Goðasteinn - 01.09.1962, Blaðsíða 52

Þórður Tómasson:
vVkyðguzt iiiii lioliki í llyiðiisafni
„Pélirsey"
Byggðasafnið í Skógum er mörgum kunnugt af afspurn eða
eígin raun. Ýmsir hafa spurt mig, hvað ég teldi merkasta grip
þess. Vefst mér þá tunga um tönn. Saga, gerð eða fágæti grips
ráða gildi hans, stærð hans skiptir engu máli. Oft hefur mér þó
dottið í hug, hvort stærsti gripur safnsihs sé ekki sá merkasti.
Áraskipið Pétursey er nú frægasti fulltrúi gömlu, sunnlenzku
áraskipanna, sem þróuðust í sérstætt horf, brimsandalag. Lýsir
sr. Jón Steingrímsson því í ritgerð sinni „Um að ýta og lenda
í brimsjó“, er birtist í ritum Lærdómslistafélagsins 1789. Eyjólfur
Guðmundsson, rithöfundur á Hvoli í Mýrdal, sá sögu Péturseyjar
borgið með bókinni „Pabbi og mamma“, og sjálf segir Pétursey
sögu, þar sem hún stendur í nausti sínu, burðamikill áttæringur
með svip og minningum horfinnar aldar. Pétursey er byggð í okt-
óber 1855, eins og bitafjöl hennar vísar til, af Jóni Ólafssyni í
Pétursey og Sæmundi Bjarnasyni í Vatnsskarðshólum. Bróðir
Jóns, Guðmundur í Eyjarhólum, var formaður Péturseyjar á fjórða
áratug með mikilli hamingju og batt ást við skipið, er entist til
æviloka. Mörg hörð veður hafa dunið á Pétursey, og marga sjói
hefur hún rist. Smiðshendur hafa því oft orðið að leggja henni
líkn. Halldór Jónsson, kaupmaður og bóndi í Suður-Vík, átti
Pétursey lengi, notaði til uppskipunar á vörum m. a., og lét sér
annt um hana. Breyttir atvinnuhættir þokuðu henni til hliðar.
Mörg á( hrörnaði hún í Víkursandi. Vinum hennar rann það til
rifja Jón Halldórsson, kaupmaður í Suður-Vík, átti Pétursey, er
hér var komið sögu, og var vel að skapi, að hún liði ekki undir
lok. Hann gaf byggðasafninu í Skógum kost á henni til eignar, er
50
Goðasteinn