Læknaneminn - 01.04.1985, Blaðsíða 18

Eðlilegur ytri liðþófi í liðspegiun.
sjaldgæfir. Mikilvægust er liðspegl-
un í sambandi við snúningsáverka á
hné, þar sem biætt hefur í liðinn. Þar
er almenn skoðun ónákvæm jafnvel
þótt gerð sé stöðugleikaprófun í
svæfingu eða deyfingu, greinast ekki
allir liðbandaáverkar (16). Greining
með liðspeglun er nákvæm og breytir
oft mjög miklu um meðferð.
Þegar spegiun er lokið er liðurinn
tæmdur og stungugötum lokað. Hafi
engin aðgerð verið nauðsynleg má
sjúklingur reyna á fótinn strax eftir
að liðspeglun er lokið og leggja fullt
þungaálag á fótinn. Sjúklingur er þá
venjulega algjörlega óþægindalaus
eftir 1-2 daga (11, 12, 13).
Fylgikvillar
Fylgikvillar eru mjög fátíðir. Sýk-
ingarhætta er nánast engin. í yfirliti
Jacksons frá 1982 er lýst einni sýk-
ingu í 10.000. liðspeglunum (15).
Væg óþægindi vegna þrota í
ligam.patallae koma fyrir en eru
sjaldgæf og hverfa í langflestum til-
vikum alveg.
Rispur á brjóskfleti geta orðið ef
óvarlega eða harkalega er farið með
liðspegil inni í liðnum.
Leki á skolvökva út úr liðnum þar
sem liðpoki er rifmn veldur sjaldan
vandkvæðum. í örfáum tilvikum hef-
ur þó verið lýst þrýsingi á æðar og
taugar í hnésbót og jafnvel compart-
ment syndromi.
Aðgerðir
Á síðustu árum hafa aðgerðir með
aðstoð liðspegils orðið æ algengari.
Kostimir eru augljósir. Ekki þarf að
opna hnéliðinn og áhætta við aðgerð-
imar minnkar. Spítaladvöl styttist og
kostnaður er minni. Sýkingarhættan
er nánast engin. Sjúklingar eru fljót-
ari að ná sér en eftir hefðbundnar að-
gerðir og fjarvera frá vinnu og íþrótt-
um er því skemmri.
Til að hægt sé að framkvæma slík-
ar aðgerðir þarf mikla æfingu í lið-
speglun.
Mögulegar eru 2 aðferðir. Annars
vegar er hægt að renna áhöldum s.s.
hnífum, töngum, skærum o.þ.h. inn
í hnéð í liðspeglinum til hliðar við
kíkinn og hins vegar gegnum sérstök
stungugöt til hliðar við liðspegilinn
beggja vegna. Síðarnefnda aðferðin
mun vera algengari (13).
1. Sýnitaka úr liðpoka.
Liðspeglun getur verið gagnleg til að
taka sýni úr bólgnum liðpoka einkum
þar sem um er að ræða liðpokabólgu
af óþekktum uppmna. Reynt er að ná
sýni þaðan sem sjúklegar breytingar
em mestar.
Eðlilegur innri liðþófi með fótlegg í
valgu og snúinn út á við. Condylus
fem. med. skyggir á aftasta hluta lið-
þófans.
Innri liðþófi með láréttri rifu og hefur
hluti losnað frá og liggur milli liðþóf-
ans og liðhr jósksins á sköflungnum.
2. Liðmýs.
Langflestar liðmýs má staðsetja með
liðspegli og fjarlægja án þess að opna
þurfi hnéð.
3. Liðþófar.
Fjarlægja má nánast alla rifna liðþófa
með aðstoð liðspegilsins án þess að
gera þurfi stóra skurðaðgerð á
hnénu. Bati sjúklingannaeftiraðgerð
verður því mun hraðari, óþægindi
minni og vinnutap styttra (1, 14, 19,
21).
Algengast hefur verið að taka lið-
þófahluta með aðstoð liðspegilsins
og er sú aðgerð tiltölulega einföld. Á
síðari árum hefur einnig rutt sér til
rúms að gera fullkomnar liðþófatök-
ur með aðstoð liðspegilsins. Slíkar
liðþófatökur em taldar nákvæmari og
fullkomnari en séu þær gerðar á
hefðbundinn máta, þar sem yfirsýn
yfir bakhom liðþófans er mun betra
og minni líkur á að sjúkur liðþófa-
hluti sé skilinn eftir (13).
4. Brjóskskemmdir.
Með sérhönnuðum hnífum er unnt að
skafa burtu brjóskskemmdir, t.d. við
chondromalacia patellae eða sam-
bærilegar brjóskskemmdir á liðflöt-
um sköflungs eða lærleggs og losna
þannig við stærri aðgerð á hnénu.
16
LÆKNANEMINN >/i985 - 38. árg.