Læknaneminn - 01.10.1988, Síða 29

skafa blettinn til að reyna að ná húðflögum og slíta upp
hár eða hárstubba og senda. Olíklegt er að sveppur vaxi
úr hári, sem hefur verið klippt af, þar sem rót þess er
ekki með. Ef flögnun er lítil, má reyna að nudda
blettinn með efnisbút eða nota bursta og sá síðan beint
með efninu eða burstanum á skál með sveppaæti.
Ur nöglum er fremur erfitt að ná lifandi
sveppum, þar sem vöxturinn er efst uppi undir nöglinni,
en framan við er mikið af homefni og niðurbrotsefnum,
oft með bakteríum og umhverfissveppum. Því er
óheppilegt að senda afklippu fremst af nöglinni. Best
er að klippa framan af henni, henda þeirri afklippu og
reyna svo að ná skafi efst undan henni og/eða afklippu
sem efst (proximalt) og senda.
Aðferðir við greiningar.
Þegar sýni berst til rannsóknarstofunnar er
hluti þess smásjárskoðaður og hluta sáð á æti, sem
sérstaklega eru ætluð til svepparæktunar.
Til smásjárskoðunar er sýnið sett í dropa
10% lausnar af kalíumhydroxíði á smásjárgleri og
þekjugler lagt yfir. Kalíumhydroxíð leysir að nokkru
upp líkamsfrumur og niðurbrotsefni, en vinnur ekki á
vegg sveppa. Við þetta verður bakgrunnur sýnisins
hreinni og auðveldara að sjá sveppaþræði.
Kalíumhydroxíðið þarf nokkum tíma til þessarar
verkunar, a.m.k. 5-10 mínútur og lengur ef sýnið er
mjög þykkt. Hægt er þó að flýta fyrir verkuninni með
því að hita glerið varlega. Gæta skal þess að kalíum-
hydroxíð getur kristallast, ef hitinn verður of mikill.
Sýnin eru skimuð með iOOx stækkun og skoðuð nánar
með 400x stækkun í venjulegri ljóssmásjá. Oft er
auðvelt að sjá sveppaþræði, en ýmislegt í bakgrunni,
svo sem útlínur óuppleystra flöguþekjufruma, getur
villt óvönum sýn. Hægt er að lita þessi sýni með
einföldum litum svo sem bleki eða lactophenol cotton
blue, en við það litast ekki eingöngu sveppaþræðirnir
heldureinnig ýmislegt íbak-grunninum. Hins vegarer
til flúrskinslitur, sem binst eingöngu vegg sveppa, en
sýni litað með honum verður að skoða í flúr-
skinssmásjá. Hafa ber í huga, að smájárskoðunin gefur
einungis til kynna, hvort sveppir sjáist í sýninu, en til
að greina þá í ættir og tegundir er ræktun nauðsynleg.
Við ræktun á húðsveppum á Sýklarannsókna-
deild Landspítalans er sáð á Sabouraud dextrose agar,
sem er alhliða sveppaæti og mycobiotic agar, æti sem
er sérstaklega ætlað til ræktunar á húðsveppum. í því
er chloromycetin, til að hemja vöxt baktería og
cycloheximide, til að hemja vöxt umhverfissveppa.
Skálarnar er látnar vera við 30°C. Þar sem húðsveppir
vaxa hægt, nægir að athuga vikulega, hvort gróður er
kominn í ljós. Sjáist gróður er hann greindur bæði af
útliti hans á skálum (lit og áferð) og með smásjárskoðun
eftir endursáningu, en lífefnafræðilegar aðferðir eru
sjaldan notaðar við húðsveppagreiningar. Gróðri af
skálunum, sem fyrst var sáð á, er endursáð á sérstakt
æti, sem hvetur til myndunar sérkennandi forma
Tafla II. Fjöldi, ættir og tegundir húðsveppa og fjöldi gersveppa og umhverns-
sveppa sem ræktuðust úr sýnum frá húð, hári og nöglum á sýklarannsóknardeild landsspítalans 1985-1987.
Tegund 1985 1986 1987
Trychopyton tonsurans 72 86 68
Trychopyton mentagrophytes 8 15 7
Trychopyton rubrum 10 2 0
Trychopyton verrucosum 0 1 0
Trychopyton violaceum 0 0 1
Trychopyton ógreindteg. 9 13 16
Epidermophyton floccosum 7 6 6
Microsporum canis 4 7 1
Gersveppir 98 48 80
Umhverfissveppir 97 86 93
Enginn vöxtur af sveppum 291 203 293
Fjöldi sýna 546 421 523
LÆKNANEMINN ?4988-41. árg.
27