Læknaneminn - 01.04.1985, Blaðsíða 29

Aukaverkanir við blóðgjöf
Soili Hellman - Erlingsson aðstoðarlæknir Blóðbankinn
I. Aukaverkanir sem koma fljótlega
A. Tengdar ónœmiskerfmu Venjuleg ástæða
1. Blóðleysing með einkennum Ósamræmi við rauð blóðkorn
2. Hitahækkun án blóðleysingar Mótefni gegn hvítum blóðkomum
3. Anaphylaxis Mótefni gegn immunoglobulin A (IgA)
4. Urticaria (kláði, útbrot) Mótefni gegn eggjahvítuefni í plasma
5. Lungnabjúgur án hjartabilunar Mótefni gegn hvítum blóðkomum
B. Ekki tengdar ónœmiskerfinu
1. Hárhiti með lost Sýklamengun
2. Lungnabjúgurmeðhjartabilun Offylling blóðrásar
3. Blóðleysing án einkenna II. Aukaverkanir sem koma seinna A. Tengdar ónæmiskerfinu Fysisk skemmd á rauðum blóðkomum, t.d. ofhitun, ofkæling, blöndun blóðs við lyf eða vökva (annað en 0.9% NaCl)
1. Blóðleysing Endurvakin mótefnamyndun gegn antigen rauðra blóðkoma.
2. „Graft-versus-host“-sjúkdómur Lífvænlegir inngefnir lymfocytar staðsetjast í blóðþeganum.
3. Purpura Mótefni gegn antigen á blóðflögum.
B. Ekki tengdar ónœmiskerfinu
1. Lifrarbólga Sýking í blóðinu
2. Syphilis Sýking í blóðinu
3. Malaria Sýking í blóðinu
Hvað skal gera þegar auka-
verkanir segja til sín?
I. Stöðva blóðinngjöf
Fyrst skal stöðva blóðinngjöf, en
halda innrennsli í æð opnu með isot-
onisku saltvatni (0.9% NaCl). Hætt-
an á alvarlegum aukaverkunum er
töluvert aukin, ef meira en 200 ml. af
röngu blóði er gefið inn (samsvar-
andi minna magn hjá bömum). Jafn-
vel 0.7 ml af röngu blóði getur valdið
augljósum einkennum.
2. Tilkynna lœkni
Sem fyrst skal hafa samband við við-
komandi lækni sjúklings. Ýmsarráð-
stafanir eru e.t.v. nauðsynlegar til að
koma í veg fyrir varanlegt tjón og
jafnvel dauða. í sumum tilfellum er
þörf á að ráða sérfræðinga í ólíkum
greinum.
3. Endurskoða skriflegar merkingar
Flestar alvarlegar aukaverkanir af
völdum blóðinngjafa stafa því miður
af skrásetningarskekkjum og van-
rækslu á að lesa skilríki blóðþegans.
Um leið og fyrsta blóðsýnið er dregið
til blóðflokkunar og samræmingar-
prófa er nauðsynlegt að merkja
sýnaglösin við rúmstokk sjúklings-
ins, áður en í þau er látið, spyrja
hann um nafn og fæðingardag
o.s.frv. og bera saman við armmerk-
ingu og ganga fullkomlega frá einu
blóðsýni í einu. Ef um er að ræða
sjúkling sem ekki sjálfur getur gefið
áreiðanleg svör, þarf sá sem tekur
sýnið að kanna gaumgæfilega pers-
ónuskilríki hans. Sama aðgæsla er
lífsnauðsynleg við uppsetningu blóð-
eininga.
4. Blóðsýni og þvagsýni
Ný blóðsýni úr bláæð fjarri blóðinn-
rennslisæðinni er nauðsynlegt að fá
til rannsóknar sem fyrst. Við sýnis-
tökuna verður sérstaklega að vanda
æðastungu til að forðast blóðleys-
ingu (hemolysu) vegna tæknigalla.
(Aldrei má t.d. tæma úr sprautunni í
sýnisglasið gegnum nálina).
Sjá töfluna „Rannsóknir vegna
aukaverkana af blóðinngjöf".
5. Skrá einkenni
Sem flestar upplýsingar viðkomandi
blóðinngjöf skal skrá í sjúkrasögu
blóðþegans: hvenær einingin var
hengd upp, af hverjum, hvenær og
hvaða einkenni komui fram og í
hvaða röð, hve mikið blóð hafði ver-
ið gefið.
6. Samband við Blóðbankann
Afganginn af blóðpokanum skal
varðveita og senda í Blóðbankann
LÆKNANEMINN '/1985 - 38. árg.
27