Úrval - 01.10.1967, Side 74

72
URVAL
En Hitler gat samt ekki verndað
Kruppsamsteypuna gegn hinum
geysilegu loftárásum brezka flug-
hersins. Brezkar flugsveitir, sem
töldu allt að 1000 flugvélum, komu
æðandi hver af annarri og jöfnuðu
borgina í raun og veru við jörðu.
Þeir þurrkuðu alveg út nokkrar
risavaxnar verksmiðjur, sem for-
ráðamenn Kruppsamsteypunnar
höfðu getað haldið gangandi vegna
þrælkunarvinnu fanga úr nálægum
fangabúðum nazista. í stríðslok
voru 92% af Essen gereyðilögð.
Þegar ég gekk um þessa rústaeyði-
rnörk, var ég ekki sá eini, sem áleit,
að borgin Essen og Kruppsamsteyp-
an gætu ekki risið upp að nýju,
næstu hálfa öldina. Við sem álitum
slíkt, höfðum öll rangt fyrir okkur.
Nafn Gustavs Krupps var nefnt
árangurslaust við stríðsglæpahöldin
í Nurnberg árið 1946, þar sem 24
helztu stríðsglæpamenn nazista
voru dregnir fyrir dómstólana.
Hann var einn þeirra, sem ákærður
hafði verið, en hann var of gamall
og lasburða til þess að koma fyrir
dómstólana og dó skömmu síðar á
heilsuhæli í Austuríki. Þess í stað
var elzti sonur hans, Alfried Krupp
von Bohlen und Halbach, ákærður
sérstaklega, og við sérstök Krupp-
réttarhöld var hann dæmdur í 12
ára fangelsi, en síðan sleppt árið
1952 (og var haldið upp á það með
kampavínsveizlu).
Kjörorð Bandamanna var: „Krupp
má aldrei rísa upp að nýju.“ Það
átti að tæta Kruppsamsteypuna í
sundur, svipta ættina eignarréttin-
um yfir auðæfunum og rífa niður
verksmiðjurnar. Nokkrar minni
háttar tilraunir voru gerðar til þess
að framfylgja stefnu þessari. Risa-
vaxna stálpressan var tekin í sund-
ur og send til Júgóslavíu, en hún
var aldrei sett þar saman aftur.
Nokkrar minni háttar vélar og tæki
voru send til Sovétríkjanna. En um
leið og verksmiðjurnar höfðu verið
rifnar eða vélarnar fjarlægðar úr
þeim, komu nýjar vélar og tæki
til Essen. Var þar um að ræða það
allra nýjasta á þessu sviði, þótt
miðað væri við allan heiminn.
Þetta var fyrir tilstilli hinnar ame-
rísku Marshallefnahagsaðstoðar,
sem komið var á laggirnar til þess
að reisa við efnahag Evrópu, sem
var flakandi í sárum eftir stríðið.
Eyðileggingin var mest í Þýzkalandi,
og Þýzkaland varð aðnjótandi
mestrar efnahagsaðstoðar allra
Evrópuríkja. Kruppsamsteypan
spratt á fætur aftur með furðulegum
hraða.
Annar hroðalegur leikur var leik-
inn, þegar öllum eignum og auðæf-
um Alfrieds Krupps var skilað í
hendur honum að nýju, þegar hann
var nýsloppinn úr fangelsinu. Þann-
ig var hann gerður að ríkasta
manni Evrópu. Hann var bara beð-
inn um að losa sig við ítök sín í
stálframleiðslunni (en mátti halda
kolanámum, skipafélögum og fjölda
verksmiðja, er framleiddu meiri
háttar vélar og tæki og auk þess
öðrum verksmiðjum í tylftatali).
En það fékkst enginn kaupandi, og
því fékk hann að halda því öllu
saman refjalaust. í byrjun sjötta
tugs aldarinnar var ástandið slíkt,
að ég skrifaði eftirfarandi klausu í
dagbókina mína: