Læknaneminn - 01.04.1985, Blaðsíða 12

næmissjúklinga. Nauðsynlegt er að
fylgja þessum breytingum eftir með
endurteknum skoðunum.6
Ýmiss fleiri einkenni sjást oftar í
alnæmi en gengur og gerist, t.d.
veiruuppvakningar og sjálfsofnæm-
isfyrirbrigði ýmiskonar (lupus eryt-
hematosus, thrombocytopenia
o.fl.).6
Alnæmi í börnum
Greining alnæmis í börnum getur
reynst erfiðleikum bundin, einkum
vegna þess að einkenni svipuð al-
næmi geta komið fram við meðfædd-
arónæmisbilanir.10
Auk smitunar frá móður eru nokk-
ur tilvik þekkt þar sem fyrirburar
smituðust með blóðgjöfum. Mót-
efnakerfi fyrirbura er mjög van-
þroska enda hefur alnæmi reynst vera
mjög hraðgengt og illkynja hjá
þeim.16
Meðferð
Engin meðferð með marktækum ár-
angri hefur fundist fram á þennan
dag. Meðhöndlun alnæmis beinist
því einkum gegn viðkomandi sýk-
ingum og/eða illkynja vexti ásamt
stuðningsmeðferð. Alloft tekst að
meðhöndla sýkingarnar um tíma og
jafnvel útskrifa viðkomandi einstakl-
ing. Þeim er þá fylgt eftir á göngu-
deild, en endursýkingartíðnin er
mjög há.1
Andlegur og félagslegur stuðning-
ur er þessum sjúklingum mikilvægur
og það er augljóst að fordómar og
hræðsla fólks við að umgangast og
annast þessa sjúklinga er ekki holl
viðbót við hið andlega og líkamlega
skipbrot, sem þessir einstaklingar
hafa beðið.
Forvarnarstarf
í nær öllum nágrannalöndum okkar
hafa greinst sjúklingar með alnæmi.
Ljóst er, bæði samkvæmt mótefna-
mælingum og hinni hröðu útbreiðslu
veirunnar, að tíðni alnæmis á eftir að
margfaldast í flestum löndum. Enn
virðast rannsóknastofur eiga langt í
land með að takast að vinna nothæf
lyf eða bóluefni. Heilbrigðisyfirvöld
flestra þessara landa leggja því ofur-
kapp á að draga úr smitunartíðni al-
næmis.
Árangursríkasta aðferðin sem
stendur yfirvöldum til boða í dag er
fræðsla til almennings. Einkum þarf
að leggja áherslu á smithættu fólgna í
samförum við ókunnuga.1'18 í nútíð-
inni á þetta einkum við um homma
og vændiskonur. Innan beggja þess-
ara hópa hafa mótefnamælingar sýnt
hlutfall mótefna jákvæðra einstakl-
inga vera margfalt hærra en í saman-
burðarhópum.3'4'9'20
Rétt er að benda á að gúmmíverjur
eru taldar góð vörn gegn smitun við
kynmök.
Mótefnamælingar eru mikilvægur
liður í baráttu gegn útbreiðslu al-
næmis. Notagildi mótefnamælinga
er einkum talið fólgið í eftirfarandi:1,
2,4,8, 14, 18,20
1. Allar blóðgjafir séu mótefna-
mældar, og þar með verulega
dregið úr líkum þess að smit ber-
ist til blóðþega.
2. Til greina kemur að mótefnamæla
í stórum vís þá hópa, sem einkum
hafa verið útsettir fyrir veirunni.
Slíkt reynist víða erfitt í fram-
kvæmd því mikil sverting virðist
fylgja því að bendla einstaklinga á
einn eða annan hátt við alnæmi.
3. Mótefnamælingar notaðar sem
rannsókn ef klinisk einkenni gefa
vísbendingu um að einstaklingur
hafi sýkst af veirunni.
Ef einstaklingur mælist með mót-
efni gegn HTLV-III er mikilvægt að
sá hinn sami sé undir lækniseftirliti
ásamt því að honum sé veitt fræðsla
og aðvörun um þá smithættu, sem
fólgin er í samförum og blóðgjöfum.
Mótefnajákvæðum konum ber ein-
dregið að forðast bameignir.20
Stærsti galli mótefnamælinga er
að einstaklingar geta verið smitberar
án þess að mótefni mælist í sermi
þeirra. Ekki er ljóst hve stór sá hluti
er, en er líklega innan við 7% þeirra
sem hafa sýkst af veirunni.14 Enn-
fremur veldur það vandkvæðum að
tæplega 1% mældra eru falsk já-
kvæðir. Með fleiri aðferðum við
mótefnamælingar má þó lækka þá
tölu.4
Til viðbótar mótefnaónæmlingum
hafa flestir blóðbankar lagt ríka
áherslu á að þeir hópar sem er mest
hætt við smitun gefi ekki blóð.
Ennfremur eru blóðbankar víða byrj-
aðir að beita hitameðferð í með-
höndlun storkuþátta, sem er talið
minnka smitlíkurnar verulega fyrir
blæðara.1,8
Varnir á sjúkrahúsum
Nauðsynlegt er að á sjúkrahúsum sé
fyrir hendi þekking á sjúkdómnum
alnæmi ásamt aðstöðu til að annast
alnæmissjúklinga. Almennt er talið
rétt að þessir sjúklingar dvelji á ein-
býlisstofum. Helsta smithættan á
sjúkrahúsum er talin vera fólgin í
óvarkárri meðferð blóðs, vessa eða
annarra vefjahluta frá þessum ein-
staklingum. Víðast hvar gilda
ákveðnar reglur þar að lútandi og
svipar þeim mjög til þeirra sýkinga-
vama sem beitt er þegar um HEPAT-
ITIS B er að ræða. Þótt líkumar á að
alnæmi berist til annarra sjúklinga
eða starfsfólks í venjulegri umgengni
séu mjög litlar, þá getur sú hætta ver-
ið fyrir hendi að einhverjar af þeim
tækifærissýkingum sem fylgja al-
næmi berist til annarra sjúklinga með
minnkaða mótstöðu af öðrum orsök-
umen alnæmi.8'18,20
10
LÆKNANEMINN V\m - 38. árg.