Læknaneminn - 01.10.1979, Blaðsíða 50

Geymsluþol blóösýna,
sem tekin eru til ákvörðunar á alkóhóli
Jóhannes Skaftason og Þorkell Jóhannesson
Akvarðanir á alkóhóli (etanóli) í blóðsýnum, sem
tekin eru úr farþegum og ökumönnum vegna gruns
um brot á umferðarlögum, hófust í Rannsóknastofu
í lyfjafræði 1. sept. 1972. Var þá jafnframt tekin
upp ný og sérhæfð aðferð, gasgreining á súlu, til
ákvarðana á alkóhóli. Hefur þessari aðferð verið ít-
arlega lýst (Skaftason & Jóhannesson, 1975). Fljót-
lega varð þó ljóst, að umbúnaði, merkingu og
ástandi blóðsýna, er til rannsóknar bárust, var í
ýmsu svo áfátt, að eigi mætti til frambúðar haldast.
Ritaði rannsóknastofan þess vegna dóms- og kirkju-
málaráðuneytinu bréf að þessu lútandi í ársbyrjun
1973, er aftur óskaði tillagna Rannsóknastofunnar í
málinu. Lok málsins urðu þau, að ráðuneytiö setti
6. maí 1975 reglur um töku, umbúnað, merkingu og
sendingu sýna þessara. Hefur þessum fyrirmælum
verið vel tekið og er nú að því er virðist nær undan-
tekningarlaust hlítt.
Eitt meginatriðið í fyrrgreindum reglum dóms- og
kirkjumálaráðuneytisins er, að sagt er fyrir um
notkun sérstakra sýnaglasa úr mjúku plasti (pólý-
etýlen), er taka um það bil 5 ml af blóði (og fylla
skal við sýnatöku) og í er vegið 0,2 g af natríum-
flúoríði til þess að varna segamyndun og rotnun.
Fyrirtækið G. Olafsson hf. í Reykjavík annast sölu á
glösum þessum með vegnu magni natríumflúoríðs í,
tilbúnum til notkunar við sýnatöku.
A árunum 1973 og 1974 fóru fram í rannsókna-
stofunni rannsóknir á geymsluþoli blóðsýna í glös-
um þessum við kæliskápshita (—4°). Vegna aðildar
rannsóknastofunnar að norrænu samstarfi um gæða-
mat á alkóhólákvörðunum í blóðsýnum voru tilraun-
ir þessar endurteknar á síðastliðnu ári og gerðar
fyllri en áður var. Þykir rétt að kynna niðurstöðu-
tölur þessara tilrauna á prenli.
Efniviður og aðferðir
1 tilraununum tóku þátt sex hópar sjálfboðaliða,
er voru nemendur í læknisfræði, tannlæknisfræði og
lyfjafræði lyfsala við Háskóla Islands. Voru 3-4 í
hverjum hópi eða alls 20 einstaklingar (nr. 1—20).
Til tilraunanna var notað whisky (Haig, Ballan-
tine) eða Vodka (Tinda Vodka), keypt í ÁTVR.
Máttu menn velja um, hvort þeir vildu heldur whisky
eða vodka, en þessir drykkir innihalda um það bil
40% (v/v) etanól. Áfengið var blandaö vatni eða
gosdrykk (appelsín eða kóka kóla) og ísmolum.
Tilraunir fóru fram síðdegis að loknum fyrirlestr-
um eða sýnikennslu. Fengu þátttakendur fyrst kaffi
eða te og kökur og vínarbrauð. Að því loknu skyldi
hver einstaldingur drekka samtals 180 ml af áfengi
blönduðu um það bil 250 ml af vökva svo sem að
framan greinir. Drukkið var í 3 lotum sem hér segir:
1. lota: 60 ml af áfengi ásamt blöndunarvökva,
drukkið á mín. 0—10
2. lota: 60 ml af áfengi ásamt blöndunarvökva,
drukkið á m ín. 11—20
3. lota: 60 ml af áfengi ásamt blöndunarvökva,
drukkið á mín. 21—40
Blóðsýni voru lekin úr bláðæð í olnbogabót á
mín. 100 (þ. e. a. s. 60 mín. eftir lok 3. lotu). Blóð-
sýni voru samtals 20 ml. Var þeim skipt jafnt í 4
glös (5 ml í hvert glas). Glösin voru upphaflega
merkt A, B, C eða D ásarnt númeri hlutaðeigandi
einstaklings (1-20). Sýnin voru tryggilega blönduð
natríumflúoríði.
Glös merkt A voru strax sett í kæliskáp og geymd
þar, uns magn alkóhóls var ákvarðað í sýnunum
næsta venjulega mælingardag, þ. e. a. s. 4-6 dögum
eftir töku sýna. Að því loknu var glösunum lokað
á ný, merkt A-A ásamt númeri hlutaðeigandi ein-
staklings og varðveitt áfram í kæliskápi. Fimm vik-
36
LÆKNANEMINN