Úrval - 01.12.1969, Síða 128

126
ÚRVAL
taug stjórnar þindinni, stóra önd-
unarvöðvanum, sem myndar skil-
rúm á milli kviðarhols og brjóst-
hols. Þindin stjórnar samdrætti og
útvíkkun lungnanna með hátt-
bundnum hreyfingum sínum, sam-
kvæmt skipunum frá heilanum, sem
hún fær um þindartaugina.
Við innöndun dregst þindin sam-
an og verður flöt, jafnframt því sem
brjóstvöðvarnir dragast saman og
víkka brjóstkassann, en við þetta
verður loftþrýstingurinn minni inni
í brjóstkassanum en fyrir utan hann
svo að loftið sogast inn í lungun af
loftþrýstingnum utan frá. Við út-
öndun slaknar á vöðvunum, brjóst-
kassinn sígur saman og þindin
hvolfist upp af þrýstingnum frá
kviðarholinu, jafnframt dragast
lungun saman af eigin teygjukrafti
(elasticity), og allt hjálpast þetta til
að þrýsta loftinu úr lungunum. Þeg-
ar allt er í lagi gerist þetta með
jöfnum, hægum og háttbundnum
hreyfingum, samkvæmt þeim reglu-
legu skipunum, sem þindartaugin
flytur frá heilanum.
En verði þindin fyrir einhverri
ertingu, getur hún tekið kipp; einn-
ig getur eitthvað verið, sem ertir
þann hluta heilans, þar sem öndun-
armiðstöðin er. Öndunarmiðstöðin
tekur einnig við skilaboðum frá
mörgum hlutum líkamans, þar sem
eitthvað getur verið í ólagi.
Læknirinn, sem fær til meðferð-
ar þrálátt tilfelli af hiksta, verður
því að reyna að gera sér grein fyrir
hvar ertingin á upptök sín. Það get-
ur verið í þindinni sjálfri eða þind-
artauginni, eða einhversstaðar á
leið hennar frá mænunni; það get-
ur verið í efsta hluta mænunnar eða
neðsta hluta heilans, mænukylfunni
(medulla oblongata), eða jafnvel í
einhverjum hlutum líkamans, sem
hafa taugasamband við öndunar-
miðstöð heilans. Af þessum sökum
krefst hikstatilfellið reglulegs könn-
unarstarfs, og í stöku tilfellum get-
ur svo farið, að það verði hinum
hæfasta lækni ofvaxið, svo að hann
standi ráðalaus.
Hiksti getur byrjað upp úr inflú-
ensu, svefnsýki, nýrnaveiki, botn-
langabólgu, þvageitrun og fjölda
mörgum öðrum sjúkdómum. Einnig
getur hann komið eftir holskurði.
Það er jafnvel talið, að vissar teg-
undir af hiksta geti verið „smit-
andi“, og vissulega eru kunnar
hikstafarsóttir.
Komið hefur í ljós, að sum þrálát
tilfelli af hiksta stafa af sálrænum
uppruna. .,Móðursýkishiksti“ á rót
sína að rekja til atvika, sem valdið
hafa miklum hugaræsingi. Enda
þótt þau standi venjulega ekki lengi
yfir, getur komið fyrir að þau vari
í nokkra mánuði.
Ung stúlka, sem oft átti 1 hörðum
deilum við föður sinn, fékk svæsinn
móðursýkishiksta eftir harða deilu
um það „að vera úti með strákum.“
Þegar hikstinn vildi ekki láta sig,
reyndu foreldrarnir öll ráð, sem þau
kunnu, og sum þeirra ekki með öllu
hættulaus. En hún hélt áfram að
hiksta.
Loks var henni komið í sjúkrahús.
Fyrstu dagana reyndi læknir henn-
ar ýmis konar líkamlegar aðferðir
árangurslaust. Þar sem hann gat
ekki fundið neinar líkamlegar eða
vefrænar orsakir fyrir kvilla henn-