Læknaneminn - 01.11.1965, Qupperneq 5

Þórður Möller, yfirlækiiir:
Lyfjameðferð við geðsjúkdóma
Fyrri hluti:
I raun og veru er það fásinna
ein að takast á hendur verkefni á
borð við þetta, að skrifa stutta
grein um lyfjameðferð í geðsjúk-
dómum. Væri það ærið verkefni í
heilan bókarkafla. Ekki verður
viðfangsefnið árennilegra í Ijósi
þeirrar alþekktu staðreyndar, að
stutt mál er erfiðara að semja en
langt. Sé ekkert skeytt um allar
þessar vel kunnu staðreyndir og
tekið til við verkefnið, er aðeins
eitt, sem öruggt má telja: Hvort
sem útkoman nær tilætluðum
árangri eða ekki, verður hún nokk-
urn veginn áreiðanlega leiðinleg,
kyrkingsleg.
Sjálfsagt verður mjög erfitt að
fullyrða um, hvenær fyrst var far-
ið að beita lyfjameðferð við geð-
truflunum. Hitt er vitað, að áhrif
t.d. Opiums á hugarástand manna,
ekki einasta á sársaukaskyn þeirra,
hefur verið þekkt um aldaraðir.
Hitt er líka vel þekht, að þó jurtin
Rauwolfia serpentina hafi ekki
verið þekkt sem lyf til almennrar
notkunar nema í rúm 10 ár hér á
Vesturlöndum, ýmist sem heildar-
extractum eða einstök hrein efni
úr rótinni, í upprunalegri eða lítt
breyttri mynd, hefur rótin verið
velþekkt læknum á Indlandi og í
notkun þar líklega öldum saman,
IMeuroleptica
bæði við geðtruflunum og senni-
lega við einkennum um háþrýsting.
I minni núhfandi manna eru þeir
tímar, þegar ekki var um neina
lyfjameðferð að ræða við geðtrufl-
unum nema Opium, brómsölt og
seinna hin fyrstu barbituröt, lang-
verkandi og óhentug vegna hættu
á eiturverkunum við langvarandi
notkun, auk þess sem þau voru
óæskileg að því leyti, að þau
sljóvguðu meðvitund meira og
minna, yrði að gefa þau í veruleg-
um skömmtum til að ná æskilegri
róandi verkun, og var þó oft ekki
bætandi á óskýrleika meðvitundar-
innar.
Það er hins vegar fyrir utan
svið þessarar greinar að minnast
á Cardiazol- eða Pentazol-meðferð
við geðsjúkdómum, í þeirri mynd,
sem hún var notuð, vegna þess að
það, sem þar var sótzt eftir, voru
kramparnir, sem komu fram við
innspýtingu þessa lyfs í æð, en ekki
beint „normal pharmakologisk"
áhrif lyfsins. Enda var það svo,
að þegar menn komust upp á lag
með að framkalla krampana með
riðstraumi (Cerletti & Bini ’38),
var horfið frá lyf janotkuninni. Enn
annað mál og þessu máli enn frek-
ar óviðkomandi er svo hugsunin á
bak við þessa meðferð, sem upp-