmskur eða
Niðurlendingur að uppruna. Slíkir menn
komu Tyrkjum á bragðið með að ræna
víðar en inni á Miðjarðarhafi. Sjórán voru
atvinna þessara „Tyrkja" en þeir komu ekki
fráTyrklandi nútímans og voru jafnvel
evrópskir.
„Að einhverju leyti má líkja þessum
ránsmönnum við Sómalina, sem síðustu ár
hafa tekið áhafnir flutningaskipa og
skemmtibáta í gíslingu á Adenflóa og
krafist lausnargjalds,“ segir Steinunn. „Þó
skortir kannski jafnskýr tengsl við
yfirstjórnendur í síðara dæminu. En eitt
markmiðið var og er að fá greitt
lausnargjald. Flestir hinna herteknu
enduðu þó sem þrælar og enginn veit
hvort þeir eiga afkomendur við Miðjarð-
arhafið."
Ránin á íslandi og raunar einnig í
minna mæli á írlandi og í Færeyjum voru
undantekningin í þessum sjóránum á
Atlantshafi. Yfirleitt var ráðist á skip og
báta úti á sjó. Strandhögg var ekki talið
líklegt til árangurs vegna varna í landi.
Sjórán gáfu betur af sér og voru
áhættuminni. Evrópubúarnir í liði
ræningjanna vissu að varnir Dana á
Atlantshafi voru afar bágbornar.
NÆR 400 HERTEKNIR
Árásirnar voru líka langtum umfangsmeiri
en í öðrum löndum. Af Austfjörðum tóku
ránsmennirnir 110 manns og að talið er
242 í Vestmannaeyjum. Minnst 10 voru
drepnir fyrir austan en 34 í Vestmanna-
eyjum. Þar varð sannkallað blóðbað. Að
auki voru Landakirkja og dönsku verslun-
arhúsin brennd til grunna. Árásin á
Grindavík var umfangsminni en þar tóku
ræningjarnir þó nokkra menn, bæði
íslenska og danska. I hópi hinna herteknu
voru karlar, konur og börn. Alls hafa þetta
verið nær 400 herteknir.
Ekki er nákvæmlega vitað um tengsl
einstakra ránshópa og hvort þeir unnu
saman. Þó berast böndin að áðurnefndum
Jan Janzoon, eða Murat Reis eins og hann
hét líka, sem upphafsmanni herferðarinnar
norður í höf.
Flann rændi í Grindavík og var í vitorði
með ránsmönnum í Vestmannaeyjum.
Hollendingurinn var alræmdasti sjóræn-
inginn í þessum hópi og að lokum enduðu
flestir hinna herteknu á þrælamarkaðinum í
Algeirsborg þar sem Jan Janzoon seldi
gjarnan feng sinn. Hann var sannkallaður
lukkuriddari í þessu samhengi. Heima í
Haarlem í Hollandi átti hann konu og börn
og sömuleiðis í Salé í Marokkó og var þar
músHmi — Tyrki.
GRÓÐAVEGUR
Sjóræningjarnir náðu að athafna sig fyrir
austan í nokkra daga og rændu ekki bara
fólki heldur líka fénaði og öllu verðmætu.
Svo virðist sem þeir hafi bæði hugsað sér
að afla matar og gísla. Og í landi voru
engar varnir. Fólk náði að flýja til fjalla og
það var eina vonin. Við strendur Evrópu
voru víða virki með fallbyssum og varnar-
liði. Austfirðingar voru vopnlausir.
Góður árangur fyrir austan hefur hvatt
til frekari dáða. Við suðurströndina er
hvergi gott til landtöku fyrr en komið er til
Vestmannaeyja. Þar sást til skipa þeirra 16.
júlí og skelfmg greip um sig en varnir
mistókust.
Eftir að í Barbaríið kom hófust tilraunir
Sjóræningjarnir náðu að athafna sig fyrir austan í
nokkra daga og rændu ekki bara fólki heldur líka
fénaði og öllu verðmætu.
Algeirsborg.
Þrælauppboð.
Úr kvikmynd um Tyrkjaránið.
til að fá peninga fyrir fólkið. Séra Ólafur
Egilsson var látinn laus í þeim tilgangi að
gera Danakonungi viðvart. Konungur
sendi sinn mann suður og honum tókst að
leysa nokkra tugi manna út níu árum síðar
gegn háu gjaldi.
Þar á meðal var ef til vill frægasta
persóna þessarar sögu: Guðríður Símonar-
dóttir, sem síðar var kölluð Tyrkja-Gudda.
Um ævi Guðríðar, ránið, fangavistina og
ferðina heim hefur Steinunn Jóhannes-
dóttir skrifað Reisubók Gudríðar Símonar-
dóttur. SKÝ
4. tbl. 2013 SKÝ 35