Læknaneminn - 01.04.1985, Blaðsíða 43

Fyrsta tæki til magaspeglunar á íslandi (? Norðurlöndum), Wolf-Schindler gastro-
skop. Fyrst lýst af Schindler 1932 („Ein wöllig ungefahrliches flexibles gastro-
skop“). Keypt af Dr. Halldóri Hansen og Þórði Þórðarsyni og tekið í notkun á
Landakotsspítala í september 1932. Á myndinni sést tækið ásamt nýlegu trefja-
glersáhaldi.
Ábendingar
Þar til á síðustu árum hefur röntgen-
skoðun nær alltaf verið gerð á undan
speglun og þótti hvorug koma í stað
hinnar. Augljóst er þó að ekki er þörf
beggja ef önnur gefur fullnægjandi
°g örugga niðurstöðu. Aðalkostir
róntgenskoðunar fram yfir speglun er
hversu óþægindalaus og hættulaus
hún er. Röntgenskoðun getur einnig
gefið betri upplýsingar um hreyfing-
^rtruflun á vélinda og maga og töf á
tæmingu magans. Um kostnaðarmun
eru útreikningar ótryggir og munar
þar meiru ef mögulegt er að komast
af með eina rannsókn í stað tveggja.
Kostir speglunar fram yfir röntgen-
skoðun eru fyrst og fremst aukið ör-
yggi í greiningu grunnra sára, bólgu
°g byrjandi krabbameins og jafn-
framt möguleiki á sýnitöku til vefja-
rannsóknar.
Vegna þessara kosta magaspegl-
unar hefur þróunin orðið í þá átt að
oftar en áður er gerð magaspeglun
sem fyrsta og þá um leið oftast eina
skoðunin en röntgenskoðun bætt við
ef speglun er ófullnægjandi eða grun-
ur um hreyfingartruflun.
Um þetta val eru menn ekki á einu
máli og hljóta oft kringumstæður að
ráða.
Til þess að ræða nánar um ábend-
ingar er rétt að telja fyrst þær ábend-
ingar sem í gildi eru ef sjúklingur
hefur fyrst farið í röntgenskoðun.
1 • Röntgengreining: Neoplasma
ventriculi
Þótt röntgenniðurstaða þyki benda
örugglega til cancer, getur þótt viss-
ara að staðfesta með speglun og sýni-
töku. Einnig er mögulegt að afmarka
betur útbreiðslu æxlis og getur það
komið sér vel fyrir skurðlækni. Um
polypa, sjá hér á eftir.
2. Röntgengreining: Óviss niður-
staða
læknaneminn '/i985 - 38. árg.
Þegar lýst er óeðlilegum og
þykknuðum slímhúðarfellingum eða
vegghluti er stífur eða grunur um
polyp, er nauðsynlegt að spegla og
ná sýnum til að staðfesta eða útiloka
illkynja breytingar. Þá gefur skugga-
efnistota stundum grun um sár, sem
ekki verður staðfestur eða afsannað-
ur nema með speglun.
3. Ulcus ventriculi:
Vitað er að hluti þeirra sára sem
greind eru við röntgenskoðun á maga
er illkynja þótt ekki sjáist æxlisvöxt-
ur. Til þess að missa ekki af grein-
ingu illkynja sjúkdóms er ráðlögð
magaspeglun á öllum röntgengreind-
um sárum í maga. Taka þarf sýni
úr sárbrúnum til vefjagreiningar,
minnst 4 en vanalega fleirí. Um
áframhaldandi eftirlit - sjá síðar.
4. Ulcus duodeni:
Ef við röntgenskoðun er greint
greinilegt skeifugamarsár og ein-
kenni sjúklings í samræmi við það,
er ekki endilega þörf á magaspeglun.
Ef um mikla aflögun á skeifugörn og
pylorus er að ræða, þykir réttara að
spegla. Um eftirlit - sjá síðar.
5. Röntgenniðurstaða: Neikvæð
Við könnun á niðurstöðum röntgen-
skoðana á maga á íbúum Reykjavík-
41